Tumbling
 Jordan Ramos, Britanya Tumbling Şampiyonası’nda | |
| Birlik | Uluslararası Jimnastik Federasyonu |
|---|---|
| Özellikleri | |
| Takım üyeleri | 3 veya 4 kişilik bireyler ya da takımlar |
| Kategori | Jimnastik sporu |
Tumbling, bazen power tumbling olarak da adlandırılan, sporcuların 25 metre (82 ft) uzunluğundaki yaylı bir pist üzerinde art arda akrobatik hareketler sergilediği bir jimnastik disiplinidir. Her seri, “pass” olarak adlandırılır ve sporcunun yalnızca ellerini ve ayaklarını pisti temas noktası olarak kullanarak zıpladığı, döndüğü ve takla attığı sekiz hareketten oluşur. Tumbling performansları, hareketlerin zorluk derecesi ve formuna göre değerlendirilir. Sporda hem bireysel hem de takım yarışmaları yapılır.[1]
Tumbling, ayrıca yer hareketleri veya denge aleti gibi diğer jimnastik branşlarında ya da bağımsız olarak yapılan benzer akrobatik hareketleri tanımlamak için de kullanılabilir.[2]
Tumbling, Uluslararası Jimnastik Federasyonu (FIG) tarafından yönetilir ve trambolin jimnastiği kapsamında bir disiplin olarak yer alır. Her ne kadar şu anda bir Olimpiyat branşı olmasa da, uluslararası düzeyde yarışan elit tumbling sporcuları, FIG ve kıta federasyonları tarafından düzenlenen çeşitli etkinliklerin yanı sıra Avrupa Oyunları ve Dünya Oyunları'nda da mücadele edebilir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tumbling'in kökenleri kesin olarak bilinmemekle birlikte, antik kayıtlar Çin, Hindistan, Japonya, Mısır ve İran gibi dünyanın birçok bölgesinde tumbling gösterilerinin yapıldığını göstermektedir.[3] Tumbling, Antik Yunan'ın eğitim sisteminin bir parçası hâline gelmiş ve buradan Roma İmparatorluğu'na geçerek askerî eğitimde kullanılmıştır.[4]:2 Orta Çağ'da minstreller gösterilerine tumbling hareketlerini dâhil etmiş, çeşitli kaynaklar ise bu sanatçıların kraliyet saraylarında eğlence amacıyla tumbling sergilediklerini belgelemektedir.[5]:12 13. yüzyıla ait Our Lady's Tumbler adlı şiir, bu tür gösterileri ibadet amacıyla yapan bir sanatçıyı tasvir eder.[6]:9 Bu dönemin sonlarına doğru, 1303 yılında, İngilizcede tumble fiili bu anlamıyla ilk kez belgelenmiştir.[7] Rönesans döneminde resmî beden eğitimi anlayışına yeniden ilgi duyulmuş, kısa süre sonra da jimnastik dersleri bazı beden eğitimi programlarına eklenmiştir. Örneğin Prusya'da bu dersler 1776 kadar erken bir tarihte başlamıştır.[8] Uluslararası Jimnastik Federasyonu (FIG) 1881 yılında, o zamanki adıyla Avrupa Jimnastik Federasyonu olarak kurulmuştur.[5]:18 Ancak tumbling, 1999 yılına kadar FIG tarafından yönetilmemiştir. Bu tarihten önce spor, 1964'te kurulan Uluslararası Trambolin Federasyonu tarafından düzenlenmekteydi.[9] Bazı ulusal federasyonların geçmişi ise daha eskidir; örneğin Amerikan Amatör Atletizm Birliği 1886 gibi erken bir tarihte tumbling'i etkinliklerine dâhil etmiştir.[4]:3
Tumbling, yalnızca bir kez, 1932 Yaz Olimpiyatları'nda resmî olimpik branş olarak yer almış ve bu da yalnızca erkekler kategorisinde olmuştur. Bu dönem civarında tumbling unsurlarını içeren yer hareketleri de Olimpiyatlarda bireysel bir branş hâline gelmiştir.[4]:3
Tumbling, Dünya Oyunları'nda ise organizasyonun başlangıcı olan 1980 yılından beri yer almakta, ilk kez 1981 Dünya Oyunları'nda sahne almıştır.[10]
Ekipman
[değiştir | kaynağı değiştir]Tumbling'de kullanılan temel ekipman tumbling pistidir. Pist 25 metre (82 ft) uzunluğunda, 2 metre (6,6 ft) genişliğinde ve yüksekliği en fazla 30 santimetre (12 in) olacak şekilde tasarlanır. Pist, yaylı zemin olup sporcuların geçişleri sırasında destek sağlamak için yastıklıdır. Pist boyunca üç çizgi uzanır: ortadaki çizgi pistin merkezini işaretler; dıştaki iki çizgi ise pistin sınırlarını belirler ve aralarındaki mesafe 150 santimetre (59 in)'dir.[11] Çizgilerin dışında kalan bölüm pistin bir parçası olsa da, sporcu bu sınır çizgilerinin dışına temas ederse geçiş kesilmiş sayılır.[1]:23
Pistin önünde, sporcuların geçişlerine başlamadan önce hız kazandıkları bir koşu alanı bulunur. Bu alan 10 metre (33 ft) uzunluğundadır ve pist ile aynı yükseklikte olmalıdır.[11]
Tumbling pistinin sonunda iniş minderi yer alır. Bu minder 6 metre (20 ft) uzunluğunda, 3 metre (9,8 ft) genişliğinde ve 30 santimetre (12 in) kalınlığındadır. İniş alanının içinde 4 metre (13 ft) x 2 metre (6,6 ft) ölçülerinde, dolgu yapılmış ya da kontrast renkle işaretlenmiş daha küçük bir iniş bölgesi bulunur. İniş alanının arkasında, güvenlik amacıyla en az 3 metre (9,8 ft) x 2 metre (6,6 ft) ölçülerinde ek bir minder bulunmalıdır.[11]
İstenirse, sporcu geçişine başlamak için jimnastik sıçrama tahtası (vaulting board) kullanabilir. Bu tahta, hem pistin üzerine hem de koşu alanına yerleştirilebilir.[1]:22
Format
[değiştir | kaynağı değiştir]Tumbling yarışmaları iki turdan oluşur. İlk tur, tüm sporcuların katıldığı eleme turudur; ikinci tur ise ilk sekize kalan sporcular veya takımlar için final turudur. Eleme turunda her sporcu iki geçiş (pass) yapar. Final turunda bireysel sporcular iki ek geçiş yaparken, takımlar her üye için birer geçiş yapar. Her geçiş sekiz hareketten (element) oluşur. Bir geçişin ilk hareketi koşu alanında başlayabilir ancak tumbling pistine inmelidir. Geçişler yalnızca iniş alanı yönünde yapılabilir; bunun tek istisnası, son hareketin ters yönde yapılabilmesidir. Bir geçişin puanlanabilmesi için en az üç hareket içermesi gerekir ve sporcu pist dışına çıkarsa, spotter (yardımcı) tarafından temas edilirse veya düşüş yaşanırsa geçiş kesilmiş sayılır. Tüm geçişler bir somersault ile bitmelidir, yani sporcunun son hareketinde en az bir kez havada takla atması gerekir.[1]:19–23
Her turda, bazı istisnalar dışında, sporcu aynı hareketi tekrar edemez. Düşük puanlı bazı yaygın hareketler bu kuralın dışında tutulur. Hareketler; yapılan takla sayısı, dönüş (twist) sayısı veya sporcunun vücut pozisyonu gibi unsurlarla farklılık gösterebilir. Aynı hareket, öncesinde farklı bir hareket yapılmışsa tekrar edilebilir; ayrıca en az iki takla ve bir dönüş içeren bir hareket, dönüşün farklı bir aşamada yapılması durumunda tekrar edilebilir. Örneğin, çift taklalı ve dönüşlü bir hareket, dönüş ilk takla sırasında birinde, ikinci takla sırasında diğerinde yapılmışsa tekrarlanabilir.[1]:19–22
Federasyonlar, eleme turundaki geçişlere ek gereklilikler getirebilir veya belirli bir geçişi zorunlu kılabilir. FIG etkinliklerinde, eleme turlarında özel gereklilikler uygulanır: birinci geçişte yarım dönüşten fazla dönüşlere zorluk puanı verilmez; ikinci geçişte ise son hareket tam dönüş içermiyorsa zorluk puanı verilmez ve ayrıca iki tam dönüşlü takla hareketi içermiyorsa puan kesilir. Bu nedenle, birinci geçiş “salto geçişi”, ikinci geçiş ise “twisting (dönüşlü) geçiş” olarak adlandırılır.[1]:19–20
Puanlama
[değiştir | kaynağı değiştir]Tumbling geçişleri iki ana bileşene göre değerlendirilir: zorluk ve icra. Her ikisi de onda bir puan hassasiyetinde hesaplanır. Puanlar, sekiz hakemden oluşan bir kurul tarafından belirlenir. İki hakem zorluk puanından, beş hakem icra puanından sorumludur. Bir hakem ise kurulun denetlenmesinden ve çeşitli veya itirazlı hakemlik konularının çözümünden sorumludur.[1]:23–25
Zorluk hakemlerine, sporcu geçişini yapmadan önce yarışma kartları verilir. Bu kartlar, geçişte yapılması planlanan hareketleri gösterir ve hakemler, sporcunun planlanan hareketleri gerçekleştirmemesi durumunda puan düşürmekle yükümlüdür. Her hareketin önceden belirlenmiş bir puan değeri vardır. Round-off ve handspring gibi yaygın bağlayıcı hareketler düşük zorluk değerine sahiptir, cartwheel ise puan değeri olmayan bir harekettir. Taklalar (somersault), sporcunun yaptığı takla ve dönüş sayısına ve hareket sırasındaki vücut pozisyonuna göre zorluk puanı alır.[1]:21–24
Zorluk puanı tüm yarışma türlerinde aynıdır, ancak iki istisna vardır. Gençler kategorisinde, hareketlerin maksimum zorluk puanı 4,3'tür. Kadınlar kategorisinde ise, değeri en az 2,0 olan ilk hareketten sonraki her ek hareket için 1,0 puan bonus verilir.[1]:23–24
İcra puanı, her hareketin formu, kontrolü, yüksekliği ve ritmi ile inişin formu ve dengesi üzerinden değerlendirilir. Beş hakemin her biri, maksimum 10,0 puandan bağımsız olarak kesinti yapar. En yüksek ve en düşük puanlar elenir, kalan üç puan toplanır. FIG etkinliklerinde, bu orta üç puanı alma işlemi hakem bazında değil, hareket bazında uygulanır.[1]:24
Sporcunun nihai puanı; 3 icra puanının toplamı ile zorluk puanının eklenmesi ve hatalı kıyafet, prosedür ihlali veya geçersiz geçiş gibi nedenlerden doğan cezaların çıkarılmasıyla elde edilir. Nihai puan üç ondalık basamağa yuvarlanır.[1]:20–25
Yasaklı hareketler
[değiştir | kaynağı değiştir]Gençler kategorisinde, dört taklalı (quadruple somersault) hareketler yasaktır. Bu hareketin yapılması sporcunun yarışmadan diskalifiye edilmesine yol açar.[1]:23
Tumbling hareketleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| Hareket | Açıklama |
|---|---|
| Round-off | Jimnastiğin her türünde görülen, yatay hızı dikey hıza dönüştürmek için kullanılan yaygın bir giriş hareketi. |
| Bitiş hareketi | Serinin sonunda yapılan hareket; bu genellikle çift/üçlü takla, dönüşlü takla veya kombinasyon takladır. |
| Flick | Sporcunun ayaktan ele, sonra tekrar ayağa geçtiği, geriye doğru yapılan uzun bir takla hareketi. |
| Whip | Elleri kullanmadan yapılan, alçak ve hızlı bir uzun takla. Bu hareket tumbling'e özgüdür ve disiplinin ayırt edici özelliğidir. |
| Çift takla | Sporcu havaya sıçrayarak dikey eksende iki kez döner ve ayakları üzerinde iner. Bu hareket bükülmüş (tuck), kırık (pike) veya düz pozisyonda yapılabilir. |
| Üçlü takla | Sporcu havaya sıçrayarak dikey eksende üç kez döner ve ayakları üzerinde iner. Bu hareket bükülmüş veya kırık pozisyonda yapılabilir. |
| Dönüşlü takla | Sporcu, dikey eksende bir takla atarken yatay eksende de döner. Tek tam dönüş, çift dönüş veya üçlü dönüş şeklinde yapılabilir. |
| Kombinasyon takla | Çift/üçlü takla ile dönüşlü takla kombinasyonudur. Örneğin, çift dönüşlü çift düz taklada sporcu dikey eksende iki, yatay eksende iki kez döner. |
| Geçiş hareketi | Serinin ortasında yapılan çift takla veya kombinasyon takla; bitiş hareketi yerine geçmez. |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j k l Grandi, Bruno; Gueisbuhler, André F.; Kunze, Horst (1 Kasım 2017). "Tumbling". FIG Puanlama Kodu – Trambolin Jimnastiği (PDF). 2017–2020. s. 19. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Ağustos 2025.
- ^ "Tumbling". Encyclopædia Britannica. 28 Ocak 2015. 20 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2020.
- ^ "Everything You Need To Know About Tumbling in Gymnastics". 11 Nisan 2024. 26 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2024.
- ^ a b c Carter, Ernestine; Orlofsky, Fred (1971). "Tarihçe". Beginning Tumbling and Floor Exercise. Belmont, California: Wadsworth Publishing Company, Inc. ISBN 9780534006464. Bilinmeyen parametre
|url-erişim=görmezden gelindi (yardım) - ^ a b Goodbody, John (1982). "The Early Days (to 1896)". The Illustrated History of Gymnastics. Londra: Hutchinson Publishing Group. ISBN 0091433509. Bilinmeyen parametre
|url-erişim=görmezden gelindi (yardım) - ^ Ziolkowski, Jan M. (2022). Reading the Juggler of Notre Dame: Medieval Miracles and Modern Remakings. Open Book Publishers.
- ^ "tumble, v". OED Online. Oxford University Press. Aralık 2019. Erişim tarihi: 11 Ocak 2020.
- ^ Loken, Newton C.; Willoughby, Robert J. (1977). "History and Values of Gymnastics". Complete Book of Gymnastics (3. bas.). Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, Inc. s. 2. ISBN 0-13-157172-9.
- ^ "Trampoline Gymnastics: History". Fédération Internationale de Gymnastique. 7 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2020.
- ^ "Gymnastics". The World Games. 9 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2020.
- ^ a b c Watanabe, Morinari; Buompane, Nicolas; Al-Hitmi, Ali ((Ed.)). "Trambolin Jimnastiği". FIG Ekipman Normları (PDF). 2019. s. 84. 27 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Ağustos 2025.