X. Louis
| X. Louis le Hutin (Kavgacı) | |
|---|---|
| X. Louis | |
 | |
| Fransa kralı | |
| Hüküm süresi | 29 Kasım 1314 – 5 Haziran 1316 |
| Taç giymesi | 24 Ağustos 1315 Reims Katedrali |
| Önce gelen | IV. Philippe |
| Sonra gelen | I. Jean |
| Navarra Kralı | |
| Hüküm süresi | 4 Nisan 1305 – 5 Haziran 1316 |
| Taç giymesi | 24 Ağustos 1315 Pampalons |
| Önce gelen | I. Jeanne, Navarra Kraliçesi IV. Philippe |
| Sonra gelen | I. Jean |
| Doğum | 4 Ekim 1289 Paris, Fransa |
| Ölüm | 5 Haziran 1316 (26 yaşında) Vincennes, Val-de-Marne, Fransa |
| Defin | Saint Denis Bazilikası, Paris |
| Eş(ler)i | Burgundili Margaret Macaristanlı Clementia |
| Çocuk(lar)ı | II. Jeanne Navarre I. Jean |
| Hanedan | Capet Hanedanı |
| Babası | IV. Philippe |
| Annesi | I. Jeanne Navvara |
| Dini | Katolik Hristiyan |
X. Louis, (İnatçı veya Kavgacı (Fransızcaː Hutin) (d. 4 Ekim 1289- ö. 5 Haziran 1316), 29 Kasım 1314 – 5 Haziran 1316: Fransa kralı. 4 Nisan 1305 – 5 Haziran 1316 Navarra Kralı
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]X. Louis, Fransa Kralı IV. Philippe (Fransa) ile Navarra Kraliçesi I. Jeanne, Navarra Kraliçesi'in en büyük oğlu idi.
4 Nisan 1305'te ölen annesinin hükümdarı olduğu Navarra Krallığı'na, 16 yasında iken Navarra Kralı olarak hükümdarlığa başladı. Bu krallık için taç giyme töreni ancak 6 Haziran 1313'te yapıldı. 21 Eylül 1305'te (sonradan II. Jeanne adı ile Navarra Kraliçe naibi olacak)Burgonyalı Margaret ile evlilik yaptı ve bu evliğinden Jeaɲne Navaralı adı verilen bir kız çocukları oldu.
Bu Navarra Krallığı hükümdarlık rejimi sırasında (ve Fransa Kralı olduktan sonra) Louis ortaya çıkan yöneticilik sorunlarına karşı genellikle inatçı ve kavgacı yaklaşım gösterdiği için lakabı "inatçı" veya "kavgacı" (Fransızca: Hutin) olarak çıktı.
Babası Fransa Kralı IV. Philippe'in yaşadığı son yılda Fransa kraliyet ailesi ve yakınları Tour de Nesle skandalı ile çalkandı.[1] Bu skandal için kral oğlu eşlerinin zina yaptıkları ithamı IV. Philippe'nin tek kızı olan İngiltere Kraliçesi Isabella tarafından yapıldı. Bu skandal kralın (sonradan hepsi Fransa Kralı olacak) üç oğlunun eşleri olan ve hepsi Burgonya Dükü IV. Otto'nun kızları olan kadınlar Paris'te "Tour de Nesle" kulesinde zina yapmışlardı. Bu zina yapmakla itham edilen Burgonya Dükü kızları ve kral oğlu eşleri, Philippe'in büyük oğlu Navarra Kralı olan X. Louis'in karısı Burgonyalı Margaret; Philippe'nin karısı Burgonya Kontesi ve Artois Kontesi olan Burgonyalı II. Jeanne ve Charles'in karısı olan Blanche Burgonyalı idiler. Bu kral oğullarının eşleri olan kadınlar Paris'te tutuklandılar. Margaret ve Blanche, Fransa Parlamentosu tarafından yargılandılar ve müebbet hapis cezasına mahkûm edildiler ve onlarla birlikte itham edilen "sevgilileri" idam edildiler. Philippe karısı Burgonyalı II. Jeanne'ın bu zina ithamının yalan olduğunu bildirmesine inandı ve yargılama sonunda Jeanne bu ithamdan suçsuz bulunup hapisten salıverildi. Louis'in karısı Margaret Gaillart Şatosu'nda hapsedildi; burada gayet kötü muamele gördü ve iddiaya göre soğuk alıp öldü. Blanche ile Charles'in nikâhı iptal edildi ve Blanche bir manastıra rahibe olarak çekildi.[1]
X. Louis Fransa Kralı olarak 1314-1316'da hüküm sürmüş ve bu kısa hükümdarlık döneminde, babası IV. Philippe tarafından göreve getirilmiş olan Fransa Büyük Saray Nazırı Enguerrand de Marigny tarafından başlatılmış olan mali ve yönetim merkezileştirme reformlarına karşı olan Fransa soylularının bu reformlara ve reformcuya düşmanlıklarının ortaya çıkardığı sorunlar ile uğraşmıştır. Sonunda Louis'in amcası olan ve feodalci partinin başında buluna Charles Valois yeğeni olan kralın bu reformcunun görevinden atılarak idam edilmesi için emirler vermesine ikna etmeyi başarmıştır. Böylece zengin soyluların sırf kendi menfaatlerini korumak için ülke için gerekli reformları önlemek için siyasal güçlerinin ne kadar büyük olduğu ortaya açıkça çıkmıştır.
Bu reformları uygulayamamasına rağmen X. Louis Fransa içinde diğer reformlar uygulamasını ortaya çıkartmıştır. Louis toprak işçilerinin büyük sorunlarına reformcu olarak eğilmiş ve serf çiftçilerin kendilerini bu serflik statüsünden kurtarabilmeleri için bağımsızlık haklarını satın alabilmelerine izin veren kanunlar çıkartmıştır. Böylece ilkel feodal sistemin önemli kurumlarından olan serfliğin Fransa ülkesinde ortadan kaldırılması için ilk adım atılmıştır. Louis bunun yanında Fransa içinde kölelik kurumunu yasaklamıştır. 1306'da babası IV. Philippe Fransa Kralı iken tüm Fransa yüzeyinde yayılmış bulunan Yahudiler azınlığını tüm Fransa'dan atılıp Yahudilerin Fransa'da yaşamalarını yasaklayan kanun ve kararlar uygulanmıştır. Bu Yahudi-aleyhtarı ırksal ayrımcı kanunlar Fransa'da uzun zamandır yaşamış olan Yahudi camiasının Fransa'adan "etnik temizlenmesi" hedefiydi.
X. Louis Fransa tahtına çıkınca bu yasaklama politikasını tekrar gözden geçirdi. Buna bir neden gayet iyi girişimci ve tüccar olan Yahudilerin ülkeden atılması ile bu zengin girişimci ve tüccarlardan toplanan vergilerin ortadan kalkması ülkenin diğer zengin tabakalarından (özellikle toprak sahibi asillerden) daha yüksek vergi alınması gereğinin ortaya çıkması idi. X. Louis Yahudilerin Fransa'da tekrar yaşamak üzere ülkeye geri dönmeleri halinde ortaya çıkacak vergi gelirlerini hesaplatmıştı. Bu çalışma sonunda Yahudilerin dönmesine izin çıkmasının iyice görülebilir bir müspet etkisi olacağı açıkça ortaya çıkmıştı. Buna dayanarak X. Louis 1315'te bir kanunnâme çıkartarak Yahudilerin geri dönmesine izin verileceğini kabul etmişti. Fakat Louis'in bu kanunnamesinde bir seri kısıtlayıcı ve sınırlayıcı şartlar konulmuştu. Yahudilere ancak 12 sene müddete Fransa'da yaşamak için sınırlı izni verilmekteydi. Bu müddet geçtikten sonra iznin sona ermesi mümkün olacaktı. Yahudilerin her zaman kollarında Yahudi olduklarını belirleyen kolluklar takmaları gerekmekte idi. Yahudilerin geri dönmeleri ancak eskiden Yahudi camialarının yaşamış oldukları mevkilere olabilecekti. Önceden Yahudilerin tefecilik yapmaları yasaklanmıştı. Bu kanunnâme sırf Fransız Yahudilerine yönelik ilk kanundur. Böyle bir kanunu çıkartmak için Kral Louis atalarından Aziz Louis'in görüşlerini, Papa Clemens'in tutumunu ve Fransa halkının böyle bir iznin çıkmasını istediğini gerekçe olarak göstermişti.
1315 yılında X. Louis "Fransa özgürlüğe önem verir" diyerek Fransa topraklarına ayak basan her kölenin serbest bırakılması gerektiğini belirten bir kanunname yayınladı. Ordonnances des Roi de France, V. Ciltte şöyle yazıyordu: "bir köle Fransa'nın havasını soluduğunda özgürlüğü solumuş olur"[2] Bu, daha sonraki iktidarların Fransa sömürge imparatorluğunda, denizaşırı sömürgelerde köleliği kısıtlamasına yol açtı.[3]
1315'te X. Louis Macaristan kralı Charles'in kız kardeşi olan Clementia ile evlilik yapmıştı. Bu evlilik sırasında Clementia daha gebe olup doğum yapmamış iken X. Louis 5 Haziran 1316'da öldü. Clementia'nın bebeğinin doğumu, kocası olan kralın ölümünden sonra, 15 Kasım'da oldu. Jean adı verilen bu erkek bebek Fransa Kralı ve Navarre Kralı olarak tahta geçirildi. Ama Bebek-Kral Jean ancak 5 gün yaşadı ve 20 Kasım'da öldü.
Bir bebeğin eski kralın ölümünden sonra hükümdar olarak tahta çıkartılması ve bebek kralın sadece 5 gün yaşaması Fransa krallığının hükümdarlık halef-selef olma kanun ve kurallarına uygun olup olmadığı hakkında epeyce tartışma yaratmıştır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Bradbury, Jim (2007) The Capetians: Kings of France 987-1328, Londra Hambledon Continuum
- ^ Ordonnances des Roi de France, V, s.1311, Travers Twist tarafından bu şekilde şurada alıntılanmaktadır: "The Extraterritoriality of Public Ships of War in Foreign Waters", The Law Magazine and Review: A Quarterly Review of Jurisprudence 2 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Volume 1, No. 219, Saunders and Benning (February 1876)
- ^ "Christopher L. Miller, The French Atlantic triangle: literature and culture of the slave trade, p.20". 22 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2018.
Dış kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Hallam, Elizabeth M. (1980). Capetian France: 987-1328 (İngilizce). Longman House.
- Bradbury, Jim (2007). The Capetians: The History of a Dynasty (İngilizce). Hambledon Continuum.
| Önce gelen: III. Philippe |
 Fransa kralı 1285 - 1314 |
Sonra gelen: I. Jean |
| Önce gelen: I. Jeanne Navarra IV. Philippe |
Navarra Kralı 1305 – 1316 |
Sonra gelen: I. Jean |
