Avcı-toplayıcı
| Makale serilerinden |
| Ekonomik sistemler |
|---|
|
Üst terimler
|
Avcı ve toplayıcı,[1] kültüre alınmış bitkilerin tarımını yapan ya da evcilleştirilmiş hayvanları yetiştiren toplumların aksine, tarım ve hayvancılıkla uğraşmayan, yabani bitkileri toplayıp yabani hayvanları avlayan toplumlardır. Tarımın ve hayvancılığın gelişiminden önce bütün toplumların yaşam tarzı olan avcı ve toplayıcılık, bugün bu uğraşlarla geçimini sağlamayan toplumlarda görülür. Avcılık daha çok erkeklerce yapılırken, yabani bitki ve meyve toplayıcılık da büyük ölçüde kadın ve çocuklarca yapılmaktadır.
Avcılık ve toplayıcılık muhtemelen yaklaşık 1,8 milyon yıl önce Homo erectus tarafından ve yaklaşık 200.000 yıl önce Homo sapiens tarafından ortaya çıkarılmasından itibaren insan toplumları tarafından kullanılan geçim stratejisiydi. Tarih öncesi avcı-toplayıcılar, birkaç düzine insan büyüklüğünde birkaç aileden oluşan gruplar halinde yaşadılar.
Yaklaşık 10.000 yıl önce Mezolitik dönemin sonuna kadar avcılık ve toplayıcılık tek geçim biçimi olarak kaldı. Bundan sonra ancak yavaş yavaş Neolitik Devrim'in yayılmasıyla değiştirildi.[2]
Çoğu avcı ve toplayıcı halklar göçebedir, çünkü bir bölgedeki kaynaklar genellikle hızla tükenir ve insan gruplarının kalıcı yerleşimini imkansız hale getirir.
Barınakların yapımında sadece doğada bulunan malzemeleri kullanılırlar. Bu barınaklar hava koşullarına ve yırtıcılara karşı koruma amaçlıdır.[3]
Avcı ve toplayıcı halklar arasında Ơ Đular, Asya ve Amerika'daki Eskimo-Aleut halkları, Kızılderililerin Mayalar, Aztekler, İnkalar hariç büyük bir kısmı, Afrika'daki Buşmanlar, Avustralya'daki Avustralya Aborjinleri sayılabilir.[kaynak belirtilmeli]
Tarih boyunca göçer oldukları varsayılan salt avcı ve toplayıcı toplulukların tarım yerleşim kurdukları, 2012 yılındaki arkeolojik araştırmalar sonunda ortaya çıkmıştır. Tarihteki ilk amfitiyatronun Ürdün'ün Faynan Vadisi'nde MÖ 9600 yılı civarında yapıldığı, ayrıca kömünal binaların bulunduğu bir köy de ortaya çıkarılmıştır. Tarımdan önce yerleşik hayata geçildiğinin ispatı, Neolitik Devrim kavramının yerleşik hayata geçme nedeninin tarım olduğu varsayımının sorgulanmasına da yol açmıştır.[4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ AnaBritannica (1. cilt, sayfa: 575 avcı ve toplayıcı topluluklar)
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022.
- ^ Editors, History com. "Hunter-Gatherers". HISTORY (İngilizce). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
- ^ Cumhuriyet Bilim ve Teknik Dergisi, sayı:1388, 25 Ekim 2013, derleyen:Reyhan Oksay, s:10.
