Aflatoksin

Aflatoksinler, Aspergillus flavus ve Aspergillus parasiticus tarafından üretilen zehirli ve kanserojen maddelerdir. Karaciğer tarafından M1 tipine ve epoksite metabolize olur.

Başlıca Türler ve Metabolitleri

Aflatoksin B1 en toksik olanı olarak kabul edilir ve hem Aspergillus flavus hem de Aspergillus parasiticus tarafından üretilir. Aflatoksin M1, Aspergillus parasiticus'un fermantasyon sıvısında bulunur ancak enfekte olmuş bir karaciğer aflatoksin B1 ve B2'yi metabolize ettiğinde aflatoksin M1 ve M2 de üretilir.

A. flavus ve A. parasiticus tarafından üretilen aflatoksin B1 ve B2 (AFB)

Bazı Grup II A. flavus ve Aspergillus parasiticus tarafından üretilen aflatoksin G1 ve G2 (AFG)[1]

Aflatoksin M1 (AFM1), insanlarda ve hayvanlarda aflatoksin B1'in metaboliti (ng düzeylerinde maruz kalma anne sütünden kaynaklanabilir)

Aflatoksin M2, kontamine gıdalarla beslenen sığırların sütünde aflatoksin B2'nin metaboliti[2]

Aflatoksikol (AFL): lakton halkasının parçalanmasıyla üretilen metabolit

Aflatoksin Q1 (AFQ1), diğer yüksek omurgalıların in vitro karaciğer preparatlarında AFB1'in ana metaboliti[3]

AFM, AFQ ve AFL, epoksit olma olasılığını korur. Bununla birlikte, metabolize edilmemiş ABM'ye göre mutajenezise neden olma olasılıkları çok daha düşüktür.[4]

Bulaşma

Aflatoksinler, doğada yaygın olarak bulunan ‘yabani ot’ küflerinin yaygın türleri olan Aspergillus flavus ve Aspergillus parasiticus tarafından üretilir. Bu küflerin varlığı her zaman zararlı düzeyde aflatoksin bulunduğunu göstermez ancak önemli bir risk olduğunu gösterir. Küfler, hasat öncesinde veya depolama sırasında özellikle uzun süre yüksek nemli ortamlara veya kuraklık gibi stresli koşullara maruz kaldıktan sonra gıdaları kolonize edebilir ve kontamine edebilir. İklim değişikliğinin bir sonucu olarak mısır gibi mahsullerde aflatoksin kontaminasyonu artmakta ve bu küfler için daha uygun koşullar yaratılmaktadır.[5][6]

Aspergillus'un doğal yaşam alanı toprak, çürüyen bitki örtüsü, saman ve mikrobiyolojik bozulmaya uğrayan tahıllardır. Ancak büyümesine elverişli koşullar oluştuğunda her türlü organik maddeyi istila eder. Aflatoksin oluşumu için uygun koşullar arasında yüksek nem (en az %7) ve (13 ila 40°C) [optimum 27 ila 30°C] sıcaklıklar bulunur.[7][8] Aflatoksinler, tüm önemli tahıl ürünlerinden ve fıstık ezmesi ve kenevir gibi çok çeşitli kaynaklardan izole edilmiştir. Aflatoksinlerle düzenli olarak kontamine olan temel gıda maddeleri arasında manyok, biber, mısır, pamuk tohumu, fıstık, pirinç, antep fıstığı, badem, sorgum, ayçiçeği tohumu, ağaç yemişleri, buğday ve insan veya hayvan tüketimi için üretilen çeşitli baharatlar bulunur. Aflatoksin dönüşüm ürünleri, hayvanlara kontamine tahıllar verildiğinde bazen yumurtalarda, süt ürünlerinde ve ette bulunur.[9]

Önleme

Gıda tedarikinde aflatoksin riskini sınırlamanın birincil yolu, ticari ürün tedarik zincirinde gıda hijyenidir. Örneğin, gıda işleme tesislerinde küflü tahılların kullanılmaması ve karışımlara eklenmeden önce bileşenlerin aflatoksin seviyelerinin test edilmesi gibi. FDA gibi düzenleyici kurumlar kabul edilebilir seviyeler için sınırlar belirler. Birçok bölgede hasat için gerekli olan tahıl kurutma işlemi, depolanan tahılın aşırı nemli olmasını önleyerek bu çabaların temelini oluşturur.

Düşük ve orta gelirli ülkelerde tarım ve beslenme eğitiminin aflatoksin maruziyetini azaltabileceğini gösteren çok sınırlı kanıt vardır.[10]

Hastalık

Yüksek doza maruz kalma nedeniyle HCC tipi Karaciğer kanseri yapabilir. Hiçbir canlı türünün bu zehre direnci yoktur; ama insanda ani zehirlenmeler nadirdir. Uzun vadede zehre maruz kalmak ani zehirlenmeye göre daha iyi tabloya sahiptir.

İnsanda Saptama

İnsanlarda aflatoksin düzeylerini tespit etmek için en sık kullanılan iki temel teknik vardır:

B1 tipi zehrin Albümin ile birleştiğini kanda saptamakla son 2 aydaki zehirlenme tespit edilebilir. Uzun vade zehirlenmede kullanılır. Diğer yönteme göre daha başarılıdır.
M1 tipi zehrin(Zehrin yıkım ürünü) Guanin ile birleştiğini idrarda saptamakla son 24 saatteki zehirlenme tespit edilebilir. Ani zehirlenmelerde kullanılır.

Evcillerde

2006 başlarında Diamond kuru köpek mamasında rastlandı. 23 köpek karaciğer yetmezliğinden öldü. Normalde zehir düzeyi 20 ppb nin altında olması gerekirken 90 ile 1851 ppb arasında düzeylere rastlandı.

Hepatit B ile İlişkisi

Hepatit B virüsü ile B1 zehri parçalanması yavaşlar. Bu da B1 zehrinin azalmasına mani olur; ve aynı zamanda M1 zehri oluşumunun yavaşlaması nedeniyle M1'e de maruz kalma uzun sürecektir. Hepatit B aşısı zehrin etkinliğinin böyle artmasına karşı koruyuculuk oluşturacaktır. Aşılama özellikle batı Afrika ve Çin için lazımdır.

Üretim

Bu zehrin üretimi iki yerde yapılmaktadır: Sigma-Aldrich, Fermentek. Fermentek'te M2 tipi de üretilmektedir.

Dış bağlantılar

Detailed information on mycotoxins
Pure Aflatoxin standards12 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Aflatoksin