Vikipedi:Maddelerin mülkiyeti
 | Bu sayfa Vikipedi'nin resmî politikalarından biridir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak kullanıcılar tarafından benimsenmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin kullanıcılardan onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir kısım varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin. |
 | Bu sayfanın özeti: Eğer Vikipedi'ye katkıda bulunuyorsanız, yaptığınız çalışmaların, diğer kullanıcılar tarafından değiştirilmesini kabul etmişsinizdir. O hâlde, onlara izin verin. |
Vikipedi içeriğinin "mülkiyeti" hakkında iki farklı bakış açısı vardır: maddeleri hakimiyet altına almak ve yasal mülkiyet sahibi olmak.
Vikipedi maddelerini hakimiyet altına almak
[kaynağı değiştir]İlk olarak içeriğin "hakimiyeti" konusunu ele almak gerekir. Vikipedi'ye katkıda bulunan bazı kişiler bu projeye yaptıkları katılımları (maddeler, şablonlar, kategoriler, dosyalar ya da portaller) aşırı derecede sahiplenmektedirler. Bazıları neredeyse hemen hemen her müdahaleye karşı savunmaya geçerek bu katılımların değiştirilmesini engellerler.
Bir maddeye karşı ilgi duyup izleme listenize almanız gayet doğaldır. Kendinizi ya bu konunun "gerçek bir uzmanı" olarak nitelendiriyorsunuzdur ya da bu konuya hakikaten çok önem veriyorsunuzdur. Ancak bu dikkatli takip etme konusu belli bir çizgiyi aşarsa artık aşırıya kaçmışsınız demektir.
Vikipedi'ye bir katılımda bulunduktan sonra dünya üzerindeki herhangi bir kişinin "sizin" konunuzu düzenlemesini durduramazsınız. Her değiştir sayfasında açıkca belirtildiği gibi:
- Yaptığınız katkının başka katılımcılarca değiştirilmesini ya da özgürce ve sınırsızca başka yerlere dağıtılmasını istemiyorsanız, katkıda bulunmayınız.
Kendinizi diğer katılımcılarla, silmeler, geri almalar gibi konular üzerinde savaşırken bulduğunuzda belki de düzenleme işine bir müddet ara vermek isteyebilirsiniz. Bu garip tartışmadan bir müddet ayrılmak olayları oldukça soğutacak ve bir iki hafta sonra daha taze bir bakış açısıyla olaya bakabilmenizi sağlayacaktır.
Ya da eğer birisi bir sayfanın "mülkiyetini" eline geçirdiyse, bu konuyu aynı sayfanın tartışma bölümünde dile getirebilir, diğer katılımcıların desteğini isteyebilir ve hatta anlaşmazlıkların giderilmesi yoluna gidebilirsiniz.
Herhangi bir maddenin "mülkiyetine" sahip olmak insanların Vikipedi'de düştükleri genel bir yanlış anlamadır.
Her ne kadar birinin madde üzerinde çalışması ona bu maddenin "mülkiyetini" vermese de, birlikte çalıştığınız katılımcıların yaptıklarına saygı göstermek önemlidir. İçeriği geniş çaplı değiştirmek istediğinizde, özellikle de bu maddeye katılımın çoğunluğu tek bir katılımcı tarafından yapıldıysa, bu kişiye rağmen değil de bu kişiyle birlikte çalışmak daha da arzu edilen bir sonuca gidilmesini sağlayabilir.
Yani maddeleri "sahiplenmektense" maddelere "sahip çıkmayı" denemek daha uyumlu bir çalışma ortamında Vikipedi'nin ilerlemesine olanak sağlayacaktır.
Ayrıca bakınız Vikipedi:Nezaket, Vikipedi:Görgü kuralları ve Vikipedi:İyi niyet varsayın.
Yazıların yasal mülkiyeti
[kaynağı değiştir]İkinci olarak, telif hakkı kanunlarının uygulanmasından doğan, yasal mülkiyet sorusu akla gelir.
Popüler inanışın aksine, Wikipedia (Vikipedi) maddeleri teliflidir. Bununla beraber, bu durum kopyalanmalarının yasadışı olduğu anlamına gelmez. Metin (veya diğer çalışmaların) yazarı, - yasalarda "telif hakkı sahibi" olarak geçer" - metin üzerindeki haklarını diğer insanlara bağışlayabilir. Bu haklar, bir "lisans" kapsamında düzenlenir. Bir maddenin (veya yazarın kendisi tarafından yapılmış çizim, diyagram, fotoğraf veya diğer resimler) Vikipedi'ye girilmesi ile, katkıda bulunan kişi, çalışmasının GNU Özgür Belgeleme Lisansı veya kısa adı ile GFDL lisansı altına gireceğini kabul eder, bu lisans gezegen üzerindeki her kişiye, ihtiyaçları doğrultusunda, metni değiştirme ve kopyalama hakkını bağışlar. Bir maddenin buraya girilmesi, yazarın telif haklarını elinden almaz, fakat aynı zamanda, yazar haklarının GFDL lisansı altında düzenlenmesine izin verdiği için, yazar madde üzerinde yapılacak değişiklik ve geliştirmeleri engelleyemez.
Bir kullanıcının başkası tarafından oluşturulmuş bir maddeye katkıda bulunması "türevsel çalışma" doğurur. Bu kullanıcı artık yeni versiyonun telif haklarına sahiptir, ancak yeni versiyon GFDL lisansı altındaki eski versiyona dayandığından kullanıcı GFDL kullanım şartlarına uymakla yükümlüdür ve maddenin sahipliğini üstlenemez. Bu süresiz bir şekilde devam eder: maddede kaç değişiklik yapılırsa yapılsın ilk başta konulmuş lisans kuralları halen geçerlidir.
Özet olarak, yazar(lar) bir madde üzerinde yasal olarak hak sahibidir ve bundan dolayı "kendilerine" saygı gösterilmelidir, fakat "kendileri" tarafından kabul edilen, maddelerin herkesin kopyalama veya geliştirilmesine açık olma mantığına göre, değişikliklere izin vermeme hakları yoktur.
Bu noktada şu da belirtilmelidir; Yazar çalışmasını GFDL altında lisanslıyorsa bile, yaratıcı bir çalışmanın telif hakkı sahibi tüm haklarını saklı tutar ve yazar (kendisi, başkalarının yaptığı katkılar olmaksızın) lisansla ilgili herhangi bir şarta bağlı tutulmaz. Yazar aynı çalışmayı, başka bir lisans altında tekrar lisanslamışsa - ki gerçekten bazı Vikipedistler GFDL'ye eklenmiş çalışmalarını başka bir veya daha fazla lisans altında lisanslamayı kabul eder - veya yazar telif haklarından vazgeçmişse (hemen veya daha sonra) o zaman GFDL'nin şartlarını ve yasaklarını kaldırır. (Yazara atıfta bulunmadan metin kopyalamak gibi) Telif hakkı olmayan bir metin eklendiğinde (yazarın hakkından vazgeçmesi veya koruma süresinin dolması ile) metin kamu malı haline gelir, yani yazarın hoşuna gitsin gitmesin herkes ne isterse yapabilir.
Kılavuz
[kaynağı değiştir]Sahibi olmadığınızın altına imza atmayın
[kaynağı değiştir]Hiçbir maddenin hiçbir bölümünün bir sahibi olmadığı için eğer yeni bir madde yaratır ya da varolan maddelerde düzeltmeler yaparsanız bunu imzalamamalısınız. Çünkü bu imzalar okuyucuların dikkatini dağıtmaktan başka hem "düzenleme savaşlarını" artıracak hem de büyük bir olasılıkla diğer katılımcıların "sizin" çalışmanıza katkıda bulunmalarını engelleyecektir. Her maddedeki "geçmiş" sayfasında, o maddeye katılımda bulunan herkesin tam olarak ne katılımda bulunduğu da görülebilmektedir.
Öte yandan, "Tartışma" sayfası gibi olan arka sayfalara eklediğiniz yorumların, soruların veya oylamaların sonuna --~~~~ ile imzanızı atarak yazılanları sahiplenmeniz ise istenen bir durumdur. En azından varolan sayfalarda diğer kullanıcıların yaptıklarına bakarak imzanızı nereye koyup koymayacağınız hakkında da fikir sahibi olabilirsiniz.
Ayrıca bakınız
[kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[kaynağı değiştir]- AuthorshipModel - Wikipedia sayfalarında yazmak üzerine bir tartışma - CommunityWiki