AT-4 Spigot

9M111 Fagot (Rusça 9М111 «Фагот»; Türkçe Fagot) SSCB tarafından geliştirilmiş SACLOS sınıfı kablo güdümlü füze ve tanksavar füzesidir. "9M111" ismi GRAU tarafından kullanılmakta olup füzenin NATO rapor adı ise AT-4 Spigotdur.

Geliştirilmesi

9M111 Fagot füzesi SSCB de bulunan Tula Makina Tasarım Bürosu (Tula KBP) tarafından geliştirilmiştir. 1962 yılında başlanan tasarım çalışmalarındaki asıl amaç üzerinde yeni nesil SACLOS güdümleme sistemi bulunan ve insan tarafından taşınabilen bir tanksavar füzesi yapmaktı. 9M111 Fagot ve AT-5 aynı zamanda geliştirilmiş olup ve aynı teknolojilere sahip olmakla beraber aralarındaki en önemli fark Fagotun boyut olarak daha küçük olmasıdır.

Füze ordu kullanımına 1970 yılında girmiştir.

Tarihi

Sovyet Ordusuna bağlı motorize avcı taburları bünyesinde iki adet ATGM takımı, her takımda ikişer 9M111 Fagot ekibi bulunmaktaydı. Ekip 3 kişiden oluşuyordu: Silahçı 9P135 fırlatıcı ve üçayağı, geri kalan iki kişi ise fırlatma tüplerini taşımaktaydı. Askerler hafif taarruz tüfekleri ile silahlandırılmış olup bunun haricinde herhangi bir RPG taşımıyordu. Bunun en önemli nedeni ilk nesil RPGlerin etkisiz olmasıydı. Bir piyade ekibi 4 adet füze taşıyabilmesine rağmen örneğin BTRlar 8 adet füze taşıyabilmekteydi.

Bu füzeler bunun araç haricinde BMP-1P, BTR-D ve UAZ-469 araçlarına da monte edilmekteydi.

Tanımı

Füze ufak bir fırlatma tüpü içerisinde saklanmakta ve taşınmaktaydı. Fırlatmak için 9P135 model basit bir üçayaklı düzeneğe ihtiyaç duymaktaydı. 9S451 güdümleme kutusu bu üçayağa monte edilmişti. 9Sh119 model nişangah silahçının sağ tarafına gelecek şekilde üç üçayağın soluna monte edilmişti. Bu sistemin toplam ağırlığı 22.5 kiloyu bulmaktaydı. Silahçı nişan almak için yüzüstü yere uzanmaktaydı. Ateşleme sistemi 60 km/s hızdan daha yavaş giden hedeflere kilitlenebilmekteydi. Fırlatma düzeneği 360 derece yanal ve (+)/(-) 20 derece dikey açılarda hareket edebilmekteydi. Nişangah dürbünü 10x yakınlaşma özelliğine sahipti. Bir dakika içerisinde 3 adet füze peşi sıra ateşlenebilmekteydi.

Gaz jeneratörü sayesinde aynen geri tepmesiz toplarda kullanılan mantıkla fırlatma tüpünden dışarıya çıkmaktadır. Füze fırlatma tüpünden 80 m/s bir hızla dışarıya çıkar. Ardından füzenin sıvı yakıtlı motoru devreye girer ve füze 186 m/saniyelik bir hıza ulaşır. Bu yüksek hız füzenin hedef üzerindeki ölümcüllüğünü artırmaktadır.

Fırlatma sistemi üzerinde bulunan kızılötesi ampül füzenin arkasından çıkan akkor haldeki ışığı takip ederek uçuş süresinde hedefin yer değişikliklerini hesap eder ve yeni koordinatları kablo yardımı ile füzeye iletir. SACLOS sistemi halefi MCLOS sistemine nazaran daha gelişmiş olup bunun sonucunda isabet oranı %90'lara varmaktadır. Azı kaynaklara göre bu başarı oranı ile BGM-71 TOW ya da daha sonra üretilen SACLOS sistemine sahip AT-3 Sagger ile rahatlıkla boy ölçüşebilirdi.

Modeller

Füzeler

9M111 Fagot (NATO: AT-4 Spigot and AT-4A Spigot A) 1970 yılında servise girdi
9M111-2 Fagot (NATO: AT-4B Spigot B) Geliştirilmiş motor, güdümleme sistem kablosu uzatıldı. Azami menzili 2500 metre. Geliştirilmiş savaş başlığı 460 mmlik RHA zırhını geçebilmekteydi.
9M111M Faktoriya (Trading post) (NATO: AT-4C Spigot C) İkili HEAT savaş başlığı sayesinden (600 mmlik) ERA zırhını delebilmekteydi.

Fırlatıcılar

9P135 = 22.5 kg. Sadece 9M111 Fagot serisinde
9P135M = AT-4 9M111 Fagot serisi ya da AT-5 Spandrel 9M113 Konkurs serisinde
9P135M1 Geliştirilmiş 9P135.
9P135M2 Geliştirilmiş 9P135.
9P135M3 1990'lı yıllarda geliştirildi. Üzerine 13 kg TPVP termal kameralı gece görüş nişangahı takıldı. Bu sayede gece 2500 m menzile ulaştı.
9S451M2 Fırlatıcınan gece görüş nişangahına ışık parlamasını önleyici sistem eklendi.

Kullanan Ülkeler

Afganistan - 100
Cezayir - 100
Angola - 100
Bosna-Hersek - 52
Belarus - 500
Bulgaristan - 222
Hırvatistan - 119
Küba - 100
Çekoslovakya
Çekya - 50
Doğu Almanya
Etiyopya - 50
Finlandiya – Birkaçyüz adet fırlatıcı (ordu servisinden kaldırıldı)
Yunanistan - 262
Macaristan - 50
Hizbullah
Hindistan - 100
İran
Irak
Kazakistan
Kuveyt - 100
Libya - 100
Litvanya
Mozambik - 10
Polonya - 100
Rusya - 1,000
Sırbistan - 250
Slovakya - 50
Slovenya - 10 (ordu servisinden kaldırıldı)
Suriye - 100
Ukrayna - 800
Sovyetler Birliği

Kaynakça

Hull, A.W., Markov, D.R., Zaloga, S.J. (1999). Soviet/Russian Armor and Artillery Design Practices 1945 to Present. Darlington Productions. ISBN 1-892848-01-5.