Çaybaşı
| Çaybaşı | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Ordu |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Turgay Tarık |
| • Belediye başkanı | Mesut Karayiğit (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 165 km² |
| Rakım | 530 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 13.922 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 12.398 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 52310 |
| İl alan kodu | 0452 |
| İl plaka kodu | 52 |
Çaybaşı, Ordu ilinin bir ilçesi ve bu ilçenin merkezidir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Çaybaşı'nın eski adı Çilader'dir. Nitekim 1642 tarihli avarız defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Çilader (چیلادر) şeklinde geçer.[2][3]
Çilader köyü, 1642 tarihli avarız defterinde Ünye'ye tabi Efraz (İfraz) kazasının köylerinden biriydi. 1834 tarihli nüfus defterinde de aynı idari konuma sahipti.[2]
Çilader köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından tarihsel topraklarından göç eden Gürcülerin Ünye kazasında yerleştirildiği köylerden biridir. 1882 yılına gelindiğinde, Acara-i Süfla (Aşağı Acara) bölgesinin Tzoniarisi (წონიარისი) köyünden gelen 38 kişi (17 kadın ve 21 erkek) Çilader köyünde iskan edilmişti. 1910 yılında yapılan nüfus sayımında Çilader veya Cilader köyünün nüfusu, 265'i kadın ve 273'ü erkek olmak üzere, 105 hanede yaşayan 538 kişiden oluşuyordu.[4] Bu nüfusun buraya yerleştirilmiş Gürcüleri de kapsadığı anlaşılmaktadır. Bu sırada Çilader köyü, Trabzon vilayetinin dört sancağından biri olan Canik sancağına bağlı Ünye kazasının sınırları içinde yer alıyordu.
Çilader köyü, 1928 yılında Ünye kazasının merkez nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte Ünye kazası Merkez ve Karakuş nahiyelerinden oluşuyordu.[3] 1940 genel nüfus sayımında köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 672 kişiden oluşuyordu.[5] Çilader, 1945 genel nüfus sayımında Çilader bir köy olarak Tekkiraz bucağına bağlanmıştı. Bu sırda Ünye ilçesi, Merkez, Karakuş ve Tekkiraz nahiyelerinden oluşuyordu. Tekkiraz bucak merkezinin nüfusu 582 kişiden oluşurken, Çilader köyünde 786 kişi yaşıyordu.[6] 1955 genel nüfus sayımında Çilader, "Ciladere" şeklinde kaydedilmiştir. Bu sırada bu yerleşim yeni kurulmuş olan Ciladere nahiyesinin idari merkeziydi ve Ciladere nahiyesi 20 köyü kapsıyordu. Tekkiraz nahiyesinin bazı köyleri Çilader nahiyesine bağlanmıştı. Bu sırada Karakuş, Akkuş adıyla kaza olduğu için Ünye kazası Merkez Çilader ve Tekkiraz nahiyelerinden oluşuyordu. Nahiye merkezi Çilader'in nüfusu 946 kişiden oluşuyordu. Çilader nahiyesinin toplam nüfus ise, 18.982 kişiyi kapsıyordu.[7]
Çilader Türkçe olmadığı için yerleşimin adı 1959 yılında kanunla Çaybaşı olarak değiştirilmiştir.[8] Nitekim bucak merkezi, Çaybaşı (Çilâder) olarak kaydedilmişken, bucak olarak Çilader adı korunmuştur.[9] 1965 genel nüfus sayımında ise, bucak Çaybaşı, bucak merkezi de Çaybaşı (Cilader) olarak yazılmıştır. Çaybaşı, 20 Ağustos 1971'de belediye statüsü alarak beldeye dönüştü.[10] 1975 yılında gelindiğinde bucak merkezi Çaybaşı, belediyesi ve postanesi olan bir yerdi. Nüfusu 2.305 kişiden oluşuyordu. Çaybaşı bucağı sınırları içinde 28 köy bulunuyordu ve bu köylerin toplam nüfusu 34.240 kişiden oluşuyordu. Çaybaşı bucağında nüfus açısından en büyük yerleşme Yoğunoluk köyüydü ve köyde 3.586 kişi yaşıyordu.
Çaybaşı, Ünye ilçesine bağlı bucakken, 1990 yılında ilçe ve ilçe merkezi olmuştur. Bu sırada Çaybaşı ilçesi, Akbaba, Devecik, Eğribel, Göksü, İçeribükü, İlküvez, Kapılı, Köklük ve Kurudere olmak üzere dokuz köyü kapsıyordu. İlçe merkezinin nüfusu 6.526 kişi, ilçeninki de 15.195 kişiden oluşuyordu.[11]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Çilader kasabası, Ordu il merkezine ? km uzaklıktadır. Çilader ilçesinin kuzey ve doğusunda Ünye ilçesi, batısında İkizce, güneyinde Akkuş ilçe sınırları bulunur. İlçenin yüzölçümü 102 km²’dir.[12] İlçe merkezi, Akçay ve Cüri ırmakları arasında yükselen arazi üzerinde kuruludur. Yörede güneye doğru yükselen arazide görünüşe yassı topoğrafya şekilleri hakimdir.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe, 26 mahalleden oluşmaktadır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[13] | 21.721 | 6.526 | 15.195 |
| 2000[14] | 15.372 | 4.810 | 10.562 |
| 2007[15] | 15.108 | 4.803 | 10.305 |
| 2008[16] | 15.089 | 4.848 | 10.241 |
| 2009[17] | 14.376 | 4.431 | 9.945 |
| 2010[18] | 14.207 | 4.370 | 9.837 |
| 2011[19] | 13.850 | 4.159 | 9.691 |
| 2012[20] | 15.295 | 5.262 | 10.033 |
| 2013[21] | 15.163 | 15.163 | veri yok |
| 2014[22] | 13.643 | 13.643 | veri yok |
| 2015[23] | 13.127 | 13.127 | veri yok |
| 2016[23] | 13.310 | 13.310 | veri yok |
| 2017[23] | 12.871 | 12.871 | veri yok |
| 2018[23] | 13.922 | 13.922 | veri yok |
| 2019[23] | 12.687 | 12.687 | veri yok |
| 2020[23] | 12.398 | 12.398 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "8/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ a b Tuğba Topçu - 19. Yüzyılın İlk Yarısında Ünye Kazasının Nüfusu, s. 11. 7 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek Lisans Tezi
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 193.
- ^ Murat Kasap, Batum Muhacirleri, İstanbul, 2018, s. 279, 289, ISBN 978-605-63115-7-4
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 523.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1945). "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). tuik.gov.tr. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ 1955 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1961, s. 427.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 634". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2021.
- ^ "Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 459" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.
- ^ "Kararnameler" (PDF). Resmî Gazete. 20 Ağustos 1971. 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
- ^ 1990 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1991, ISBN 975-19-0377-7.
- ^ "HGM | Harita Genel Müdürlüğü - Ulusal Haritacılık Kurumu". www.harita.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-12-18.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Çaybaşı Nüfusu - Ordu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Ordu Çaybaşı Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çaybaşı Belediyesi Resmi Sitesi30 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
