Aphonopelma anax

Aphonopelma anax
Aphonopelma anax (erkek)
Aphonopelma anax (dişi)
Korunma durumu
Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Arthropoda Alt şube: Chelicerata Sınıf: Arachnida Takım: Araneae Familya: Theraphosidae Cins: Aphonopelma Tür: A. anax
İkili adlandırma
Aphonopelma anax

Aphonopelma anax, Aphonopelma cinsine bağlı bir örümcek türüdür.

Aphonopelma anax (Texas ten rengi tarantulası), Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan en büyük tarantula türlerinden biridir; çünkü yetişkin bir Aphonopelma anax türü, genellikle 5 inçlik (yaklaşık 13 cm) bir bacak açıklığına ulaşır ve bazı dişiler 6 inçlik (yaklaşık 15 cm) bir açıklığa kadar büyüyebilir. Çoğu Aphonopelma türleri gibi, yavaş bir büyüme hızına sahiptir ve olgunlaşmadan önce yıllarca yaşar. Çoğu tarantulada olduğu gibi, dişiler erkeklere kıyasla çok daha iri ve hacimlidir. Erkekler ise genellikle daha uzun bacak açıklığına, daha küçük bir gövdeye sahiptir ve olgunlaştıklarında pedipalp uçlarında çiftleşme amacıyla kullanılan ampul benzeri yapılar oluşur.

Adından da anlaşılacağı üzere, A. anax'ın rengi ağırlıklı olarak ten rengi ve koyu kahverengi tonlarından oluşur. Teksas'ta yaygın olan bir başka tür olan Aphonopelma hentzi'ye renk açısından benzese de, bu tür çok daha koyu renklidir. Bu tür, birçok Yeni Dünya tarantulasında olduğu gibi, "urtikasyon" adı verilen tahriş edici tüyler taşır; ancak chelicerae (ağız kısımları) üzerinde herhangi bir "stridülasyon" (ses çıkarma) tüyü bulunmaz.

Yaşam Alanı ve Yaşam süresi

Aphonopelma anax, Teksas'ın güneydoğusunda bulunur ve özellikle Cameron County ile Kleberg County bölgelerinde belgelenmiştir. Ayrıca Kuzey Meksika'da da görülmektedir.Bu da türün yarı kurak (semiarid) bir iklim kuşağında yaşadığını göstermektedir. Bu tarantulalara, bölgedeki çayırlar (grasslands) ve çalılık ormanlar (shrub forests) gibi alanlarda, ayrıca şehir içlerinde de rastlanabilir. Bu tür, çoğu tarantulada olduğu gibi, klasik anlamda bir ağ örmez. Bunun yerine, ipekle kaplı bir yuva (burrow) içerisinde yaşar. Bu yuvalar bazen tarantulanın kendisi tarafından kazılsa da, çoğu durumda tarantula, halihazırda var olan bir yuvayı ya da uygun bir barınağı basitçe uyarlayarak kullanır. A. anax türünün dişileri, bir seferde yüzlerce yumurta bırakabilir. Bu yumurtalar, dişi tarafından örülen bir yumurta kesesi (egg sac) içinde bırakılır ve bu kese, dişinin yuvasında agresif bir şekilde koruma altına alınır. Dişi, yumurtaların bozulmaması için bu keseyi zaman zaman çevirir; bu davranış, kuluçka (brooding) olarak adlandırılır. Yumurtalar birkaç hafta içinde çatlar ve örümcek yavruları (spider-lings), bir süre anneleriyle birlikte kalır. Daha sonra ise kendi başlarının çaresine bakmak üzere dağılırlar. Dişi bireylerin, 40 yıla kadar yaşayabildiği bilinmektedir. Ancak bu kadar uzun süreli gözlem yapılmadığından, gerçek yaşam süreleri muhtemelen daha da uzun olabilir. Erkekler ise, olgunlaştıktan sonra genellikle iki yıldan fazla yaşamazlar.

Çiftleşme davranışı

A. anax, tarantulalara özgü tipik çiftleşme davranışını izler. Erkek bir birey olgunluğa ulaştığında, çiftleşme yolculuğuna hazırlanmak için bir ağ örmeye başlar. Daha sonra karın kısmını bu ağın üzerine sürterek meni salgılar ve bu meni, pedipalp uçlarındaki özel yapılara emme yoluyla aktarılır. Bu meni, bir eş bulunana kadar canlı ve işlevsel şekilde korunur. Bir dişinin varlığı algılandığında, iki örümcek de genellikle bacaklarıyla ritmik bir şekilde vurarak ya da benzeri davranışlarla birbirlerine sinyaller gönderirler. Bu sinyaller, aynı türe ait olduklarını ve çiftleşmeye uygun olduklarını anlamak içindir. Dişi çiftleşmeye istekli ise, erkek yaklaşır, dişinin ön gövdesini (cephalothorax) yukarı kaldırır ve pedipalplerini dişinin alt karın kısmında bulunan üreme organına yerleştirir. Çiftleşme tamamlandıktan sonra, erkek örümcek hızla oradan uzaklaşır; çünkü dişi tarafından yenilme riski vardır. Her ne kadar dişiler genellikle çiftleşmeden sonra saldırganlık göstermese de, bunun zaman zaman gerçekleştiği bilinmektedir.

İnsanlarla ilişkileri

Pek çok tarantula türünde olduğu gibi, A. anax da saldırgan olmayan ve insanlar ya da daha büyük hayvanlarla karşı karşıya gelmekten kaçınan bir türdür. Bu uysal ve sakin yapısı, A. hentzi ile birlikte onu evcil hayvan olarak oldukça aranan bir tür hâline getirir. Ancak tehdit edildiğinde, tarantula arka bacaklarını kullanarak tahriş edici (urtikasyon) tüylerini potansiyel tehlikeye doğru savurur. Bu tüyler çıplak deriye ya da mukozaya (örneğin göz, burun veya ağız içine) ulaştığında, hafif şişlik ve/veya döküntü gibi tepkilere yol açabilir. Bazı insanlarda alerjik cilt reaksiyonları görülebilir ve bu durum, belirtilerin daha da kötüleşmesine neden olabilir. Bu tür reaksiyonlar birkaç saatten birkaç haftaya kadar sürebilir. Tahriş edici tüylerini savurmanın yanı sıra, A. anax, arka bacakları üzerine kalkarak ön bacaklarını yukarı kaldırır ve klasik tarantula "tehdit duruşuna" geçer. Bu davranış, muhtemel bir yırtıcıyı korkutmak ve uzaklaştırmak amacıyla yapılır.

Beslenme

Aphonopelma anax, etçil bir türdür ve avını genellikle gece saatlerinde aktif olarak arar. Doğal yaşam alanlarında, çoğunlukla böcekler, çekirgeler, cüce cırcır böcekleri, hamam böcekleri ve diğer küçük eklembacaklılarla beslenir. Nadiren de olsa, kendisinden daha küçük örümcekleri veya yumuşak yapılı omurgasızları da avlayabilir. Avını yakaladığında, güçlü çene yapısı ve zehri sayesinde avını hızla etkisiz hâle getirir. Zehri, avın iç organlarını sıvılaştırarak sindirimi kolaylaştırır. A. anax, sabırlı bir avcıdır ve genellikle yuvasının girişinde hareketsiz bir şekilde bekleyerek avının yaklaşmasını sağlar. Av yeterince yaklaştığında ani bir atakla saldırır ve avı canlı olarak yuvaya sürükleyerek tüketir. Yeterince beslenmiş bireyler, uzun süre aç kalabilme yeteneğine sahiptir ve bu da onların yarı kurak bölgelerde hayatta kalmasını kolaylaştırır.

Tehditler ve Nüfus kontrolü

Örümcek avcısı olarak bilinen Tarantula hawk (Tarantula şahini) tarantula gibi türlerin nüfusunu kontrol edebilen türlerden birisidir.

Her ne kadar Aphonopelma anax oldukça dayanıklı ve uzun ömürlü bir tür olsa da, bazı canlılar bu tarantulanın doğal düşmanları arasında yer alır ve nüfusunun kontrol altında tutulmasında rol oynar. En büyük tehditlerden biri, tarantula avcısı yaban arılarıdır (Pepsis veya Hemipepsis türleri, yani halk arasında bilinen adıyla “tarantula şahinleri”). Bu yaban arıları, dişi bireyler için özellikle tehlikelidir; tarantulayı felç ederek yuvasına sürükler ve üzerine yumurta bırakır. Larva, tarantulanın canlı dokularıyla beslenerek gelişir. Ayrıca, A. anax yavruları ve genç bireyleri, kuşlar, küçük memeliler, kertenkeleler ve büyük kara kurbağaları gibi yırtıcılara karşı savunmasızdır. Bunun yanı sıra, bazı parazitik mantarlar ve nemli ortamlarda gelişen bakteri enfeksiyonları da bireysel ölümlere neden olabilir. İnsana doğrudan bir tehdit oluşturmamasına rağmen, tarantulalar genellikle yanlış anlaşılır ve habitatlarının tahrip edilmesi ya da bilinçsizce öldürülmeleri de nüfuslarını olumsuz etkileyen faktörler arasında yer alır.

Dış bağlantılar

• Wikimedia Commons'ta Aphonopelma anax ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• Vikitür'de Aphonopelma anax ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.