Çomul
Çomul, (Arapça: جمل) Türklerden bir boy.[1]
Kaşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'te;
"Bu boyların hepsi Rum ülkesi yanından doğuya doğru şöylece uzanır, gider: "Çiğil, Toxsı, Yağma, Oğrak, Çaruk, Çomul, Uygur, Tenğut, Xıtay". Kitay ülkesi "Çin"dir. Bundan sonra "Tawgaç" gelir; orası "Maçin"dir.[2]...., Çomul boyunun kendilerinden bulunduğu çöl halkı ayrı bir dile sahiptir, Türkçeyi iyi bilirler. Kay, Yabaku, Tatar, Basmıl boyları da böyledir. Her boyun ayrı bir ağzı vardır; bununla beraber Türkçeyi de iyi konuşurlar. Kırgız, Kıpçak, Oğuz, Toxsı (Tukhs),[3] Yağma, Çiğil, Oğrak, Çaruk boylarının öztürkçe olarak yalnız bir dilleri vardır. Yemeklerle Başgırtların dilleri bunlara yakındır. .... Dillerin en yeğnisi Oğuzların, en doğrusu da Toxsı ile Yağmaların dilidir."[4] diye bahseder.
Çomullar bir tarihte Yabakulara karşı Karahanlı hükümdarının himayeseni girmişler, sonradan Basmılarla birlikte Hakana karşı koydukları şu dörtlükten;
- Bıçgas bitik kılurlar
- And key berürler
- Handın basut tilerler
- Basmıl Çomul tirkeşür.
öğreniyoruz.
Doğu Türkistan'da göçebe bir boy olan Çomullar, Kâşgarlı Mahmud'un haritasında büyük bir olasılıkla "Mesken-i Çomul" İrtiş "Ertiş" başlarında Balkaş Gölü'nün doğusunda Uygur Kağanlığı'nın kuzeyinde görülmektedir.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 28, 29, 32, 394 ve 459.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 28.
- ^ http://www.kroraina.com/hudud/index.html 7 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hudud al-'Alam, The Regions of the World
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 30
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2