Yetki Kanunu
| Halk ve İmparatorluğun Sıkıntılarını Ortadan Kaldırmaya Yönelik Yasa | |
|---|---|
 | |
| Reichstag | |
| Bölgesel kapsam | Weimar Cumhuriyeti |
| Kabul eden | Reichstag Reichsrat |
| Kabul tarihi | 23 Mart 1933 |
| İmzalayan | Paul von Hindenburg |
| Yürürlük tarihi | 23 Mart 1933 |
| İlga tarihi | 20 Eylül 1945 |
| Teklif eden | Hitler kabinesi |
Yetki Kanunu (Almanca: Ermächtigungsgesetz), 23 Mart 1933'te kabul edilip Şansölye Adolf Hitler'in hükûmetine parlamentonun müdahalesi olmaksızın kanun çıkarma yetkisi tanımış 5 maddelik bir kanundu.[1][2][3] Resmi adı Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich (Halk ve İmparatorluğun Sıkıntılarını Ortadan Kaldırmaya Yönelik Yasa) idi.
Kanun hem Reichstag hem de Reichsrat'tan geçti ve 24 Mart 1933'te Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg tarafından imzalandı.[4][5] Hitler'e sınırsız güç verildi. Sivil özgürlükler ortadan kaldırıldı, devlet yetkileri hükûmete devredildi.[kaynak belirtilmeli]
Kanun, Nazi olmayan üyelerin SA ve SS üyeleri tarafından kuşatıldığı ve tehdit edildiği Kroll Opera Binası'ndaki Reichstag oturumu tarafından kabul edildi. Komünistler çoktan bastırılmışlardı ve oturumda bulunmaları ya da oy kullanmaları yasaktı ve bazı Sosyal Demokratlar da uzak tutuldu. Sonunda, aleyhte oy kullanan 94 Sosyal Demokrat hariç, Merkez Parti'nin de ikna edilmesiyle mevcut milletvekillerinin ezici çoğu olarak 444 oy, kanunun kabulü için kullandı, 109 sandalye ise oylamada boş kaldı.[6]
Kanuna göre hükûmet, parlamentonun izni veya denetimi olmaksızın yasa çıkarma yetkisini elde etmişti. Bu kanunlar (belirli istisnalar dışında) Anayasaya aykırı olabilirdi. Kanun, Reichstag'ın Alman siyasetindeki etkisini kaldırdı ve Reichstag'ı Adolf Hitler'in konuşmalarının yapıldığı bir sahneye çevirdi. II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar ara sıra toplandı, hiçbir tartışma yapmadı ve yalnızca birkaç yasa çıkardı. Yetki Yasası'nın kabul edilmesinden sonraki üç ay içinde, Nazi Partisi dışındaki tüm partiler yasaklandı veya kendilerini kapatmaları yönünde baskı yapıldı, ardından 14 Temmuz'da Nazi Partisi'ni ülkede yasal olarak izin verilen tek parti haline getiren bir yasa çıkarıldı. Böylece Hitler daha önceki kampanya konuşmalarında verdiği sözü yerine getirmişti: "Kendime tek bir amaç belirledim... bu otuz partiyi Almanya'dan silmek!" [7]
Hükûmet ile siyasi partiler arasındaki müzakereler sırasında, hükûmetin Reichstag partilerini Yetki Yasası kapsamında kabul edilen yasal tedbirler konusunda bilgilendirmesi gerektiği konusunda anlaşmaya varıldı. Bu amaçla Hitler ve Merkez Partisi genel başkanı Kaas'ın eş başkanlığında bir çalışma komitesi kuruldu. Ancak bu komite büyük bir etki yaratmadan yalnızca üç kez toplandı ve diğer tüm partiler kapatılmadan önce bile hızla geçerliliğini yitirdi.
Kanun resmi olarak bir bütün olarak hükûmete yasama yetkileri vermiş olsa da, bu yetkiler tüm niyet ve amaçlarla Hitler'in kendisi tarafından kullanılıyordu. Yasanın kabul edilmesinin ardından Kabine toplantılarında artık ciddi müzakereler yapılmadı. Toplantıları 1934'ten sonra giderek azaldı ve 1938'den sonra hiçbir zaman tam olarak toplanmadı.
Hitler'in diktatörlüğüne yasal bir görünüm kazandırmak için gösterdiği büyük özen nedeniyle, Yetki Yasası 1937 ve 1941'de iki kez diğer tüm partiler yasaklandığı için yenilendi. Seçmenlere, gizli olmaktan uzak koşullar altında, Nazilerin ve Nazi onaylı "misafir" adayların yer aldığı tek bir liste sunuldu. 1942'de Reichstag, Hitler'e her vatandaş üzerinde ölüm kalım hakkı veren bir yasa çıkardı ve Yetki Yasası'nın hükümlerini savaş süresi boyunca etkili bir şekilde genişletti.[8]
Kanun
[değiştir | kaynağı değiştir]Halkın ve İmparatorluğun Sıkıntılarını Giderme Yasası
[değiştir | kaynağı değiştir]Reichstag, anayasa değişikliği için gerekli şartların yerine getirildiği tespit edilen aşağıdaki kanunu kabul etmiş ve Reichsrat'ın onayıyla ilan edilen aşağıdaki yasayı kabul etmiştir:
|
| |
Birinci sayfa
|
İkinci sayfa
|
Madde 1
[değiştir | kaynağı değiştir]Anayasada öngörülen usule ek olarak, Reich kanunları Reich hükûmeti tarafından da çıkarılabilir. Bu, anayasanın 85. Maddesinin 2. Fıkrası ve 87. Maddesinde atıfta bulunulan kanunları içerir.
Madde 2
[değiştir | kaynağı değiştir]Reich hükûmeti tarafından çıkarılan yasalar, Reichstag ve Reichsrat kurumlarını etkilemediği sürece anayasaya aykırı olabilir. Başkanın hakları etkilenmez.
Madde 3
[değiştir | kaynağı değiştir]Reich hükûmeti tarafından çıkarılan yasalar Şansölye tarafından çıkartılacak ve Reich Hukuk Gazetesi'nde ilan edilecektir. Farklı bir tarih belirtilmediği sürece duyuruyu takip eden gün yürürlüğe girer. Anayasanın 68'den 77'ye kadar olan maddeleri Reich hükûmeti tarafından çıkarılan yasalara uygulanmaz.
Madde 4
[değiştir | kaynağı değiştir]Reich mevzuatına ilişkin hususlarla ilgili olarak Reich'ın yabancı devletlerle yaptığı anlaşmalar, bu yasaların geçerlilik süresi boyunca yasama makamlarının onayını gerektirmez. Reich hükûmeti bu anlaşmaların uygulanması için gerekli mevzuatı çıkaracaktır.
Madde 5
[değiştir | kaynağı değiştir]Süresi 1 Nisan 1937'de dolan bu kanun yayım tarihinde yürürlüğe girer. Ayrıca mevcut Reich hükûmetinin yerini başka bir hükûmet alırsa geçerliliği sona erer.[9]
Oylama
[değiştir | kaynağı değiştir]| Parti | Milletvekilleri | Kabul | Ret | Katılmadı | |
|---|---|---|---|---|---|
| Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi | NSDAP | 288 | 288 | — | — |
| Almanya Sosyal Demokrat Partisi | SPD | 120 | — | 94 | 26 |
| Alman Komünist Partisi | KPD | 81 | — | — | 81 |
| Alman Merkez Partisi | 73 | 72 | — | 1 | |
| Alman Ulusal Halk Partisi | DNVP | 52 | 52 | — | — |
| Bavyera Halk Partisi | BVP | 19 | 19 | — | — |
| Alman Devlet Partisi | DStP | 5 | 5 | — | — |
| Hristiyan Sosyal Halk Hizmeti | CSVD | 4 | 4 | — | — |
| Alman Halk Partisi | DVP | 2 | 1 | — | 1 |
| Alman Çiftçi Partisi | DBP | 2 | 2 | — | — |
| Ulusal Kırsal Birliği | 1 | 1 | — | — | |
| Toplam | 647 | 444 (%68,62) | 94
(%14,53) |
109 (%16,85) | |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Reichstag Fire and the Enabling Act of March 23, 1933 | Britannica Blog". blogs.britannica.com (İngilizce). 11 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2019.
- ^ (www.dw.com), Deutsche Welle. "The law that 'enabled' Hitler's dictatorship | Germany | DW.COM 23 March 2013". DW.COM (İngilizce). 7 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2019.
- ^ Mason, K.J. Republic to Reich: A History of Germany 1918–1945. McGraw-Hill.
- ^ Kanuna ilişkin belgenin ilk sayfası.
- ^ Kanuna ilişkin belgenin ikinci sayfası.
- ^ Kitson, Alison. Germany, 1858–1990: Hope, Terror, and Revival, ss. 153–154 (Oxford U. Press 2001).
- ^ Nationalbibliothek, Österreichische. "ÖNB-ALEX – Deutsches Reichsgesetzblatt Teil I 1867–1945". alex.onb.ac.at. 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2016.
- ^ "Hitler Seizes Life and Death Rule of Nazis". Chicago Tribune. 27 Nisan 1942. 4 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2023.
- ^ "Zusammenfassung Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich [Ermächtigungsgesetz], 24. März 1933 / Bayerische Staatsbibliothek (BSB, München)". www.1000dokumente.de. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
| Liderler |
| .svg) |
|---|---|---|
| Tarihçe | ||
| Parti makamları | ||
| Yayınlar | ||
| Önemli üyeler |
| |
| Türevleri | ||
| İlgili maddeler | ||