UJT transistorü
UJT tek bileşimli transistör.[1] Özellikle transistörlerin iletken yapılması için (ateşlenmesi, tetiklenmesi) geliştirilmiş bir yarı iletken elektronik devre elemanıdır.[1] Kontrollü olarak akımı tek yönde ileten bir transistor türüdür. Çoğunlukla periyodik tetiklemeler için bir Osilatör devresi ya da doğrusal testere dişi dalga üretmek için kullanılır.
UJT (unijunction) transistörleri, üç ayaklı ve iki tipte (N ve P tipi emiter) üretilir. Tristör ve triyak devrelerinde tetikleme için gerekli olan darbeleri üretir. Relaksasyon (gevşemeli) osilatör yapımında kullanılan yarı iletken bir devre elemanıdır. UJT AVO metre ile test edilirken, UJT'nin B2-B1 (beyz2-beyz1) uçları arasında her iki yönde de 5–10 KΩ arasında bir direnç değeri ölçülür. Emiterle B2 ve B1 arasında bir yönde küçük, diğer yönde yüksek direnç değeri ölçülür. Bu durumda UJT sağlamdır, denir. Emiterle, B1 ve B2 arasında direnç ölçümünde büyük değer gösteren uç B1, biraz daha düşük değer gösteren uç ise B2 ucudur. Emiter ucu normal transistör de beyz ucu nasıl bulunuyorsa, aynı yöntemlerle bulunur.
N tipi ve P tipi UJT transistörlerin sembolleri sağ-yukarıda gösterilmiştir. Örnek olarak resmin en sonunda N2646 UJT transistörünün alt görünüşü verilmiştir.
UJT nasıl çalışır
[değiştir | kaynağı değiştir]Emiter–B1 arasına uygulanan gerilimin belli bir değeri, aşamasıyla iletime geçen ve B1 – B2 arasından akım akıtan, yarı iletken bir devre elemandır.
UJT Transistörlü Darbe Osilatörü devresi
[değiştir | kaynağı değiştir]UJT ile yapılan gevşemeli osilatörlere örnek olarak yandaki devre incelenebilir. Burada C kondansatörü, R3 ve P1 dirençleri üzerinden şarj olmaya başlar. Kondansatör uçlarındaki şarj gerilimi, UJT'nin E–B1 eklemi kırılma değerine ulaştığı ana kadar sürer. UJT'nin E–B1 arası, dolayısıyla B1–B2 arası iletime geçer ve kondansatör derhal deşarj olur, olay başa döner, işlem tekrarlanır. B1 ve B2 uçlarından iğne şeklinde darbeler alınır ve ilgili diğer devrelerde kullanılır.
Soru: Devrede osilatör frekansını belirleyen elemanlar hangileridir? Cevap: R3–P1–C elemanlarıdır. Kondansatörün dolma boşalma zamanını belirler.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b UJT Unijunction-Transistor 29 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 320volt.com. 21 Ekim 2009 tarihinde erişildi.