Turhal Kalesi

Turhal Kalesi

Günümüzde Turhal Kalesi
Genel bilgiler
Durum	Turistik
Tür	Kale
Konum	Turhal, Tokat, Türkiye
Koordinatlar	40°23′18″K 36°05′33″D
Teknik ayrıntılar
Malzeme	Taş
Turhal Kalesi kale ülkesi Türkiye  içinde bulunduğu idari birim Turhal  içinde/üzerinde bulunduğu fiziksel yer Karadeniz Bölgesi  konum koordinatları 40°23′18″K 36°5′33″D  korunmuşluk durumu korunmuş

Turhal Kalesi Tokat'ın Turhal ilçesinde yer almaktadır. Kale, ova tabanından yaklaşık 180 m yükseklikteki dik ve sarp bir kaya bloğunun üzerine kurulmuştur. Bundan dolayı hem Turhal‘a hem de ovaya sahip durumdadır. Kalenin yakınında ise Yeşilırmak bulunmaktadır.

Arkeolojik Araştırmalar

Turhal Kalesi, tarih boyunca pek çok seyyah, misyoner ve aynı zamanda epigraf, arkeolog, sanat tarihçisi, tarihçi, filolog gibi çeşitli alanlardan uzmanlar tarafından ziyaret edilmiş ve araştırılmıştır. Kale hakkında bilinen en erken bilgi, 17. yüzyılda ünlü gezgin Evliya Çelebi tarafından aktarılmıştır. Evliya Çelebi, Turhal Kalesi'ni sağlık açısından elverişsiz bir yapı olarak tanımlamıştır. Zamanla, birçok uzman burada arkeolojik incelemeler gerçekleştirmiştir. Bunlar arasında:

• İngiliz jeolog William John Hamilton, kalede dağın merkezine doğru uzanan bir geçit bulunduğunu, zirveye çıkan merdivenlerin sağlam olduğunu ancak aşağıya inen merdivenlerin bozuk olduğunu belirtmiştir. Kaleyi, antik dönem havası taşıyan büyük taş bloklardan oluşan bir yapı olarak tanımlamıştır.
• Fransız arkeolog Charles Texier, kaleyi Orta Çağ’dan kalma olarak değerlendirmiştir. Hamilton’un gözlemlerine benzer şekilde, çıkış merdivenlerinin kusursuz, iniş merdivenlerinin ise çıkıntılı olduğunu ifade etmiştir.
• Amerikan misyoner Henry John van Lennep, kalenin duvarlarının zaman içinde harap hale geldiğini ve buranın antik Gaziura kentiyle özdeşleştirilebileceğini söylemiştir.
• Alman oryantalist Andreas David Mordtmann, kalede Antik Çağ’a ait basamaklı bir tünel dışında başka bir kalıntıya rastlamadığını; mevcut yapıların modern taş işçiliğini yansıttığını belirtmiştir.
• Alman kâşif ve bilim insanı Heinrich Barth, kalenin yalnızca hisar kapısı ve bazı duvarlarının harabe halinde olduğunu, diğer kısımların ise sonradan inşa edildiğini bildirmiştir.
• İngiliz arkeolog J. A. R. Munro, kale içinde Yunanca yazıtlar tespit etmiştir.
• İngiliz arkeolog David George Hogarth, Turhal Kalesi’ni yüksek bir kayanın üzerinde yer alan, harap durumda ama görsel olarak etkileyici bir yapı olarak tanımlamıştır.
• İngiliz antik tarih profesörü J. G. C. Anderson, zirve bölümünün Bizans dönemine ait olduğunu, diğer yapıların ise daha erken bir döneme tarihlendiğini söylemiştir.
• Alman kimyager ve amatör arkeolog Waldemar Belck, Munro’nun tespitlerini destekleyerek, kalede Yunanca yazıtlar bulunduğunu ve su sağlamak için bir tünelin varlığından bahsetmiştir.
• Cizvit misyoner Guillaume de Jerphanion, kaleyi stratejik bir konumda yer alan ve içinde büyük tahıl silolarının bulunduğu bir yapı olarak tarif etmiştir.
• Alman arkeolog H. H. Von der Osten, kalenin Bizans dönemine ait olduğunu ve Yunanca yazıtlar içerdiğini ifade etmiştir.
• Belçikalı filolog Henri Grégoire, Turhal’ı antik Gaziura kenti olarak tanımlamıştır.
• İngiliz arkeolog G. E. Bean, kalede aşınmış bir yazıt bulmuş ve bu yazıta dayanarak kalenin Demir Çağına ve Klasik Döneme ait seramiklerle bağlantılı olduğunu belirtmiştir.

Kaynakça

Uyanık, H.(2023). "Tarihi ve Arkeolojik Araştırmalar Işığında Eskiçağ'da Turhal Kalesi ". Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi