Elf (Orta Dünya)

Elfler, J. R. R. Tolkien'in kurgusal evreninde Orta Dünya'da ortaya çıkan ilk ırktır. İnsanlar ve Cücelerin aksine Elfler hastalık veya yaşlılıktan ölmezler. Savaşta ya da kederden ölmeleri halinde ruhları Aman'daki Mandos'un Salonları'na gider. Orta Dünya'da uzun bir yaşam sürdükten sonra Elfler, yeryüzündeki cennet Valinor'u özlemeye başlarlar ve oraya Gri Limanlar'dan yelken açarak ulaşabilirler. Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi kitaplarında yer alırlar. Tarihleri, Silmarillion'da ayrıntılı olarak anlatılır.

Tolkien, Elfleri Kuzey Avrupa'nın eski şiirlerinde ve dillerinde geçen anlatımlardan esinlenerek oluşturdu. Bu kaynaklarda Elflerin büyük, tehlikeli, güzel varlıklar olduğu; vahşi doğa içinde yaşadıkları ve okçulukla uğraştıkları fikri Tolkien'e ilham verdi. Tolkien, Elfleri için Sindarin ve Quenya dahil olmak üzere birçok dil icat etti.

Elfler, yazar J. R. R. Tolkien tarafından modern edebiyata kazandırılmış ve fantastik kurgunun en popüler öğelerinden biri haline gelmişlerdir.

Özellikler

Elfler, katledilmedikçe veya kederden solmadıkça ölmezler, hiçbir hastalığa yakalanmaz ve uzun yolculuklarda "lembas" adını verdikleri yolazığını kullanırlar. Elfler, insanların, cücelerin ve orkların aksine, ağaç kesmezler.

Yaşayış tarzı olarak doğa ile iç içe ve gelişimini doğa ile bir bütün olarak sağlayan bir halktır. Fëanor ve Galadriel gibi büyüyle uğraşanları da vardır. İlk elfler deniz kıyılarını, ormanları ve dağları mesken edinmişlerdir. Yaratıldıkları dönemde Orta-dünya henüz karanlık olduğu için yıldızlara hayranlık duyarlar. Her zaman içlerinde denize ve ötesine -Valinor'a- bir özlem vardır.

Görünüş

Tolkien, Elfleri şöyle betimlemiştir: "uzun, açık tenli ve gri gözlü, saçları ise koyu renkte, yalnız Finarfin'in altın hanesi hariç." Vanyar, altın rengi saçları dolayısıyla "Parlak Elfler" olarak bilinirdi. Maeglin'in "uzun ve kara saçlı" ve "teninin beyaz" olduğu söylenir. Bir İnsan olan Túrin, görünüşü ve konuşması sebebiyle Elf-insan olarak bilinirdi ve "kara saçlı, soluk tenli ve gri gözlü" olarak betimlenmişti.

Evlilik

Elflerde, en azından Eldar'da, hamilelik yaklaşık bir yıl sürer. Elfler 1 yaşına geldiklerinde konuşabilir, yürüyebilir ve dans edebilirler. Ergenliğe ve tam boylarına yaklaşık elli ile yüz yaş arasında ulaşırlar ve bu noktadan sonra fiziksel olarak yaşlanmazlar. Elfler, sadece bir kere evlenirler ve bunu hayatlarının erken dönemlerinde, tek eşli olarak ve yalnızca aşk için yaparlar; aldatma düşünülemez bir şeydir. Nişan, çiftlerin birbirine yüzük alışverişiyle yapılır, en az bir yıl sürer ve yüzüklerin iadesiyle bozulabilir; ancak nadiren sona erdirilir. Evlilik, gelin ve damadın Eru Ilúvatar'ın adını anarak yemin etmesi ve birleşme ile gerçekleşir; sonrasında bir şölenle kutlanır. Düğün yüzükleri işaret parmaklarına takılır. Gelinin annesi, damada takması için bir mücevher hediye eder. Elfler, cinsel ilişkiyi çocukların doğumuna yol açtığı için özel ve mahrem bir şey olarak görür. Evli Elfler, diğer Elfler tarafından cinsel ilişkiye zorlanamaz; bu olmadan önce dayanma isteklerini yitirir ve Mandos’a giderler. Elfler az sayıda çocuk yapar ve her çocuk arasında uzun aralar vardır. Kısa sürede başka zevklere yönelirler; cinsel istekleri azalır ve ilgilerini sanat gibi başka alanlara kaydırırlar.

Hüner

Elfler, özellikle de Noldor, zamanlarını demircilik, heykelcilik, müzik ve diğer sanatlarla ve yemek hazırlamakla geçirirler. Kadınlar ve erkekler eşittir, ancak kadınlar genellikle şifa sanatlarında uzmanlaşırken erkekler savaşa gider. Bu, yaşam almanın yaşamı koruma yetisini etkilediğine inanmaları nedeniyledir. Ancak, gerektiğinde kadınlar da erkekler kadar kendilerini savunabilirler ve Elrond gibi birçok erkek de şifacılıkta yeteneklidir. Elfler, usta at binicileridir ve eyer veya gem kullanmazlar, gerçi Tolkien bu konuda tutarsızlıklar göstermiştir.

Elf dilleri

Tolkien, Elfler için birçok farklı yapılı dil yarattı. Buna olan ilgisi esasen filolojikti ve hikâyelerinin de aslen dillerinden doğduğunu söylemişti. Gerçekten de Tolkien'in mitolojisi içinde yarattığı ilk şey bu dillerdi; işe başlangıçta “Elfin” ve “Qenya” adlarını verdiği dille başlamıştı. Bu isim daha sonra Quenya (Yüksek elfçe) şeklinde yazılmıştır; Quenya ve Sindarin (Gri elfçe), Tolkien'in oluşturduğu diller arasında en kapsamlı olanlarıdır. Ayrıca Tengwar (Fëanor tarafından) ve Cirth (Daeron tarafından) gibi yazı sistemleri de Elfler tarafından yaratılmıştır.

Ölüm ve ölümsüzlük

Elfler ölümsüzdür ve yaşlanmazlar. İnsanlar için ölümcül olabilecek yaralardan iyileşebilirler, ancak savaşta öldürülebilirler. Ölen Elflerin ruhları, Valinor'daki Mandos'un Salonları'na gider. Onlar için "arınma" işlevi gören belli bir dinlenme süresinin ardından ruhları eski bedenleriyle aynı olan bedenlerle tekrar donatılır. Eğer savaşta ya da bir kazada ölmezlerse, Elfler zamanla Orta Dünya'dan yorulur ve Valinor'a gitmeyi arzularlar; genellikle Gemi Ustası Círdan'nın halkıyla birlikte yaşadığı Gri Limanlar'dan yelken açarlar. Nihayetinde, Orta Dünya'da kalan tüm Elfler bir “solma” sürecine girer. Bu süreçte ölümsüz ruhları bedenlerini bunaltır ve “tüketir”. Bu da onların bedenlerini ölümlülere görünmez kılar; yalnızca görünmek istedikleri kişilere görünürler.

Tarih

Elflerin mitolojisine yakından baktığımızda onların da birçok mitolojidekine benzer bir şekilde Tolkien'in kurguladığı mitolojinin Tanrı'sı olan Eru'nun yarattığı tanrısal varlıklara yani Valar'a (tekil: Vala) isyan edip Valar'ın 'cennetvari' bir şekilde yarattıkları Valinor'dan kovulduğunu görebiliriz. Bu kovuluşun sebebi ise yetenekli elf Fëanor'un, Valar tarafından yaratılan İki Ağaç'ın eşsiz ışıklarının bir parçasını bir maddenin içine hapsederek ürettiği nadide mücevherler olan Silmarilleri bir takıntı haline getirmesidir. Oğulları dışında kimsenin onlara dokunmasını istemez ve Silmariller söz konusu olduğunda çok hırslanır. Melkor'un (Fëanor ona Morgoth adını takmıştır) Valar'ın Silmarilleri almak istediğini söyleyerek dolduruşa getirdiği Fëanor, bazı diğer elflerle birlikte Valar'a başkaldırmıştır. Bunun üzerine elfler Valar tarafından bu hırsları yüzünden lanetlenmiş; Doğu'ya, Orta-dünya topraklarına, Melkor'la savaşmaya gitmiş ve çok uzun süren mücadelelerine rağmen Silmarilleri ele geçirememişlerdir. Fingolfin, Fëanor ve oğulları, Turgon, Thingol gibi krallar Melkor'la yapılan savaşlarda can vermiştir. Earandil'in Batı'ya yolculuğuna kadar yeryüzünü hakimiyeti altına alan Melkor, Earendil'in Noldor (sürgün edilen elf halkı) adına af dilemesiyle Valar ve Batı'nın elfleri tarafından bozguna uğratılmış ve elfler huzura kavuşmuştur. Ancak bu huzur kalıcı olmamış; önceden, bir Vala olan Aule'ye hizmet edip de daha günlerin başlangıcında Melkor'a dönmüş olan Sauron, Melkor'un yenilişinden sonra sinsi planlar yapmaya devam etmiştir. Melkor'un yenilişinden sonra Sauron Valar'dan af dilemiştir ve Valar tarafından affedilmiştir. Sadece Mandos bu karardan memnun olmamış ama sesini çıkarmamıştır.

Sauron'un ihaneti ve sinsiliği ise şöyle anlatılır: Noldor'un Orta Dünya'daki krallığı Eriagon'lu demirci elflere dostça yaklaşır. Onlara bilmedikleri birçok şey öğretir ve onlardan büyülü yüzük yapım sanatını öğrenir. Daha sonra her zaman planladığı gibi onlara ihanet ederek diğer yüzüklerin ve yüzükleri kullananların üzerinde hakimiyet kurmasını sağlayan Tek Yüzük'ü yapar. Tek Yüzük'ün yapılışından sonra çıkan savaş, elflerle insanların ittifakı sayesinde Sauron'un yenilgisiyle sonuçlanır. Yine de Yüzük yok edilmez. Elflerin çoğu tekrar Valinor şehrine deniz üzerinden göç etmeye başlarlar. Az bir kısmı ise Kuytuorman, Ayrıkvadi ve Mithlond'da kalmaya devam eder. Tek Yüzük'ün çok sonraları tekrar ortaya çıkmasından sonra bir savaş daha yapılır. Yüzük, yüzük taşıyıcısı Frodo Baggins tarafından yok edilir ve kalan elfler de Batı'ya, Valinor'a, göç ederler. Artık insanların çağı başlamıştır.