Alkolizm

William Hogarth: Gin Lane

Alkolizm, alkollü içeceklere kişinin fiziki ve psikolojik sağlığına zarar verecek şekilde olan aşırı tutkunluktur. Alkolizm sorunu olan kişiye ise alkolik denir.

Genellikle içkiye düşkünlüğün başlaması, sinir gerginliğini yok etmek için içme ihtiyacının duyulmasıyla olur. Bunun arkasından yalnız olunduğu zaman içmeye meyil ve uzun sarhoşluk devreleri gelir. Normal alımın üzerinde, uzun süre boyunca yüksek oranlarda içilir.

Alkollü içeceklere alışkanlık kazanmış kişinin kontrolü kaybetmesi ve davranışlarını özürlerle kapatmak istemesi kritik devrede olduğunun işaretleridir. Saldırgan olur, içki depolar ve sabahları içme alışkanlığı kazanır. Bu noktadan sonra işini de ihmal etmeye başlar ve titremeler, düşünme yetersizliği baş gösterir. İçki alışkanlığının soya çekime bağlı olduğu söylenmişse de bugün dikkatler olayın psikolojik ve sosyal (toplumsal) sebeplerine çevrilmiştir.

Bağımlılığın belirtileri

Bağımlılığın ön işaretleri:

1. Her gün aynı şekilde içki içilir.
2. Sınır konur ama bu sınır aşılır.
3. İçkinin içilmediği faaliyetler bırakılır.
4. İçkiden kaynaklanan sorunlar yaşanır ama bunlar fark edilmez ve/veya yapmasına izin verilir.
5. Aynı etkiyi yapması için daha fazla içkiye gereksinim duyulur.

Bağımlılığın ileri işaretleri:

1. Uyku sorunları yaşanır.
2. Sabahları sinirli, hasta, terlemiş veya titreyerek uyanır.
3. Uyandıktan sonra üç saat içinde içki içilir.
4. Bazen aşırı çekilme belirtileri yaşanabilir: Kişiler içki içmeyi bıraktıktan saatler veya günler sonra sara nöbetleri yaşayabilir, bilinçlerini yitirebilir, bazen kollarda ve bacaklarda çekilme hissedilebilir, nefes kesilebilir, kişi sayıklayabilir, nerede veya kiminle olduklarını bilmeyebilir ve sanrı görebilir.

İçkinin etki ve zararları

Alkollü içecekler tesirlerini ihtiva ettikleri etil alkol ile sağlarlar. Bu maddenin az miktarı (kan seviyesi 100–200 mg/cc iken) zahiri olarak (görünüşte) canlılık sağlar zannedilirse de daha çok alınır ve 200–300 mg/cc kan seviyesine ulaşırsa depresyon ve fiziki güçlerin yönlendirilmesinde güçlükler ve azalmalar olur. Kişiye ve bünyeye göre değişmekle beraber miktarın daha da artırılması ve 500 mg/cc'yi bulmasıyla nefes alma güçleşebilir ve hatta ölüme sebebiyet verebilir. Bunlar birden alınmasında ortaya çıkan belirtilerdir. Devamlı alanlarda ise vücut işleyişinde kalıcı bozukluklar olur.

Alkoliklerin en az 1/4'i karaciğer yetmezliği, beslenme yetersizliği ve mide rahatsızlıklarıyla karşı karşıyadır. Psikolojik durum bozuklukları ise bunlarda çok daha yaygındır. Alkolizmin erken devresinde hastalar ekseri normal ağırlıktadır veya kilo fazlalığı vardır. İleri devrelerinde gözle fark edilen bir zayıflama görülür. Hastalar iyice zayıfladıklarından sık sık enfeksiyon hastalıklarına yakalanırlar. İştahları yoktur ve iştahlarının olmayışının sebebi; hem alkolün merkezî sinir sistemine hem de bağırsak kanalına yaptığı zararlı tesirlerdendir. Vitamin B12 ve folik asit eksikliği sebebiyle alkoliklerde kansızlık baş gösterir. En hafif vakalarda bile karaciğerde toksik (zehirli) yağ birikimi olur. Bazı hastalarda alkolik hepatit (karaciğer iltihabı) ortaya çıkabilir. Müzminleşmiş içki tüketimi, karaciğer sirozuna sebebiyet vermektedir. Bilhassa günde 80 gram ve daha fazlasını alanlar bu tehlikeye maruzdurlar. Günde 160 gram alanlarda ise tehlike son derece fazladır. Östrojen denilen ve kadınlarda erkeklerden daha yüksek yoğunlukta bulunan bir hormonun yıkımı karaciğerde olur. Alkoliklerde karaciğer harabiyeti sebebiyle bu hormonun yıkımı azaldığından kandaki konsantrasyonu yükselir.

Midede asit salgılanmasını arttırarak mide ve onikiparmak barsağı ülserlerinin gelişmesine yol açabilir. Akut gastritlere (had mide rahatsızlıklarına) alkol lü içecek alanlarda sık sık rastlanmaktadır.

Uzun seneler devamlı içki tüketenlerde pankreas iltihapları ortaya çıkar ve sık sık bu hastalığın tekrarlaması sonucu tam bir pankreas yetmezliği gelişir. Tam pankreas yetmezliği ise alınan gıdaların sindirimini ve bağırsaklardan emilimini bozar. Vücutta vitamin yetersizlikleri baş gösterir. Şeker hastalığının ortaya çıkışını kolaylaştırır. Ayrıca böbreklerde de toksik etki yapıp nefrite yol açabilmektedir. Çok mühim bir tesiri de çevre sinirlerine olan toksik tesiri ve bunun sonucu polinevrit denilen sinir iltihaplarına sebep olmasıdır.

İçki, kalp hastalarına da olumsuz etki eder, kalp kasları önce hacim genişlemesine uğrar ve sonra kalp yetmezliği meydana gelir. Koronerler (kalbi besleyen damarlar) de spazma ve göğüs ağrılarına sebep olur ve genel olarak damar sertliğini hızlandıran faktörlerdendir. Alkoliklerde ruhsal bozukluklara da rastlanır. Kronik alkolizmde zekâ geriler, öğrenme kapasitesi zayıflar ve hafıza kusurları ortaya çıkar.

Tedavisi

Ani alkol hastalığı, yani aşırı sarhoşluk halinde şok durumu ortaya çıkmazsa bir tedavi gerekmez. Şok ortaya çıkarsa hemen hastane bakımı gerekir. Müzmin alkol hastalığında ise tehlike çok ciddidir ve çeşitli usullerle tedaviye çalışılır:

1. İlaç tedavisi: ilaç, alkollü içkiyi kullanma halinde son derece kuvvetli etkiler meydana getirir. Bu şekilde kendisine yaramadığına inanan kişi içkiden soğur. İlacın tesirli olması için düzenli olarak her gün alınması gereklidir. İlaç tedavisinin mutlaka uygun bir klinikte ve yetkili doktor kontrolünde yapılması (en azından başlatılması) hayati ehemmiyeti haiz bir husus olduğu unutulmamalıdır.
2. İçkiyi bırakanların pek çok ülkede kurduğu alkoliklere yardım “Adsız Alkolikler” (Alcoholics Anonymous) teşkilatı hem alkolden kurtulmada hem de alkole dönmeme savaşında kişilere yardım etmektedir.
3. Psikoterapinin de tedavi edici nitelikte olduğu son zamanlarda kanıtlanmıştır.
4. Alkol bağımlılığı ya da DSM-5 ifadesiyle 'Alkol kullanım bozukluğu' tanısı almış bireylerin tedaviye uyum (compliance), sürdürme (maintenance) ve motivasyon eksikliği belirlen bireylerde 'depresyonun değerlendirilmesi çok önemlidir. Depresyon tanısı özellikle alkol kullanım bozukluğu tanısı almış bireylerin tedavi sürecinde temel belirleyicilerden biridir.

Alkol testi

Alkollü içecek aldığından şüphelenilen kişinin kanındaki alkol miktarını tespit etmek maksadıyla polisler tarafından tatbik edilen bir testtir. Teste tabi tutulan kişinin üfleyerek verdiği nefes, test cihazının içindeki potasyum bikromat ve sülfürik asit çözeltisinden geçirilir. Nefesteki alkol miktarıyla orantılı olarak çözeltinin görünüşünde değişiklik meydana gelir. Kandaki alkol oranı 100 mililitrede 80 miligramın üstüne çıktığı zaman trafiğe çıkmak tehlikeli olur.