Adigeni (köy)
Adigeni (Gürcüce: ადიგენი; okunuşu: “adigeni”), Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Adigeni Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Kvabliani Çayı’nın kıyısında, deniz seviyesinden 1.200 metre yükseklikte yer alır. Adigeni Belediyesi’nin merkezi olan Adigeni kasabasına 1 km uzaklıktadır.
Adigeni köyü, Gorguli, İmertubani ve İcareti köyleriyle birlikte Gorguli temini oluşturmaktadır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Adigeni Gürcüce bir yer adı olan olup Adigveni’den değişime uğramıştır. Bu yer adı bir Gürcü halk şiirinde de “Adigveni” olarak geçer. Adigveni adı erken dönem Osmanlı tahrir defterine Adigven (ادیكون) olarak girmiştir.[2] Latin harfli Türkçeye Adigven adı “Adigön” olarak aktarılmıştır.
Adigeni köyü, erken ve geç Orta Çağ'da Gürcü Krallığı, birleşik Gürcü Krallığı ve Gürcü atabeglerin yönetimindeki Samtshe-Saatabago sınırları içinde yer alıyordu. 16. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlıların eline geçmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Çıldır Eyaleti’ne bağlı Ahısha livasının Altunkala nahiyesinin köylerinden biriydi. Köyde 25 hane yaşıyordu. Vergi vermekle yükümlü hane reislerinin çoğu İvane, Vardzel, Rostevan, Gogiça, İvane, Saba Gogina gibi Gürcü adları taşıyordu. Her hanenin ispenç vergisi vermesi, Adigeni’nin bir Hristiyan köyü olduğunu göstermektedir.[3]
Adigeni, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldı. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Çarlık Rusyası’nın eline geçti ve bu imparatorluğun sınırları içinde bulunan Gürcistan’ın yeniden parçası haline geldi. Köyün Osmanlı döneminde ortaya çıkan Müslüman nüfusu 1944 yılında Sovyet yönetimi tarafından Orta Asya'ya sürülmüştür.
Adigeni köyünde bir kilisenin varlığı bilinmektedir. Ancak bu kilisenin inşa tarihi konusunda bilgi mevcut değildir. Köyde bulunan ve çatı örtüsü ile belli ölçüde duvarları yıkılmış olan cami, kitabesine göre, Rus idaresi sırasında, 1885 yılında inşa edilmiştir. 10,00 x 13,43 metre ölçülerine sahip Adigeni Camisi'nde, büyük bir olasılıkla bir kiliseye ait taşlar da kullanılmıştır.[4][5]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]2014 yılı verilerine göre köyde 288 kişi yaşıyordu. Nüfusun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu.[6]
| Sayım tarihi | Nüfus | Erkek | Kadın |
|---|---|---|---|
| 2002 | 383 | 188 | 195 |
| 2014 | 288 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 77 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 159". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 116, II. cilt (1941), s. 118". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2021.
- ^ "მესხეთის კულტურის ძეგლები" (Mesheti Kültür Anıtları), Tiflis, 2024, s. 42-43 ISBN 978-9941-9880-9-7
- ^ Nebi Gümüş - Nicole Kancal-Ferrari, Ahıska Bölgesindeki Türk İslam Mimarı Yadigarları, İstanbul, 2019, s. 72, ISBN 978-975-17-4362-6.
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 19 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7