Çvinta
Çvinta (Gürcüce: ჭვინთა ya da ჭვინტა; okunuşu: "ç'vinta" ya da "ç'vint'a"), Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi'nde bir köydür. Mesheti Dağı'nın güney eteğinde, deniz seviyesinden 1.500 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 10 km uzaklıktadır.
Çvinta, Eliatsminda ve Ani köyleriyle birlikte Eliatsminda temini oluşturmaktadır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Çvinta adı, ayrılmış özel arazi parçası anlamına gelen Gürcüce "çvinti" (ჭვინტი) kelimesinden türemiştir ve özel arazi parçası olan yer anlamına gelir.[2]
Çvinta köyünün 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde yer alması ve köyde Orta Çağa ait bir manastırın varlığı, buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Erken ve geç Orta Çağ'da Gürcü devletleri sınırları içinde bulunan yerleşmeyi Osmanlı Devleti 16. yüzyılın son çeyreğinde Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe-Saatabago'dan ele geçirdi. 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterine göre, Ahısha livasının Güney nahiyesine bağlı olan köyde, ispenç vergisi vermekle yükümlü 24 hane yaşıyordu. Hane reisleri Revaz, Vardzel, Batata, İvane, Davit, Kvirike, Mamuka, Elia, Giorgi gibi adlar taşıyordu. Çvinta köyü, Gogetubani, Teletubani, Ziketubani, Kuratubani gibi birkaç mahalleyi de kapsıyordu. Aznaur Giorgi’ye ait topraklar İsmail adında birine, Rahip Matskvereli’nin Kuratubani mahallesindeki tarla ve çayırlığı, bostanı, evleri ve etrafı Mehmed adında birine verilmişti. Bu kayıttan o tarihte Hristiyan Gürcü köyü olduğu anlaşına Çvinta, Osmanlı idaresi tarafından Cinda (جندە) biçiminde kaydedilmiştir.[3]
Yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kalan Çvinta, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Edirne Antlaşması’yla Çarlık Rusyası’na bırakıldı. Böylece bu imparatorluğun bir parçası olan Gürcistan’a yeniden katılmış oldu.
Nüfusu Osmanlı döneminde Müslümanlaşmış olan köyde orta çağdan kalma bir manastır ile kilisenin ve bir kalenin varlığı bilinmektedir. Gürcü tarihçi ve coğrafyacı Vahuşti (1696-1757) Tskisi Vadisi'nin başında, dağın ön yüzünde, Çvinta'nın batısında Çvaris Tsihe adını taşıyan büyük ve sağlam bir kalenin, Çvinta'da güzel ve kapatılmış bir manastırın olduğu yazmıştır.[4]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]2014 yılı verilerine göre köyde 241 kişi yaşıyordu. Nüfusun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu.[5]
| Sayım tarihi | Nüfus | Erkek | Kadın |
|---|---|---|---|
| 2002 | 316 | 176 | 151 |
| 2014 | 241 | 124 | 117 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 90 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Mariam Balasania, Samtshe-Cavaheti Yer Adları (Gürcüce), Tiflis, 216, s. 170". 6 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 27, II. cilt (1941), s. 30". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021.
- ^ ""Çvinta" (Gürcüce)". 6 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021.
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 275 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7