Aryan İhtilafı

Arian İhtilafı, dördüncü yüzyılın Hristiyan dünyasını sarsan ve kilisenin ilk ekümenik konsilin toplanmasına neden olan büyük teolojik ihtilaf.

Tanrı Baba ile Nasıralı İsa'nın "aynı mahiyetten" eş-tözlü ve eş-ebedi/ezeli olduklarını söyleyen denklik üzerine kurulu Teslis inancını savunanlara karşı Nasıralı İsa'nın Tanrı Baba'dan zaman ve töz olarak sonra geldiğini savunanların ihtilafıdır.

Teslis inancına İskenderiyeli Athanasius önderlik ederken Aryanizm inancı olarak adlandırılan görüşe ise Arius liderlik ediyordu.

İmparator, 316 yılındaki Donatist İhtilafı da dahil birçok ekümenik konuyu kişisel alakasına almıştı ve Arian tartışmasına bir son vermek istiyordu. Bunu sona erdirmek için Córdoba Kardinali Hosius'u araştırması ve mümkünse ihtilafı çözmesi için gönderdi. Hosius, İmparator'dan açık bir mektup ile donatılmıştı: "Binaenaleyh sizlerin her biri diğerine nezaket gösterecek, sizin sadık kulunuzun tarafsız nasihatlarını dinleyeceksiniz." Fakat Hosius'un çabalarına rağmen tartışma hiddetlenerek devam etti, Konstantin 325 yılında eşi benzeri görülmemiş bir adım attı: Muhtemelen Hosius'un tavsiyesi ile imparatorluğun dört bir tarafındaki kilise piskoposluk bölgelerinden bu sorunu çözmesi için bir konsil çağırdı.

Bu konsilin ana konusu bu oldu ve konsil Teslis inancını destekler şekilde Baba ve Oğul'un aynı tözden geldiğini belirten İznik amentüsünü benimsedi.