Valinor
| Valinor | |
|---|---|
| Orta Dünya evreni yerleşimi | |
| İlk görünüm | Yüzüklerin Efendisi |
| Yaratan | J. R. R. Tolkien |
| Bilgileri | |
| Tür | Kıta |
| Hükümdar | Manwë |
| Karakterler | Valar, Maiar, Elfler |
| Diğer ad(lar) | Ölümsüz Topraklar, Kutsanmış Diyar, En Batı, Periler Ülkesi, Aman |
Valinor (Quenya dilinde: Valar Ülkesi), Kutsanmış Diyar ya da Ölümsüz Topraklar, J. R. R. Tolkien'in yarattığı efsane evreninde geçen hayali bir mekandır. Orta Dünya'nın çok batısında, Aman kıtasında yer alan bu topraklar, ölümsüz Valar ve Maiar'ın evidir. Tolkien genellikle Aman ismini Valinor'u kastederek kullanmıştır. Buraya aynı zamanda ölümsüzler olarak Valinor'da yaşamalarına izin verilen Elflerin ülkesi Eldamar da dahildir.
"Ölümsüz Topraklar" adı, bu toprakların ölümlüleri sonsuza kadar yaşatacağı anlamına gelmez.[T 1] Normalde orada sadece ölümsüz varlıkların yaşamasına izin verilir. Bunun istisnaları Tek Yüzük'ün hayatta kalan taşıyıcılarıdır: Bilbo ve Frodo Baggins ile Sam Gamgee bir süreliğine orada yaşamışlardır, bir de cüce Gimli vardır.[T 2][T 3]
Orta Dünya'nın ve Arda'nın en batısındaki kıtadır.[1] Arda yaratıldıktan sonra, Valar ve yardımcıları Maiar Arda'ya inerek kendileri için ve Ilúvatar'ın çocukları için Valinor'u yapmıştır.[2] Valinor'un kralı olarak Taniquetil'de oturan Manwë ve eşi Varda tahtlarından dünyayı yönetmişlerdir.[2] Başkenti Valmar, Taniquetil'in batısında yer alır.[2]
Daha sonra Elflerden birçoğu bu kıtaya ulaşarak kendileri için yerleşim yerleri kurmuşlardır.[2] Orta Dünya'dan gelen bu halkın yaşadığı yerlere Eldamar denmiştir.[2] Tirion, Valimar ve Alqualondë şehirleri Eldamar'ın en ünlü yerleşim yerleridir.[2] İnsanlar tarafından Valinor, Arda tanrılarının yaşadığı yer olarak bilinmektedir. Valar bu topraklara sadece Elfleri davet etmiştir. Birçok elf belli bir süre Orta Dünya'da kaldıktan sonra Ölümsüz Topraklar'a gitmiştir.
Melkor, Öfke Savaşı'nda yenildikten sonra Valinor, Arda'dan ayrılıp gizlendi ve Orta Dünya halklarının ulaşamayacağı bir mekan haline geldi.
Yüzük Kardeşliği sona erdiğinde, Yüzük Kardeşliği'nin mensuplarından ilk önce Gandalf ve Frodo, bir süre sonra Samwise Gamgee, Aragorn'un ölümünden sonra Legolas ve Gimli Valinor'a yelken açmıştır. Denir ki, Bu yolculukarında onlara Valinor'u elflerin yol gösterici yıldızı Eärendil'in ışığı yardım etmiş.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Fiziki
[değiştir | kaynağı değiştir]Valinor, Orta Dünya'nın batısındaki Belegaer okyanusunun batısında yer alan Aman ("Bozulmamış"[3]) kıtasında bulunur.[4] Ekkaia denizi, hem Aman'ı hem de Orta Dünya'yı çevreler. Tolkien, "Aman" isminin "esas olarak Valar'ın yaşadığı ülkenin adı olarak kullanıldığını" yazmıştır.[T 4] Pelóri dağları doğu kıyısı boyunca uzanır; en yüksek zirvesi Taniquetil'dir.[T 5] Tolkien, Aman'ın ayrıntılı haritalarını çizmemiştir. Karen Wynn Fonstad'ın Tolkien'in Arda'nın kara parçaları ve denizleri için yaptığı kaba taslağına dayanarak çizdiği haritalar, Valinor'un batıdan doğuya (Büyük Deniz'den Dış Deniz'e) yaklaşık 700 mil (1.100 km) genişliğinde ve kuzeyden güneye yaklaşık 3.000 mil (4.800 km) uzunluğunda olduğunu gösterir. Aman kıtası, Arktik enlemlerdeki Helcaraxë'den Arda'nın güney kutbuna yakın bölgelerine kadar uzanır, bu da yaklaşık 7.000 mildir (11.000 km).[5]
Eldamar, Tolkien'in deyimine göre "Elfyurdu"dur ve "Aman'ın Elfler tarafından yerleşilen kıyı bölgesi"dir.[6] Eldamar aynı zamanda Aman'ın gerçek Eldarin adıdır.[T 6] Hobbit'te "Periler Ülkesi" olarak geçer. Bu bölge ormanlarla kaplıdır, nitekim Finrod "babası Finarfin ile Eldamar'daki ağaçların altında yürümüş" ve Teleri Elfleri gemilerini inşa etmek için buradaki keresteleri kullanmıştır. Teleri'nin şehri körfezin kuzey kıyısında yer alan Alqualondë'dir. Burası Kuğu Limanı olarak bilinir ve sarayları ile köşkleri inciden yapılmıştır. Limana doğal bir kaya kemerinden geçilerek girilir ve sahilleri Noldor Elfleri'nin verdiği mücevherlerle kaplıdır.[T 7] Körfezde Tol Eressëa adası bulunur.[T 5]
Calacirya (Quenya: "Işık Yarığı", adını İki Ağacın ışığının bu geçitten dünyaya akmasından alır), Pelóri dağlarında bulunan bir geçit olup Elf şehri Tirion buraya kurulmuştur. Arda'nın Kuşağı'na (Ekvator) yakın bir yerdedir.[5] Valinor'un gizlenmesinden sonra Aman dağlarını geçmenin tek yolu burası olmuştur.[T 5]
Siyasi
[değiştir | kaynağı değiştir]Valinor, çoğunlukla insan benzeri şekiller alan ve Orta Dünya insanlarının bazen "tanrı" olarak adlandırdığı ruhlar olan Valar'ın (tekili Vala) evidir.[T 8] Valinor'un diğer sakinleri arasında Valarla akraba fakat daha az güçlü ruhlar olan Maiar ve Elfler bulunur.[T 9]
Valinor'da her Vala'nın kendine ait bölgesi vardır. En güçlü ruhlardan ikisi olan Manwë ve Varda'nın köşkü Taniquetil'in zirvesinde bulunur.[T 8] Toprak ve Hasat'ın Vala'sı Yavanna ülkenin güneyinde, Pelóri'nin batısında bulunan Yavanna'nın Otlakları'nda yaşar. Yakınlarında Yavanna'nın eşi Demirci Aulë'nin köşkleri yer alır. Avcı Vala Oromë, bu otlakların kuzeydoğusundaki Oromë Ormanları'nda yaşar. Nienna adanın en batısında yaşar. Nienna'nın evinin hemen güneyinde ve otlakların kuzeyinde Mandos'un Salonları bulunur; Vala Mandos, eşi dokumacı Vairë ile birlikte yaşar. Mandos'un Salonları'nın doğusunda, Lórien'in Bahçeleri içindeki Lórellin gölünde[T 8] ise Estë'nin Adası yer alır.[5]
Valinor'un orta kesiminde, Arda'nın Kemeri'nde Valmar bulunur. Burası Valinor'un başkenti (aynı zamanda Valimar, Çanlar Şehri olarak da bilinir) ve Valar ile Maiar'ın Valinor'daki ikametgahıdır. Elflerin birinci soyu olan Vanyar da buraya yerleşmiştir. Üstünde İki Ağaç'ın bulunduğu Ezellohar tepesi ve Hüküm Çemberi olan Máhanaxar, Valmar'ın dışında yer alır.[T 9] Daha doğuda, Valinor'u üç taraftan çeviren ve Morgoth'un güçlerini dışarıda tutmak için yaratılmış devasa dağ silsilesi Pelóri'nin tek kolay geçidi olan Calacirya bulunur. Noldor Elflerinin şehri Tirion, Calacirya dağ geçidinin üstünde, Túna tepesi üzerine inşa edilmiştir; şehir Taniquetil'in kuzeyinde, hem İki Ağaç'a hem de yıldızlı denizlere bakan bir konumdadır.[T 5][5]
Pelóri'nin kuzey iç eteklerinde, Valmar'ın çok kuzeyinde Fëanor'un Tirion'dan sürgün edilmesinden sonra inşa ettiği Formenos şehri bulunur.[T 10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Özel
[değiştir | kaynağı değiştir]Ana Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Carpenter 2023, #156 to Father R. Murray, SJ, November 1954
- ^ Tolkien 1998, "Gri Limanlar", ve Ek B, S.T. 1482. ve 1541. maddeler
- ^ Carpenter 2023, #249 to Michael Tolkien, October 1963
- ^ Tolkien 1994, "Quendi and Eldar"
- ^ a b c d Tolkien 2022, "Eldamar'a ve Eldalië Prenslerine Dair"
- ^ Parma Eldalamberon, 17, s. 106.
- ^ Tolkien 2022, 9. bölüm "Noldor'un Kaçışına Dair"
- ^ a b c Tolkien 2022, "Valaquenta"
- ^ a b Tolkien 2022, 1. bölüm "Günlerin Başlangıcına Dair"
- ^ Tolkien 2022, 7. bölüm "Silmarillere ve Noldor'un Huzursuzluğuna Dair"
İkincil Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bates, Brian (2002). The real Middle-Earth: magic and mystery in the Dark Ages. Londra: Sidgwick & Jackson. ISBN 0-283-07353-5.
- ^ a b c d e f Kocher, Paul H. (1980). A reader's guide to The Silmarillion. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 0-395-28950-5.
- ^ Fauskanger 2022.
- ^ Oberhelman 2013.
- ^ a b c d Fonstad 1991, ss. 1–4 Aman, 6–7 Valinor.
- ^ Tyler 2002, ss. 307–308.
Genel
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fauskanger, Helge Kåre (2022), Valarin - like the glitter of swords21 Ekim 2022
- Fonstad, Karen Wynn (1991), The Atlas of Middle-earth, Boston: Houghton Mifflin Harcourt
- Carpenter, Humphrey, (Ed.) (2023) [1981], The Letters of J. R. R. Tolkien: Revised and Expanded Edition, New York: Harper Collins, ISBN 978-0-35-865298-4
- Tolkien, J. R. R. (1998) [1955], Kralın Dönüşü, Yüzüklerin Efendisi, Metis Yayınları, s. 428, ISBN 978-975-342-202-4
- Tolkien, J. R. R. (2022) [1977], Christopher Tolkien (Ed.), Silmarillion, İthaki Yayınları, s. 512, ISBN 9786258327656
 | Orta Dünya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |