Atman
Hinduizm'de Ātman (Sanskrit: आत्मन्) gerçek, ezeli ve ebedi, öz benlik için kullanılan terimdir. Birçok Hindu felsefesi ekolü Ātman'ı maddi ve geçici ego (Ahankara) ve bedensel mevcudiyetten (Prakriti) ayrı bir olgu olarak kabul eder.[1] terim sıkça "ruh" olarak çevirilir, ancak "benlik" olarak çevrilmesi daha uygun görülür,[2] zira Ātman terimi, olgularla özdeşleşmenin ötesindeki özneye işaret eder. Kişinin kurtuluşa ermesi için, kişinin kendi öz bilgisini, yani Ātman bilgisini elde etmesi gerekmektedir.
Ātman Hindu felsefesinin merkezi terimlerindendir ve Nihai Benlik (Paramatman) ve Nihai Varlık (Brahman) ile ilişkisi tartışılmıştır. Görüşlerden önde gelenleri şu şekildedir: tamamen aynı (Advaita), tamamen farklı (Dvaita), bağlama dayalı olarak farklı veya farksız (Vişiştadvaita).[3]
Hinduizmin altı ortodoks ekolü de beden-zihin bileşiğinden ayrı olan atman olgusunun varlığını kabul eder. Bu, Budizm ve Hinduizmin kritik bir ayrımını teşkil eder, zira Budizmin anatta doktrinine göre atman/atta yoktur.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Ātman (Atma, आत्मा, आत्मन्), Sanskrit dilinde 'öz, nefes, ruh' anlamına gelmektedir.[4][5][6] Sözcüğün, Proto-Hint-Avrupa dilinde bulunduğu varsayılan *etmen kökünden türediği düşünülmektedir. Bu kök, Sanskrit ve Cermen dillerinde görülür. 'nefes' sözcüğü Eski İngilizce æðm, Hollandaca adem, Eski Yüksek Almanca atum 'nefes' olarak geçer; ayrıca Eski İngilizce eþian ve Hollandaca ademen 'nefes almak' anlamına gelir.[5]
| Makale serilerinden |
 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Atman". Oxford Dictionaries, Oxford University Press. 2012.
1. real self of the individual; 2. a person's soul
- ^ Shepard, Leslie (1991). Encyclopedia of Occultism & Parapsychology. 1. Gale Research Incorporated. ISBN 9780810301962.
- ^ * Advaita: "Hindu Philosophy: Advaita", Internet Encyclopedia of Philosophy9 Haziran 2020 and "Advaita Vedanta", Internet Encyclopedia of Philosophy9 Haziran 2020 * Dvaita: "Hindu Philosophy: Dvaita", Internet Encyclopedia of Philosophy9 Haziran 2020 and "Madhva (1238—1317)", Internet Encyclopedia of Philosophy9 Haziran 2020 * Bhedabheda: "Bhedabheda Vedanta", Internet Encyclopedia of Philosophy9 Haziran 2020 *Vishishtadvaita: Chari, Srinivasa (2000), "Vaishnavism, Its Philosophy, Theology And Religious Discipline", Internet Encyclopedia of Philosophy5 Ağustos 2025
- ^ "Atman | Soul, Self & Brahman | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 20 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2025.
- ^ a b Douglas Harper. "Atman - Etymology, Origin & Meaning". etymonline (İngilizce). Etymology Dictionary. 5 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2025.
- ^ Dalal, R. (2011). The Religions of India: A Concise Guide to Nine Major Faiths. Penguin. ISBN 978-0143415176.