Vikipedi:İçerik üzerine yorum yapınız, katılımcı üzerine değil
 | Bu sayfa Vikipedi'nin resmî politikalarından biridir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak kullanıcılar tarafından benimsenmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin kullanıcılardan onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir kısım varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin. |
| Vikipedi politikaları |
|---|
| İlkeler |
| İçerik standartları |
| Diğer kullanıcılarla çalışma |
| Dizinler |
Vikipedi üzerinde hiçbir yerde konuları kişiselleştirmeyiniz ve sadece içerik üzerine yorum yapınız, katılımcı üzerine değil. Kişilere ilişkin yorumlar, bir noktayı dile getirmenize yardımcı olamayacağı gibi, Vikipedi topluluğuna da zarar verir ve kullanıcıları iyi bir ansiklopedi yaratmak için çaba harcamaktan caydırır.
Birçok Vikipedist dâhil olmadığı bir tartışmada katılımcı üzerine yapılan yorumları siler. Her ne kadar bu bir kural değilse de kişiselleştirilen kısımları silmek, aşırılık gösteren durumlarda Vikipedi açısından olumlu bir davranış olarak nitelendirilir. Kişiler, ısrarla kişilere yönelik yorum yaptıkları için engellenebilir. Tartışma sayfalarına ek olarak madde değişikliklerinin özet kısmında kullanılan benzer ifadeler de zararlı kabul edilmektedir.
Makul olmak
[kaynağı değiştir]Katılımcılar bir fikir üzerinde anlaşamayabilir; bu durumda, karşı görüşlere sahip kişiler makul ve rasyonel bir şekilde görüşlerini açıklamalıdır. Bu görüşlerin sentezlenmesi ile tek bir madde oluşturulması, tarafsız bakış açısı sağlanması için çok daha iyi olacaktır. Unutmayınız ki, biz Vikipedistler olarak "hepimiz aynı topluluğun bir parçasıyız." Bazen tartışmalar çok hararetlendiğinde kişiselleştirme riski artabilir; bu durumlarda anlaşmazlıkların giderilmesinde belirtildiği gibi bir süreliğine tartışmadan uzaklaşmanız, daha sonra ilgili tartışmaya dönmeniz hem soğukkanlı ve bu sebeple de kişisel saldırılardan daha uzak hem de daha mantıklı bir biçimde olaya bakmanıza yardımcı olabilir.
Kişiselleştirme örnekleri
[kaynağı değiştir]Verilebilecek özel örneklerden bazıları şu şekildedir (fakat konu bu örneklerle sınırlı değildir):
- Yorumlar
- İtham içeren yorumlar: "X bir trolldür" veya "X faşist bir yazardır" gibi. Eğer sıkça tekrar ediliyorsa, kötü niyet veya nefret belirten anlamlarda kullanılıyorsa, kişisel saldırı olarak düşünülebilir.
- Olumsuz kişisel yorumlar: "Ben, senden daha faydalı bir yazarım" gibi yorumlar ve "Sen yaşamamalısın" gibi saldırılar.
- Irkçı, cinsel, homofobik, dinî veya etnik sıfat içeren yorumlar: "Sen bir geysin, bu yüzden anlaşamayız" veya "Ateist olduğun için iyi bir kullanıcı değilsin" gibi. Din, ırk, cinsel yönelim veya etnik ithamlar üzerine kurulmuş anlaşmazlıklara yasalar da izin vermez.
- İtibar kaybına yol açabilecek yorumlar.
- Bu ortamdan gitmesi gerektiğini kasteden yorumlar.
- Tehditler
- Yasal tehditler: "Şu an söylediklerini mahkemede de söylersin" veya "böyle bir değişiklik yapmaya devam edersen hukuki süreç başlayacaktır" gibi.
- Ölüm tehdidi, şiddet ve zorbalık içeren tehditler.
- Diğer kullanıcıların kişisel bilgilerini açıklamakla ilgili tehditler.
Kişisel saldırı sayılmayan örnekler
[kaynağı değiştir]Vikipedistlerin müzakerelerde bulunması, Vikipedi kültürünün başlıca parçalarından biridir. Durum anlaşmazlık halini aldığında kişiselleştirmekten kaçınmalı ve gereksiz düşmanca yorumları minimize etme yolu denenmelidir; Nezaketli olmalı ve Vikipedi etiğine uygun davranılmalıdır. Anlaşmazlıklar diğer yazarlar ile kişisel saldırılara başvurmadan tartışılmalıdır. İçerik ve hareketlerde, işi şahsiyete döken yorumlar olmaması çok önemlidir, fakat kişisel saldırı sayılan yorumlar yapmamak da aynı derecede önemlidir.
Kişisel saldırı içermeyen örnek yorumlar aşağıda verilmiştir, fakat bu tür yorumlar aşağıda verilen örneklerle sınırlı değildir:
- İçerik hakkındaki anlaşmazlıklar; " 'X' hakkındaki ifaden yanlıştır" veya " İfadende belirttiğin nokta gerçek değildir." gibi.
- Bir yazarın hareketlerini tanımlamak için uygar bir dil kullanılmadığında ve bu saldırı ifadeleri yazarın kişilik veya karakterini olaya dahil etmeden yapıldığında, bu kişisel saldırı olarak yorumlanmamalıdır. Örneğin; "İfaden kişisel bir saldırıdır..." ifadesi, tek başına bir kişisel saldırı değildir. Yazarın hareketi hakkında bir ifadedir, yazar hakkında değil. "Sen bir troll'sun" ve "Bir troll gibi davranıyorsun" ifadeleri arasında fark vardır, fakat "Kişileri provoke eden ifadeler kullanıyor gibi görünüyorsun" demek daha iyidir, bu da aynı anlama gelir. Benzer olarak, değişiklik özeti veya mesaj sayfasında "'Şamaroğlanı' tarafından yapılan kötü niyetli olma ithamına cevap" gibi bir yorum, kullanıcı "Şamaroğlanı"na karşı bir kişisel saldırı değildir.
- Değişiklik geçmişinde kullanılan, "vandalizm geri alındı" gibi bir ifade, kişisel saldırı değildir. Bununla beraber, bu gibi bir yorum yapıldığında, iyi niyetli olduğunu farz etmek de çok önemlidir. (Eğer geri alınmış olan değişiklik iyi niyetli olarak yorumlanabiliyorsa, daha sonra vandalizm olarak etiketlemeyiniz.)
Saldırmadan tartışmak
[kaynağı değiştir]- Gerçeği, olguyu, bilgiyi ve onların nasıl ifade edileceğini tartışın. Diğer kullanıcının nasıl tartıştığını değil. Onunla aynı fikirde olmanız gerekmez ama olayı sadece fikir uyuşmazlığı olarak ele alın. Kişisel uyuşmazlık olarak değil.
- Bir görüşün yanlışlığını, o görüşü savunan kişiyi sebep göstererek ispatlamaya çalışmayın.
- Eğer tartışma kişiselleşme eğilimi gösterirse, tartışmayı e-posta gibi daha az katılımlı bir platformda sürdürün.
Telafisi
[kaynağı değiştir]Kişisel saldırıya uğradığınızda sizi taciz eden kullanıcıları uyarıp bu yönergeden bahsedin. Buna rağmen yaptıklarında ısrarcı davranacak olurlarsa aşağıda bahsi geçen uzlaşma sürecini başlatmayı göz önüne alın. Yapılabilecek bir başka şey de bariz kişisel saldırıları tartışma sayfalarından silmek olacaktır. Bunun için çıkarılan yorum alanlarına {{KSK}} şablonu eklenebilir. Ancak, "kişisel saldırı" tanımının kapsamını çok genişletmemeye ve çok sık kullanmamaya da dikkat etmelisiniz. İngilizce Vikipedi'de yakın geçmişte yer alan bir arabuluculuk komitesinin saptamasına göre:
- Kişisel saldırıları silme yönergesi (ve dolayısıyla uygulaması) ihtilaflı bir konudur. Kötü niyetlilerce istismar edildiği gibi topluluğun oybirliğiyle desteğinden de yoksundur. Yorumlarken esnek davranmamalı ve uygulamasından olabildiğince kaçınılmalıdır.
Bu çözüm yolunu sık kullandığınızı fark edecek olursanız "kişisel saldırı" tanımınızı yeniden gözden geçirmenizi tavsiye ederiz. Emin olmadığınızda uzlaşma sürecini izlemek daha doğru olacaktır.
İstisnai durumlarda saldırganın erişimi (tartışmalı bir uygulama olmasına rağmen) Vikipedi'nin engelleme politikasının "Karşıtlık ve rahatsızlık vermek" maddesi uygulanarak kısıtlanabilir. Değişiklik önerilerinizi tartışma sayfasında yapabilirsiniz.
Bir yanlış anlaşılma: "Düşene vurun!"
[kaynağı değiştir]Not: Bazı Vikipedistler, muhtemelen geçmişteki düşüncesizce veya tatsız davranışlarından ötürü pek sevilmemektedir. Bazıları bu kullanıcılara kişisel saldırıda/eleştiride bulunmanın doğru bir hareket olduğunu düşünebilir. Bu tutum yanlıştır; insanlar hata yapabilirler ve bundan ders alıp davranışlarını düzeltebilirler. "Kişisel saldırı yok" kuralı tüm kullanıcılar için, geçmişlerine ve diğer kullanıcıların tutumuna bakılmaksızın geçerlidir.
Vikipedi dışındaki kişisel saldırılar
[kaynağı değiştir]"Kişisel saldırı yok" politikası ilgili katılımcılarca yaratılacak bir ansiklopediye vesile olması amacıyla tasarlanmıştır. Bu bağlamda, Vikipedi kullanıcılarının - bahsi geçen yönergenin bertaraf edilmesi amacıyla - başka ortamlarda (çevrim içi forumlar ve kişisel web siteleri gibi) birbirlerine yapacakları kişisel saldırılar da bu yönergenin ihlali sayılacak ve "karşıtlık ve rahatsızlık vermek" (engelleme kuralları) kapsamında değerlendirilecektir. Vikipedi, İnternet'i kişisel saldırıları saptamak ve önlemek amacıyla denetlemez ve denetlemeyi amaçlamaz. Bu yönergenin amacı Vikipedi kurallarının kapsadığı alanı genişletmek de değildir. Bu sadece kullanıcıları Vikipedi sınırları içinde sorumlu tutabilmek ve kuralların bertaraf edilmesini engellemek amaçlı bir yöntemdir.
- Eğer Vikipedi kullanıcılarından biriyseniz, diğer kullanıcılara yönelik kişisel saldırılarda bulunmayınız. Bu tartışılmaz bir kuraldır.
- Kişisel saldırı nedeniyle uyarıldıysanız ya da erişiminiz engellendiyse, aynı davranışı başka bir yerde yinelemek, tüm Vikipedistlerin koruması gereken olumlu topluluk ruhunu zedeler ve güvenlerini sarsar.
- Bağlama göre değişmekle birlikte, Vikipedi kullanıcıları hakkında bilgilerin yer aldığı ya da kişisel saldırı olan sayfalara Vikipedi'den köprü oluşturmak da kişisel saldırı gibi kural ihlali sayılır. Saldırı amacıyla oluşturulmuş sayfalara köprü vermeyiniz. Sorunu gidermek için topluluğun dikkatini çekmek ya da kanıt göstermek amaçlı olmadığı sürece bu tür bağlantılar oluşturmaktan genellikle kaçınılmalıdır.
- Bir kural olmamasına ve tartışmalı olmasına karşın, bazı Vikipedistler kişisel saldırı olan sayfalara verilen bağlantıların kaldırılmasını yerinde bir tepki olarak görürler.
Topluluk ruhu
[kaynağı değiştir]Vikipedi'de pozitif bir birlikteliğin sağlanması ve korunması sizlerin sorumluluğu altındadır. Bir kişi, geçmişteki davranışı nasıl olursa olsun, kişisel bir saldırı yaptığında, Vikipedi'nin beraberlik ruhunu zedeler.