Zonklayan beyaz cüce
Yıldız için bakınız: GD 358
Zonklayan beyaz cüce veya ZZ Ceti değişenleri, çapsal olmayan zonklamalar yapan beyaz cücelerdir. Işık değişim dönemleri 30 saniye ile 25 dakika arasında değerlere sahiptir. V bandında ışık değişim genlikleri 0.2 kadir mertebesine kadar ulaşabilmektedir. ZZ Ceti değişenleri gösterdikleri tayf türlerine göre GCVS de 3 alt gruba ayrılmışlardır:
- ZZA: hidrojen soğurma çizgili DA tayf türündeki beyaz cüceler (ZZ Cet gibi).
- ZZB: helyum soğurma çizgili DB tayf türündeki beyaz cüceler (V777 Her gibi).
- ZZO: Sürekli tayf veya PNNV ("değişken gezegenimsi bulutsu çekirdeği") yapılı.
DO tayf türündeki beyaz cüceler (GW Vir gibi)
[değiştir | kaynağı değiştir]Basınç-modlarının (p-mod) aksine, çekim-modları (g-mod) yüzey boyunca hareket eden dalgalar oluştururlar. ZZ Ceti yıldızlarının çok-renk ışıkölçüm gözlemleri, çapsal olmayan g-modlarında zonkladıklarını göstermektedir. Çok sayıda zonklama dönemi aynı anda uyarılmış durumdadır ve bunlara ait frekanslar, eksenleri etrafındaki yavaş dönme sonucu birbirine yakın çiftlere ayrılmış durumdadır. Dönemleri son derece kararlıdır ve gösterdikleri değişimler ΔP/P = 10-12 sadece mertebesindedir.
Beyaz cüceler ortalama olarak 0.6 M civarında kütleye sahip, merkezlerinde C, O çekirdekleri bulunan ve dışta ince bir H (DA) veya He (DB) katmanına sahip yıldızlardır. Değişim gösteren ZZA ve ZZB türü beyaz cücelerin yüzeyinde kısmen iyonize olmuş ince bir H (ZZA) veya He (ZZB) katmanı bulunmaktadır. ZZO türü beyaz cücelerin ince yüzey katmanı kısmen iyonize C ve O içermektedir. Bu durumda Sefeid türü yıldızlara benzer olarak kısmen iyonize bir dış katmana sahip beyaz cücelerde de κ-mekanizması ile zonklamalar gerçekleşmektedir. Ayrıca bu fikre alternatif olarak tüm türlerin zonklamalarının, sahip oldukları ince bir CO-konveksiyon katmanından da kaynaklanabileceği öne sürülmektedir.[1]
Zonklayan beyaz cücelerin genel özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
| Zonklayan beyaz cücelerin gözlenen özellikleri[2] | ||||||
| Tayf türü | Tayf çizgileri | Log g | Log L/L | T (K) | P (sn) | A (genlik) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| PNNV | He II, C IV, bulutsu | >6 | 3 - 4 | >100000 | (>1000) 1500 | 0.01 |
| DOV | He II, C IV, O VI | 7 | 2 | >100000 | (300-850) 500 | (<0.001-0.04) 0.01 |
| DBV | He Ia | 8 | -1.2 | 25000 | (140-1000) 500 | (<0.001-0.04) 0.02 |
| DAV | Hb | 8 | -2.8 | 12000 | (100-1200) | (<0.001-0.1) |
| a merkezde dar bir salmaya sahip soğurma çizgisi b yalnızca soğurma çizgisi | ||||||
İlk zonklayan beyaz cüce Landolt[3] tarafından, beyaz cüce adayı yıldızların fotometrik gözlemleri sırasında keşfedilmiştir. GCVS de beyaz cüce olarak listelenen 22 tane cisim bulunmaktadır. Bunlardan beşi nova-benzeri veya cüce nova sistemleridir. Geri kalan 17 tane cisim ise büyük çoğunlukla ZZA türüne aittir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Cox, 1993, in "New Perspectives on Stellar Pulsation and Pulsating Variable Stars" IAU Coll. No:193, (eds.) Nemec J.M., Matthews J.M., Cambridge Univ. Press, p.107
- ^ Association Française des Observateurs d'Etoiles Variables, ZZ Ceti variables, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, 15 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi6 Haziran 2007
- ^ 1986, ApJ, 153, 151
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Variable White Dwarf Data Tables 6 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Paul A. Bradley, 22 March 2005 version. Accessed online 7 Haziran, 2007.
- A Progress Report on the Empirical Determination of the ZZ Ceti Instability Strip, A. Gianninas, P. Bergeron, and G. Fontaine, arXiv:astro-ph/0612043
- Asteroseismology of white dwarf stars, D. E. Winget, Journal of Physics: Condensed Matter 10, #49 (14 Aralık, 1998), pp. 11247–11261. DOI 10.1088/0953-8984/10/49/014.
| Zonklayan |
|    .jpg) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Püsküren |
| |||||||||
| Kataklizmik | ||||||||||
| Dönen |
| |||||||||
| Örten | ||||||||||