Öz bilinç
 | Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın.
|
Öz bilinç, kişinin kendi varlığının, duyularının, düşüncelerinin, duygularının ve eylemlerinin farkında olmasıdır. Öz bilinç, kişinin kendi kendini tanıma ve kendini anlama yeteneğidir. Öz bilinç, insan zihninin en karmaşık ve gizemli yönlerinden biridir. Bilinç ile karıştırılmamalıdır. Bilinç, kişinin çevresinin farkında olmasıdır. Öz bilinç ise kişinin kendi varlığının farkında olmasıdır. Öz bilinç, bebeklik döneminde gelişmeye başlar. Çocuklar büyüdükçe, kendilerini ve çevrelerini daha iyi tanımaya başlarlar. Bu da özbilincin gelişmesine yardımcı olur. Öz bilinç, kişinin gelişiminde önemli bir rol oynar. Kişisel gelişim, özbilinç ile yakından ilişkilidir. Kişisel gelişimin amacı, kişinin kendini daha iyi tanıması ve anlamasını sağlamaktır.
Thomas Carlyle, öz bilinci reddeden insanlar arasında önemli bir isimdir.
Öz bilinç bozukluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Kişi aşırı öz bilinçli hissettiğinde, en ufak hareketinin dahi farkında olabilir. Bu tip bir farkındalık, kişinin karışık eylemler gerçekleştirmesini engelleyebilir. Ergenliğin, çoğunlukla öz bilincin arttığı bir dönem olduğuna inanılır. Sürekli öz bilinçli olma durumu düşük benlik algısına, güven sorunlarına, kıskançlığa, utangaçlığa, içe dönük bir kişilik yapısının oluşumuna, kaygı, depresyon veya paranoyaya sebep olabilir.
Öz bilinç bozukluğu belirtileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Öz bilinç bozukluğu belirtileri; genellikle sürekli izlenme ve gözlenme hissi, yargılanma korkusu, başkalarını suçlama, sosyal etkileşimden uzak durma gibi kavramlarla ilişkilendirilir.
Psikolojik yönü
[değiştir | kaynağı değiştir]Psikologlar, öz bilinci "sosyal" ve "bireysel" olarak iki farklı türe ayırır. Bireysel öz bilinç, kişinin kendini gözlemlemesi; hem kişiliğini hem de duygularını sorgulamasıdır. Sosyal öz bilinç, başkaları tarafından izlendiğinin farkında olma durumudur. Bu tür bir öz bilinç, kendini fazla gözlemleme ve sosyal anksiyete bozukluğuna yol açabilir. Her iki tür öz bilincin de zamanla huya dönüştüğü kabul edilir, ama birbirleriyle ilişkileri yoktur. Öz bilinç, seviyesine bağlı olarak kişinin tutumuna da etki edebilir; insanların toplum içerisinde normalde olduğundan farklı davranmaları olağan bir durumdur. Kalabalık bir ortamda olmak, karanlık bir odanın içinde bulunmak, kılık değiştirmek gizlilik yaratır ve bu da öz bilinci geçici olarak azaltır. Bu durum geri dönüşü olmayan, yıkıcı sonuçlara yol açabilir.
Öz bilinç teorileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Öz bilinç hakkında farklı teoriler vardır. Bu teoriler, öz bilincin doğası, kaynağı ve gelişimi hakkında farklı görüşler sunar.
Beyin teorisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Beyin teorisine göre öz bilinç, beynin belirli bölgelerinin işleyişi ile ilişkilidir. Bu teoriye göre beynin ön lobu, öz bilinç için önemlidir.
Davranışsal teori
[değiştir | kaynağı değiştir]Davranışsal teoriye göre öz bilinç, çevreyle etkileşim sonucunda gelişir. Örneğin çocuklar, başkalarının kendileri hakkındaki düşüncelerini fark ederek, öz bilinçlerini geliştirirler.
Sosyal teori
[değiştir | kaynağı değiştir]Sosyal teoriye göre öz bilinç, sosyal etkileşim sonucunda gelişir. Örneğin çocuklar, başkalarıyla etkileşim kurarak, kendilerini başkalarının bakış açısıyla görmeyi öğrenirler.
Öz bilincin önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Öz bilinç, aşırı seviyede olmadığı takdirde, kişinin gelişimi için önemli bir beceridir. Öz bilinçli olmak, kişinin aşağıdaki faydaları sağlamasına yardımcı olur:
- Kendisini daha iyi tanır ve anlamasına yardımcı olur.
- Kendinin güçlü ve zayıf yönlerini bilir.
- Kendi davranışlarını kontrol edebilir.
- Kendi duygularını anlayabilir ve ifade edebilir.
- Hayatına daha fazla anlam ve amaç katmasına yardımcı olur.
