Baharat

Fas'ta baharat dükkânı

Baharat, bitkilerin kök, yaprak, tohum gibi kısımlarının bazen olduğu gibi tazeyken, bazen de kurutulup, toz haline getirilip, ufalanıp veya benzeri kimi işlemlerden geçirilip, muhafaza edilip kullanılan ve yemeklere, içkilere başka koku ve tatlar eklemeye yarayan gıda malzemelerinin genel adıdır.

Kullanımı

Baharatlar yemeklere, ait oldukları yemek kültürüne has birer kimlik verir; temelde aynı malzemelerden yapılan bir yemek yöreye özel bir baharatla yöresel bir karakter alır. Genç yaşta öğrenilen bu tatlar ileri yaşlarda özlenir aranır olur. Baharat kullanımının toplum hayatında müzik, dans, giyim, lehçe ve nezaket kurallarına benzer işlevleri vardır.

Kaselerde bir grup Hint bitkisi ve baharatı

• aşçıların belli bir tadı tutturabilme yarışında ölçüşmelerine vesile olur,
• benzer kültürlerden kişilerin sofra başı birlikteliğini pekiştirir,
• değişik kültürlerden insanların birbirlerini oldukları gibi, damak tadı seçimleriyle birlikte kabul etmelerinin (ya da reddedip aşağı görmelerinin) simgesi olabilir.

Bazı baharatlar içindeki etkin maddelerden dolayı ilaç gibi etki yapar, bazen yemek içindeki karşı etkenleri dengeler. Buna örnek Zencefil, tarçın, biberiye, limon suyu gibi tansiyon düşürücü malzemelerdir; Bunlar tuzun tansiyon yükseltici etkisini dengelerler. Yemek tuzu ise tat almayı arttırdığı için yemeğe katılır.

Bazı baharatlar başka etkenleri daha etkili yapar. Buna örnek kara biberin içindeki piperin etkin maddesinin, yemekteki zerdeçalın antikanserojen kurkumin etkin maddesinin kana karışımını kat kat artırmasıdır. Bu yüzden baharat karışımlarında bu ikisi hep birlikte kullanılır.

Türkiye'de en çok kullanılan baharatlar nane, karabiber, kekik, kimyon, pul biber olarak sayılabilir.

Ayrıca bakınız

Hint baharatları listesi Köfte baharı Kakuk (baharat) Anason Hardal Safran Sarımsak Vanilya Köri Edviye Kajun Mahlep Hint cevizi Sukabağı Kekik Maydanoz (Petroselinum crispum) Acı biber Demirhindi Dere otu Fesleğen Kişniş Maydanoz Çemen otu Çörek otu

Haşhaş Tohumu (Papaver somniferum) Acıağaç (Quassia amara) Ada çayı Salep Hint sümbülü (Nardostachys grandiflora) Isırgan Sumak Tarhun Vanilya Elsholtzia ciliata Wasabi (Wasabia japonica) Su teresi Kakule Karabiber Karanfil Kimyon Kişniş Rezene Tarçın Zencefil Zerdeçal

Kaynakça

Özel

Genel

• Dalby, Andrew (2004). Tehlikeli Tatlar: Tarih Boyunca Baharat. Nazlı Pişkin tarafından çevrildi. İstanbul: Kitap Yayınevi. ISBN 975-8704-56-7. 
• Durmuşkahya, Cenk (ed.) (2009). Baharat Atlası: Hoş Tatlar, Acılar Ve Kokular. Atlas Özel Koleksiyon, Doğan Burda Dergi. 1 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi (link)