Şuadit
| Şuadit | |
|---|---|
| שואדית | |
| Konuşan sayısı | Armand Lunel'in 1977'de ölmesiyle nesli tükendi (tarih gerekli) |
| Dil ailesi | Varsayılan
|
| Yazı sistemi | İbrani |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | oc |
| ISO 639-2 | oci |
| ISO 639-3 | sdt |
Şuadit, Yahudi Provençal dili ya da Yahudi Arpitancası Güney Fransa'da ölü bir Yahudi dilidir. 11. yüzyıl Fransız belgelerinde varlığından bahsedilen bu dil Fransa'daki Engizisyonlar sonucu düşüşe geçti. Yahudilerin Fransız Devrimi ile Fransa'nın herhangi bir yerinde yaşama hakkı ve tam vatandaşlık kazanmasıyla Şuadit'in erimesi hız kazandı. Bu dilin son konuşanı olan Armand Lunel'in 1977'de ölmesiyle Şuadit dili tarihe karıştı.
 |
| Yahudi dilleri |
|
Diğer
|
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihçiler için Şuadit'in doğuşu ve gelişimi belirsizdir. Roma İmparatorluğu'nda devlet işleri ve ticarette kullanılan Latince Gallia Narbonensis'in Sezar tarafından fethiyle bölgeye yayıldı. Bir teoriye göre bölgedeki Yahudiler Latinceyle tanıştı ve adaptasyon sürecinden sonra kendi dilleri doğdu. Başka bir teoriye göre ise Kitâb-ı Mukaddes üzerinde tefsir yapan Narbonne okulunun etkisiyle gelişmiş bir dildi.
Çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]İki tür Şuadit yazısı vardır: dini metinler ve düzyazı. Birçok Musevi dilinde olduğu gibi bu dil de İbranice harflerle yazılıyordu.
Dini metinlerde İbranice kelimelerin sıklığı göze çarpar. Daha entelektüel bir açıdan yazılan bu metinlerde Eski Fransızca, Arpitanca, Yunanca, İbranice, Aramice ve Latince kelimeler vardır. 14. yüzyılda yazılmış, Tora'da önemli bir karakter olan Ester'i öven bir şiir ve kadınlar için yazılan sidur Şuadit dilinde yazılmış dini metinlere örnektir.
Düzyazılarda ise Arpitanca olmayan kelimelere daha az rastlanır. Bölgedeki Yahudiler'in Latin alfabesi yerine yazılarında İbrani alfabesi'ni seçmesi dönemin baskıcı Hristiyan rejimine bir direnç olarak yorumlanabilir.
Fonoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]y ve j harfleri yerine ş harfinin kullanıldığı ve h sesinin kullanılmadığı görülür. Örneğin, Yahudi anlamına gelen Yehudit kelimesi Şuadit olmuştur. S sesi zamanla yerini İngilizcede kullanılan th(/θ/) sesine bırakmış ve daha sonra da f'leşmiştir, bu yüzden İbranicedeki sameh, sin ve thav harfleri f olarak okunur. L harfinin ise Y'leştiği görülür, örneğin Arpitanca plus ve filho Şuadit dilinde pyus ve feyo olarak söylenir.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Jewish Language Research Website on Judeo-Provençal 17 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Omniglot
 | Hint-Avrupa dil ailesi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Yahudilik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |