II. Constantius

Tam adı
	Flavius Iulius Constantius

II. Konstantius
II. Konstantius
	II. Konstantius'un büstü
61. Roma imparatoru
Hüküm süresi	Babasının yanında Sezar olarak, 337 - 3 Kasım 361 tarihleri arasında Konstans ve II. Konstantin ile birlikte (Başkalarıyla da mücadele ederek).
Önce gelen	Büyük Konstantin
Sonra gelen	Julian
Doğum	7 Ağustos 317; Sirmium
Ölüm	3 Kasım 361 (44 yaşında); Tarsus
Defin	Havariyyun Kilisesi
Eş(ler)i	Julius Constantius'un kızı ; Eusebia ; Faustina
Çocuk(lar)ı	Faustina Constantia
Tam adı
Tam adı
	Flavius Iulius Constantius
Hanedan	Konstantin Hanedanı
Babası	Büyük Konstantin
Annesi	Fausta

II. Konstantius (Latince tam ismi: Flavius Iulius Constantius) (d. 7 Ağustos 317 – ö. 3 Kasım 361) 337-361 yılları arasında Doğu'da imparatorluk yapan Konstantin hanedanına mensup Roma imparatoru.

Yaşamı

Kişiliği

Ammianus Marcellinus’a göre II. Constantius, “temkinli, entrikalara yatkın ve şüpheci bir karaktere sahipti.” İmparatorun yönetimi boyunca saray hizipleri, özellikle de eunuchus (hadım) danışmanların etkisi belirgin hâle gelmişti. Ammianus, Constantius'un kararlarının çoğunda bu çevrelerin yönlendirici rol oynadığını, bunun da idarenin istikrarını zaman zaman sarstığını aktarır.^[1] Modern tarihçiler Constantius'un dönemi hakkında iki farklı görüşü öne çıkarır: Bir yandan bürokratik merkezileşmeyi ve sınır güvenliğini sağlaması olumlu görülürken, diğer yandan sert dinsel politikalar ve saray entrikaları nedeniyle yönetiminin durağan bir karakter kazandığı ileri sürülür.^[2]

İktidara gelişi

I. Konstantin Büyük Konstantin ve ikinci karısı Fausta'nın üç oğlundan ikincisiydi. Konstantius İlirya'da Sirmium'da doğmuştu ve babası tarafından Sezar ilan edilmişti. Üç kere evlenmişti. Önce Julius Konstantius'un bir kızıyla, sonra Eusebia, son olarak da ileride imparator Gratian ile evlenen kızı Faustina Constantia'yı doğururken ölen Faustina.

I. Konstantin 337 yılında ölünce II. Konstantius, büyükbabası Konstantius Chlorus'un ikinci karısı Theodora'dan gelen akrabalarının katline girişti ve böylece Konstantin'in soyundan geriye erkek olarak kendi, büyük ağabeyi II. Konstantin, küçük kardeşi Konstans ve iki kuzeni (Gallus ve üvey kardeşi Julian) kalmış oldu. Üç erkek kardeş babalarının vasiyeti uyarınca Roma İmparatorluğu'nu aralarında bölüştürdüler. II. Konstantin Büyük Britanya, Galya ve Hispania'yı, Constans İtalya, Afrika ve İlliryum'u, II. Konstantius da Doğu'yu kendine aldı.

Gallus'un yükselişi ve düşüşü

Constantius, doğu eyaletlerindeki baskıyı hafifletmek ve sınır güvenliğini sağlamak amacıyla kuzeni Gallus’u Sezar olarak görevlendirdi. Gallus’un Antakya merkezli yönetimi zamanla sert ve keyfi uygulamalarla anılır hâle geldi ve eyaletlerde yaygın bir korku atmosferi oluştu. Artan huzursuzluk ve adli suistimaller üzerine Constantius, Gallus’u geri çağırarak yetkilerini sınırladı. Ardından düzeni sağlamak amacıyla onu görevden uzaklaştırdı ve siyasi etkisini tamamen sona erdirdi.^[3]

Tahta talip olanlar ve dış tehditlerle mücadelesi

Yapılan bu paylaşım II. Konstantin 340 yılında Konstans'ı İtalya'da devirmeye çalışırken ölünce değişti ve Konstans imparatorluğun Batı bölümünün yegane yöneticisi konumuna geldi. Paylaşım Konstans'ın 350 yılında tahta talip olan Magnentius'a bağlı güçler tarafından öldürülmesiyle bir kere daha değişti. O zamana kadar II. Konstantius Sasaniler'le savaşmakla meşguldü. Konstantius kuzeni Gallus'u kendine yardımcı olmak üzere Doğu'nun Sezar'ı ilan etti ve dikkatini Magnentius'a verdi.

Konstantius, 351 yılında Magnentius ile sonunda karşılaştı ve Roma tarihinin en kanlı savaşlarından biri olan Mursa Savaşı'nda yendi. Magnentius 353 yılında intihar etti ve Konstantius çok geçmeden kuzeni Gallus'u öldürttü. Ancak hem Doğu, hem de Germenler ile olan sınırlardaki askerî meselelerinin üstesinden gelemedi. Bu sebeple, Galya’daki askerî baskıyı hafifletmek ve Ren sınırını güvenceye almak amacıyla hayatta kalan son akrabası olan Julian’ı 355 yılında Sezar olarak görevlendirdi. Julian’ın Galya’da arka arkaya sağladığı başarılar, bölgedeki istikrarsızlığı büyük ölçüde azaltarak imparatorluğun batı cephesini güçlendirdi.^[4] Bu gelişmeler iki yönetici arasındaki siyasi dengeyi zorlayan bir nitelik kazandı ve karşılıklı güvensizlik belirginleşti. Galya ordusunun Julian’ı Augustus ilan etmesiyle durum açık bir iktidar çatışmasına dönüştü.^[4]

11 Ağustos 355 günü magister militum Claudius Silvanus Galya'da ayaklandı. Silvanus Mursa Savaşı'ndan sonra Konstantius'a teslim olmuştu. Konstantius 353 yılında Germen kabilelerini durdurması amacıyla kendini magister militum yapmıştı. Silvanus bu görevi Germenlere rüşvet vererek gerçekleştiriyordu. Konstantius'un meclisi tarafından hazırlanan bir plan gereğince imparator Silvanus'u görevden aldı. Silvanus'un yerine gelen Ursicinus bazı askerlere rüşvet vererek Silvanus'u öldürttü.

Arbitio, Konstantius'un baş generali (magister militum) idi. 355 yılında konsüllüğe getirilmişti.

Yönetimi

Marcellinus'a göre sarayın törensel yapısı, rütbeler ve protokol düzeni II. Constantius döneminde belirginleşti. İmparatorun görkeme verdiği önem, yüksek bürokrasinin davranışlarını ve devlet yönetimindeki temsil biçimlerini şekillendi. Bu ortam aynı zamanda saray içinde kuşku, gözlem ve karşılıklı güvensizlik atmosferinin güçlenmesine neden oldu.^[4]

Ölümü

361 yılında Julian, Galya'da ordu tarafından Augustus ilan edildi. Konstantius'un tahtın yeni talibinin üzerine şiddet kullanarak gitmekten başka alternatifi kalmadı. İki ordu birbirlerine doğru ilerlerken Konstantius 3 Kasım 361 günü Gülek Boğazı'nın güneyinde bir pınar yeri olan Mopsu Krene'de ateşli bir hastalıktan öldü ve Julian tüm Roma İmparatorluğu'nda Augustus ilan edildi.

Dinî meseleler

Din politikalarında Constantius, Hristiyanlığın devlet içinde kurumsallaşmasını hızlandıran adımlar atmıştır. Pagan tapınaklarındaki kurban törenlerini yasaklamış, büyü ve kehanet uygulamalarını bastırmıştır. Bununla birlikte, Arianizm’e olan yakınlığı sebebiyle Nikaea inancına bağlı piskoposlarla sık sık çatışmaya girmiştir. Ammianus, bu dönemi “kardeşin kardeşe düşman olduğu bir inanç kargaşası” olarak betimler. Constantius, Hristiyan kilisesinin meseleleriyle aktif olarak ilgilendi. 359 ve 360 yıllarında Rimini ve Silifke'de birer konsey topladı.

Kaynakça

^ Marcellinus, Ammianus. Roma Tarihi – Res Gestae. Çev. Samet Özgüler. İstanbul: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş., 2024. ISBN 978-625-6548-13-8
^ Drinkwater, J. F. (2009). "Ammianus on the Empire - John Matthews: The Roman Empire of Ammianus. Pp. xiv + 608; 8 maps, 4 figures, 1 chart. London: Duckworth, 1989. £35.00". The Classical Review (İngilizce). 41 (1): 84–85. doi:10.1017/S0009840X00277366. ISSN 1464-3561.
^ Ammianus Marcellinus, Res Gestae, Roma Tarihi, Kitap XIV/XV, çev. ve not. Samet Özgüler, Turkuvaz Yayınları, İstanbul 2024. ISBN 978-625-6548-13-8
^ ^a ^b ^c Ammianus Marcellinus, Res Gestae, Roma Tarihi, Kitap XX/XXII, çev. ve not. Samet Özgüler, Turkuvaz Yayınları, İstanbul 2024. ISBN 978-625-6548-13-8

Wikimedia Commons'ta II. Constantius ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Resmî unvanlar
Önce gelen: I. Konstantin	Roma imparatoru (Konstans ve II. Konstantin ile) 337–361	Sonra gelen: Julian

[1] Marcellinus, Ammianus. Roma Tarihi – Res Gestae. Çev. Samet Özgüler. İstanbul: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş., 2024. ISBN 978-625-6548-13-8

[2] Drinkwater, J. F. (2009). "Ammianus on the Empire - John Matthews: The Roman Empire of Ammianus. Pp. xiv + 608; 8 maps, 4 figures, 1 chart. London: Duckworth, 1989. £35.00". The Classical Review (İngilizce). 41 (1): 84–85. doi:10.1017/S0009840X00277366. ISSN 1464-3561.

[3] Ammianus Marcellinus, Res Gestae, Roma Tarihi, Kitap XIV/XV, çev. ve not. Samet Özgüler, Turkuvaz Yayınları, İstanbul 2024. ISBN 978-625-6548-13-8

[:0-4] Ammianus Marcellinus, Res Gestae, Roma Tarihi, Kitap XX/XXII, çev. ve not. Samet Özgüler, Turkuvaz Yayınları, İstanbul 2024. ISBN 978-625-6548-13-8

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Roma ve Bizans imparatorları
Principatus MÖ 27-MS 235	Augustus Tiberius Caligula Claudius Neron Galba Otho Vitellius Vespasianus Titus Domitianus Nerva Trajan Hadrianus Antoninus Pius Marcus Aurelius ile Lucius Verus Commodus Pertinax Didius Julianus (Pescennius Niger) (Clodius Albinus) Septimius Severus Caracalla Geta Macrinus ile Diadumenianus Elagabalus Alexander Severus
Kriz 235-284	I. Maximinus I. Gordianus ile II. Gordianus Pupienus ile Balbinus III. Gordianus Philippus Decius ile Herennius Etruscus Hostilianus Trebonianus Gallus ile Volusianus Aemilianus Valerianus Gallienus ile Saloninus ve II. Valerianus II. Claudius Quintillus Aurelianus Tacitus Florianus Probus Carus Carinus ile Numerianus Galyalı imparatorlar: Postumus (Laelianus) Marius Victorinus (II. Domitianus) I. Tetricus ile II. Tetricus
Dominatus 284-395	Diocletianus Diocletianus (Doğu) ile Maximianus (Batı) Diocletianus (Doğu) ile Maximianus (Batı) ile Galerius (Doğu) ve I. Constantius (Batı) Galerius (Doğu) ile I. Constantius (Batı) ve II. Severus (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Galerius (Doğu) ile II. Severus (Batı) ve I. Konstantin (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Galerius (Doğu) ile Maxentius (Batı) ve I. Konstantin (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Galerius (Doğu) ile Licinius (Batı) ve I. Konstantin (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) Maxentius Licinius (Batı) ile II. Maximinus (Doğu) ve I. Konstantin (augustus) ile Valerius Valens Licinius (Doğu) ile I. Konstantin (Batı) ve Licinius, II. Constantinus ile Crispus (Martinianus) I. Konstantin ile Crispus II. Constantinus I. Konstans Magnentius ile Decentius II. Constantius ile Vetranio Julianus Jovianus I. Valentinianus Valens Gratianus II. Valentinianus Magnus Maximus ile Flavius Victor I. Theodosius (Eugenius)
Batı Roma 395-476	Honorius III. Constantius ile II. Constans III. Constantius Ravenna'daki gaspçı olarak Joannes III. Valentinianus Petronius Maximus ile Palladius Avitus Majorianus sonrası Libius Severus sonrası Anthemius sonrası Olybrius Glycerius Julius Nepos (de jure) Romulus Augustus (gaspçı)
Bizans 395-1204	Arcadius II. Theodosius Pulcheria Marcianus I. Leo II. Leo Zeno Basiliscus ile Marcus Zeno I. Anastasius I. Justinus I. Justinianus II. Justinus II. Tiberius Mauricius ile Theodosius Phocas Herakleios* III. Konstantinos Heraklonas II. Konstans IV. Konstantinos ile Herakleios ile Tiberios ile II. Justinianos II. Justinianos Leontios III. Tiberios II. Justinianos ile Tiberios Filippikos II. Anastasios III. Theodosios III. Leon V. Konstantinos Artabasdos IV. Leon VI. Konstantinos İrini I. Nikiforos Stavrakios I. Mihail ile Theofilaktos V. Leon ile Konstantinos II. Mihail Theofilos III. Mihail I. Basileios VI. Leon Aleksandros VII. Konstantinos I. Romanos ile Hristoforos ile Stefanos ile Konstantinos II. Romanos II. Nikiforos I. İoannis II. Basileios VIII. Konstantinos Zoi ile III. Romanos Zoi ile IV. Mihail V. Mihail IX. Konstantinos Theodora VI. Mihail I. İsaakios X. Konstantinos Romen Diyojen VII. Mihail ile Andronikos ile Konstantios ile Konstantinos III. Nikiforos I. Aleksios II. İoannis ile Aleksios I. Manuil II. Aleksios I. Andronikos II. İsaakios III. Aleksios IV. Aleksios Senato tarafından seçilen gaspçı Nikolaos V. Aleksios
İznik 1204-1261	Konstantinos I. Theodoros III. İoannis II. Theodoros IV. İoannis
Bizans 1261-1453	VIII. Mihail II. Andronikos ile IX. Mihail III. Andronikos V. İoannis VI. İoannis ile V. İoannis ile Matheos V. İoannis IV. Andronikos VII. İoannis V. Andronikos II. Manuil VIII. İoannis XI. Konstantinos
Eğik yazılanlar gaspçı ya da ortak imparatordur. *Herakleios döneminden itibaren Grekçe resmî dil olmuş, bu tarihten itibaren imparatorların Latince yerine Grekçe adları yazılmıştır.