İberya Savaşı
| İberya Savaşı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bizans-Sasani savaşları | |||||||||
 4 ile 7. yüzyıllar arası Roma-Pers sınır haritası. | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Bizans İmparatorluğuİberya Gassaniler Hunlar Heruliler Aksum Krallığı |
 Sasani İmparatorluğuLahmîler Sabirler | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
I. Justinus I. Justinianus Belisarius Sittas, Gregory Hermogenes Faras Lidyalı İoannis Sunicas Dorotheus Haris bin Cebele |
I. Kubâd Perozes Serhas Azaritis Bawi Mihr-Mihroe Baresmanas (ölü) Pityaxes III. Münzir | ||||||||
İberya Savaşı, Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında İberya'nın Doğu Gürcü Krallığı üzerine 526'dan 532'ye kadar süren savaştır.
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Anastasya Savaşı sonrası, yedi yıllık bir ateşkes üzerinde anlaşıldı, ancak yaklaşık 20 yıl sürdü. Hatta 505 yılındaki savaş sırasında, İmparator I. Anastasius, Dara'yı, Nisibis'in Pers kalesine karşılık baş gösteren çatışma için güçlendirmeye çoktan başlamıştı. 524/525 yılında, Pers Şahı I. Kubâd (488–531 arası hükümdar), İmparator I. Justinus'a oğlu I. Hüsrev'i evlat edinmesini önerdi; Pers kralının önceliği, rakip kardeşler ve Mazdek tarikatı tarafından tehdidine karşılık oğlunun yerine geçmesini güvence altına almaktı. Bu öneri başlangıçta Roma İmparatoru ve yeğeni Justinianus tarafından coşkusuyla karşılandı, ancak Justinus'un quaestor'u Proculus, bu harekete karşı çıktı. Müzakerelerin bozulmasına rağmen, ana doğu sınırında tam ölçekli savaş 530'a kadar patlak vermedi. Aradan geçen yıllarda, iki taraf, güneyde Arap müttefikleri ve kuzeydeki Hunlar aracılığıyla vekaletle savaşı tercih etti.[3]
İki güç arasındaki gerginlikler, İberya Kralı Gurgen'in Romalılara dönmesiyle daha da yükseldi. Prokopius'a göre I. Kubâd'ın Hristiyan İberyalıları, Zerdüşt olmaya zorlaması, onların komşuları Hristiyan Lazika örneğini takiben 524/525'te Gurgen önderliğinde Perslere karşı ayaklanmalarına neden oldu. Gurgen, I. Justinus tarafından İberya'nın savunulacağına dair taahhütler aldı; Romalılar gerçekten de İberyalılara yardım etmek için Kafkasya'nın kuzeyindeki Hunları askere aldılar.[4]
Savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]Şiddet, iki imparatorluğun güçlerinin karşı karşıya geldiği çeşitli noktalarda arttı: 525'te bir Roma filosu, Himyar Yemen'i fethetmek için bir Aksum ordusunu taşıdı ve 525/526'da, Perslilerin Arap müttefikleri olan Lahmîler, çölün kenarındaki Roma topraklarına saldırdı. 526–527'de, iki imparatorluk arasındaki açık kavga, Güney Kafkasya bölgesinde ve üst Mezopotamya'da çıkmıştı ve Persler, Romalılara onlardan para sağlamak için baskı yapmaya devam etmişlerdir.[5] 527'de İmparator I. Justinus'un ölümünden sonra, Justinianus imparatorluk tahtına geçti. Savaşın ilk yılları Persler başarı kazandı: 527'de İberya isyanı bastırıldı, o yıl Nisibis ve Thebetha'ya karşı bir Roma saldırısı başarısız oldu ve Thannuris ve Melabasa'yı güçlendirmeye çalışan güçler, Pers saldırıları tarafından engelleniyordu.[6]
528'de Persler, doğu Lazika'da kaleleri ele geçirmek için İberya'dan bastırdı. Bu Pers başarıların ortaya çıkardığı eksiklikleri gidermek için çalışan Justinianus, Doğu'nun magister militum'luğunu ikiye böldü ve kuzey kesiminde ayrı bir Ermenistan'ın magister militum'u atayarak doğu ordularını yeniden düzenledi.[7] 528'de güney cephesinde yer alan en önemli Roma girişimi, sınırda bir kale inşa edilmesini üstlenen Roma işçilerini korumak için Belisarius'un başarısız denemesi Thannuris'a yaptığı seferdir.[8] Kuvvetleri, Serhas tarafından Thannuris Muharebesi'nde mağlup edilmiş ve Dara'ya çekilmek zorunda kalmıştır.[9]
529 yılında Lahmîlerin Suriye'ye yaptıkları zarar veren akınlar, Justinianus'u Arap müttefiklerini güçlendirmek konusunda cesaret verdi, ilerleyen yıllarda Lahmîlere karşı üstünlük kazanmasını sağlayan tutarlı bir krallığa dönüşecek gevşek bir koalisyona dönüşecek Gassani lideri Haris bin Cebele'ye yardım etti. 530'da, Mihran yönetimindeki çok daha büyük bir Pers kuvveti karşısında Belisarius, üstün generalliğiyle Dara Muharebesi'nde Romalıları zafere götürürken, Sittas ve Dorotheus, Satala'da Mihr-Mihroe yönetimindeki Pers ordusunu yendi. 531'de Belisarius, Callinicum Muharebesi'nde Pers ve Lahmî güçleri tarafından yenilgiye uğratıldı, ancak aynı yılın yaz aylarında Romalılar Ermenistan'daki bazı kaleleri ele geçirdiler ve bir Pers taarruzunu etkili bir şekilde püskürttüler.[10] Callinicum'daki Roma başarısızlığını bir soruşturma komisyonu takip etti, bunun sonucu Belisarius'un görevinden alınmasıydı.[11] Callinicum'daki Pers komutan Azaritis'in da, herhangi bir önemli tahkimatı ele geçirememesi nedeniyle rütbeleri söküldü.
Barış
[değiştir | kaynağı değiştir]Justinianus'un elçisi Hermogenes, müzakereleri yeniden başlatmak için Callinicum Muharebesi'nden hemen sonra Kubâd'ı ziyaret etti.[11] Bu nedenle Justinianus, Roma pozisyonunu güçlendirmek için adımlar attı ve aynı zamanda, Kubâd'ı diplomatik olarak işin içine çekmeye çalıştı. Kubâd kısa bir süre sonra öldü ve 532 ilkbaharında Romalı elçilerle yeni İran kralı I. Hüsrev arasında kendi konumunu korumak için dikkatini çekmesi gereken yeni müzakereler başladı. İki taraf nihayet bir anlaşmaya vardı ve 5 yıldan az süren Ebedi Barış, 532 Eylül'de imzalandı. Her iki taraf da işgal altındaki toprakları geri vermeye mutabık kaldılar ve Romalıları bir defaya mahsus 110 centenaria (11,000 altın pound) ödemeyi kabul etti. Romalılar Lazik kalelerini ele geçirdiler, İberya Perslilerin elinde kaldı, ancak ülkelerini terk eden İberyalıların Roma topraklarında kalmasına veya kendi topraklarına geri dönmelerine izin verildi.[12]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a history of the jews in babylonia v. later sasanian times 28 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. « Kubâd'ın son seferi pek kesin değildi. Ancak yurdunda ve diğer cephelerde üstesinden gelmek zorunda kaldığı sıkıntılar göz önüne alındığında, sadece kendi başına tutarak bir sinyal zaferi elde etmişti. »
- ^ a b Barker 1966, s. 118.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 81–82.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 82.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 84.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 85.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 83.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 86
- ^ Conor Whately, Battles and Generals: Combat, Culture, and Didacticism in Procopius, 2006, Netherlands, p.238
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 92–96.
- ^ a b Greatrex & Lieu 2002, s. 93.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 96–97.
- Genel
- Barker, John W. (1966). Justinian and the Later Roman Empire. Madison: University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-29-903944-8. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2018.
- Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). "Justinian's First Persian War and the Eternal Peace". The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York and London: Routledge. ss. 82-97. ISBN 0-415-14687-9. 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2018.