Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Ukrayna SSC
Українська Радянська Соціалістична Республіка
Украинская Советская Социалистическая Республика

Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Ukrayna SSC Українська Радянська Соціалістична Республіка; Украинская Советская Социалистическая Республика; Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
1919-1991
	Bayrak Arma
	Slogan; Пролетарі всіх країн, єднайтеся! (Ukraynaca); "Proletari vsikh krayin, yednaitesia!" (transliterasyon); "Dünya'nın bütün işçileri, Birleşin!"
	Millî marş; Державний гімн Української Радянської Соціалістичної Республіки (Ukraynaca); Derzhavnyy himn Ukrayins'koyi Radyans'koyi; Sotsialistychnoyi Respubliky (transliterasyon); Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Milli Marşı;
	Sovyetler Birliği içerisinde Ukrayna SSC'nin yeri.
Başkent	Harkov (1919-1934); Kiev (1934-1991)
Yaygın dil(ler)	Ukraynaca · Rusça
Hükûmet	Marksist-Leninist tek; parti sosyalist cumhuriyet
Devlet Başkanı
• 1919-1938 (ilk)
• 1919-1938 (ilk)	Christian Rakovsky
• 1990-1991 (son)	Leonid Kravçuk
Hükümet Başkanı
• 1919-1923 (ilk)
• 1919-1923 (ilk)	Grigory Petrovsky
• 1988-1991 (son)	Vitold Fokin
Yasama organı	Yüksek Sovyet
Tarihçe
• Kuruluşu
• Kuruluşu	1919
• SSCB'nin kuruluşu	30 Aralık 1922
• Batı Ukrayna'nın ilhakı	15 Kasım 1939
• BM üyeliği	24 Ekim 1945
• Bağımsızlık ilanı	24 Ağustos 1991
• Dağılışı	1991
Yüzölçümü
• Toplam	603.700 km2
Nüfus
• Sayılan	51.706.746
Para birimi	Sovyet karbovanets
Öncüller	Ardıllar
	İkinci Polonya Cumhuriyeti
	Kırım Oblastı
	Ukrayna Halk Cumhuriyeti
	Besarabya ve K. Bukovina
	Zakarpatya
Ukrayna
	Lenin Nişanı; Dört Kahraman Şehir ödülü

Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Ukraynaca: Українська Радянська Соціалістична Республіка, УРСР - Ukrayinska Radyanska Sotsialistiçna Respublika URSR), 1917 Ekim Devrimi ile kurulan SSCB'yi oluşturan 15 birlik cumhuriyetinden biri. Kuzeyde ve doğuda Rusya SFSC, güneyde Azak Denizi ve Karadeniz, güneybatıda Moldova SSC ve Romanya, batıda Macaristan, Çekoslovakya ve Polonya, kuzeybatıda da Belarus SSC ile çevrilidir.

Tarih

1917'de Rusya'da Çarlık rejiminin yıkılmasından sonra Kiev'de başlıca yöneticileri Vinnişenko ve Petliura olan bir Özerk Ukrayna Cumhuriyeti kurulurken aynı yılın Aralık ayında Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ilan edildi. Brest-Litovsk Barış Antlaşması görüşmeleri sırasında Alman ordularınca işgal edilen Ukrayna'da, Aralık 1918'de işgalin son bulmasından sonra Petliura yönetimi başa geçti. 1919-1921 arası Ukrayna, Denikin ve Wrangel komutasındaki Beyaz Ordu ile Mart 1919'da Rakovski önderliğinde kurulan Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni destekleyen Kızıl Ordu arasında yoğun çarpışmalara sahne oldu. Bu süreçte Petliura yönetiminin Polonya'yla anlaşarak Kızıl Ordu'ya karşı yürüttüğü savaş 1921'de Sovyet Rusya ile Polonya arasında yapılan Riga Antlaşması'yla son buldu. Doğu Galiçya ve Volhinya Polonya topraklarına katılırken Ukrayna'nın Sovyet hükûmeti 1922'de SSCB'ye katıldı. 1941-1942'de Nazi Almanyası ordularınca işgal edilen Ukrayna, Sovyet ordusunun karşı saldırısıyla kurtarıldı. Ukrayna SSC 1945'te Doğu Galiçya, Volhinya, Rutenya, Besarabya ve Buhovin ile genişledi. 19 Şubat 1954 tarihinde, Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti Prezidyumu, Kırım Oblastını Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nden çıkararak Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağladı.^[4]

Ukrayna halkı Sovyetler Birliği'nin dağılma sürecinde 17 Mart 1991'de yapılan referandumda % 71 oran ile birlik lehine oy kullandı (bkz. 1991 Sovyetler Birliği referandumu). Ancak bu oran referandumun meşru kabul edildiği 9 ülke arasındaki en düşük sonuçtu. Ukrayna hükûmeti Moskova'da 20 Ağustos 1991'deki darbe girişiminden sonra da 24 Ağustos'ta SSCB'den ayrıldığını ilan etti.

Yönetim

SSCB'ni oluşturan 15 birlik cumhuriyetinden biri olan Ukrayna'nın yönetim organı Yüksek Sovyet ve Bakanlar Kurulu'dur. Birleşmiş Milletler'de ayrı bir devlet olarak temsilci bulunduran Ukrayna'da yönetim, ekonomi, toplumsal ve kültürel etkinlikler Komünist Partisi'nin yönlendiriciliğinde olurdu.

Ekonomi

Önemli bir tarım ve sanayi bölgesi olan Ukrayna, SSCB ekonomisinde Rusya SFSC'den sonra ikinci sırada yer alır. Bu çerçevede yoğun bir demir yolu ağı (22.000 km'den çok) iӀe son derece gelişkin bir deniz ve nehir filosuna sahiptir. Toprakların ve iklim koşullarının çeşitliliği, son derece farklı tarım ürünlerinin yetiştirilmesini olanaklı kılar. İleri derecede makineleşmiş Ukrayna tarımı, SSCB şeker pancarı üretiminin yaklaşık 2/3'sini, ayçiçeği üretiminin yarısını, meyve üretiminin 1/3'ini, üzüm üretiminin 1/4'ünü, tahıl üretimin 1/5'ini sağlar. Bunların yanı sıra patates, yün, tütün, kenevir üretimi de önemli ölçüdedir. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği, kümes hayvancılığı; SSCB'nin et, süt ve yumurta üretiminin 1/4'ünü karşılar ve tarıma dayalı güçlü bir sanayiyi besler. Enerji kaynakları bakımından çok zengin kaynaklara sahip Ukrayna'da kömür üretimi Donbas havzasında (SSCB üretimin 1/3'inden çok; yılda yaklaşık 200 milyon ton) ve Dniepr havzasında yürütülür. Ayrıca, Kriyov-Rog'da (yılda yaklaşık 50 milyon ton; SSCB üretimini 1/3'inden çok) ve Kerç'de demir cevheri, Nikopol'da manganez, Nikotovka'da cıva işletmeleri kuruludur. Bunlara bağlı olarak demir-çelik, metalürji, makine yapım ve kimya sanayileri alanlarında büyük fabrikalar etkinlik göstermektedir. Donbas havzasındaki termik santrallerde bütünlenen Dniepr üzerinde kurulu hidroelektrik santralları, elektrokimya ve elektrometalürji işletmelerini besler. Son dönemlerde Karpatlar'ın eteklerinde ve Harkiv'un güneyinde bulunan petrol ve doğal gaz yatakları, Kremen çuk, Lviv, Odesa ve Kerson'da yeni petrol merkezlerinin kurulmasına yol açtı. Tekstil, kürk, deri gibi geleneksel sanayi dalları ve inşaat malzemeleri işletmeleri de Ukrayna ekonomisinde önemli bir yer tutar.

Eski Bayraklar

1919 - 1929
1929 - 1937
1937 - 1949

Kaynakça

^ "Tarih" (Ukraynaca). Harkov Oblastı Devlet Yönetimi. 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2011.
^ Ukrayna Tarihi Sovyet Ansiklopedisi (Ukraynaca). Ukrayna SSC Bilimler Akademisi. 1969-1972.
^ Sovyetler Birliği Dil Politikası 9 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Lenore Grenoble, Springer Science+Business Media, 2003, ISBN 978-1-4020-1298-3.
^ "Kırım'ın Ukrayna'ya bağlanması, Kırım Haber Ajansı". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2016.

[1] "Tarih" (Ukraynaca). Harkov Oblastı Devlet Yönetimi. 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2011.

[2] Ukrayna Tarihi Sovyet Ansiklopedisi (Ukraynaca). Ukrayna SSC Bilimler Akademisi. 1969-1972.

[3] Sovyetler Birliği Dil Politikası 9 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Lenore Grenoble, Springer Science+Business Media, 2003, ISBN 978-1-4020-1298-3.

[4] "Kırım'ın Ukrayna'ya bağlanması, Kırım Haber Ajansı". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Doğu Bloku
Oluşum	Yalta Konferansı Sovyetler Birliği'nin askeri işgalleri Besarabya ve Kuzey Bukovina'nın Sovyetlerce işgali Baltık devletlerinin işgali Macaristan-Sovyetler Birliği ilişkileri Romanya'nın Sovyet işgali 1948 Çekoslovak darbesi Berlin Ablukası Marshall Planı'na Sovyet tepkisi Tito–Stalin ayrılığı
Sovyet müttefiki devletler	Arnavutluk Halk Cumhuriyeti (1961’e kadar) Bulgaristan Halk Cumhuriyeti Çekoslovak Sosyalist Cumhuriyeti Almanya Demokratik Cumhuriyeti Macaristan Halk Cumhuriyeti Polonya Halk Cumhuriyeti Romanya Sosyalist Cumhuriyeti Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti (1948’e kadar)
Örgütler	Kominform Komekon Varşova Paktı Dünya Sendikalar Federasyonu Dünya Demokratik Gençlik Federasyonu
Ayaklanmalar ve muhalefet	Goryani Hareketi 1949 Doğu Almanya Demiryolu grevi Cazin ayaklanması 1953 Plzeň ayaklanması 1953 Doğu Almanya ayaklanması 1956 Poznań protestoları 1956 Macar Devrimi Prag Baharı / Çekoslovakya'nın Varşova Paktı tarafından işgali 1970 Polonya protestoları Haziran 1976 protestoları Dayanışma / Sovyet tepkisi / Sıkıyönetim 1981 Kosova protestoları
Koşullar	Doğu Bloku'ndan kaçış ve iltica (ilticacılar listesi) Baltık devletlerinin sovyetleştirilmesi Doğu Bloku medyası ve propagandası Doğu Bloku siyaseti Doğu Bloku ekonomileri Doğu Bloku'nda telefon dinleme
Dağılma	1989 Devrimleri Barışçıl Devrim (Die Wende) Berlin Duvarı'nın yıkılması Macaristan’da komünizmin sona ermesi Kadife Devrim Romanya Devrimi (1989) Arnavutluk’ta komünizmin sona ermesi Şarkı Devrimi Sovyetler Birliği'nin dağılması Çekoslovakya'nın dağılması Ocak 1991 Olayları (Litvanya) Ocak 1991 Olayları (Letonya) Yugoslavya'nın dağılması Yugoslav Savaşları

g t d Sovyetler Birliği'nin cumhuriyetleri
Sovyetler Birliği
Ana	Azerbaycan SSC Beyaz Rusya SSC Ermenistan SSC Estonya SSC Gürcistan SSC Kazakistan SSC Kırgızistan SSC Letonya SSC Litvanya SSC Moldova SSC Özbekistan SSC Rusya SFSC Tacikistan SSC Türkmenistan SSC Ukrayna SSC
Kısa süreli	Abhazya SSC Karelo-Fin SSC Transkafkasya SFSC
Birlik dışındaki	Buhara SHC Harezm SHC