Ay Kap
| Editör | Muhammedcan Seralin |
|---|---|
| İlk sayı | Ocak 1911 |
| Son sayı | Eylül 1915 |
| Ülke | Rus İmparatorluğu |
| Yer | Troitsk |
| Dil | Kazakça |
Ay Kap (Kazakça: آی قاپ), Rus İmparatorluğu'nda aylık yayımlanan bir Kazak fikir ve tartışma dergisiydi. Dergi, Ocak 1911'den Eylül 1915'e kadar Troitsk'te Muhammedcan Seralin'in editörlüğünde yayımlandı.[1] Ahmet Baytursun, Alihan Bökeyhan, Mir Yakub Dulatoğlu, Meşhur Yusuf Köpeyev, Magcan Cumabay, Beyimbet Maylin ve daha birçok tanınmış milliyetçi ve reformist, ilerici düşünür ve akademisyen, eğitimci ve yazarı bir araya getirdi. Makaleler ağırlıklı olarak Kazak geleneksel toplumunun modernleşmesi, Rus siyaseti, toprak yeniden dağıtımı ve eğitim konularıyla ilgili sorulara odaklanıyordu. Ayrıca Kazak dili ve edebiyatı üzerine de birçok yayın yaptı. Kazak (Qazaq) (1913-1918 yılları arasında yayımlandı) ile birlikte Ay Kap, 20. yüzyılın başlarındaki Kazakların entelektüel ve siyasi yaşamının gelişmesinde önemli bir rol oynadı.
Dergi, Troitskli Yauşev tüccar ailesinin desteğiyle kuruldu. Daha sonra tamamen satış ve aboneliklere bağımlı hale geldi (1912'de bir sayı yaklaşık 1000 kopya sattı). İlk başta aylık, daha sonra ise ayda iki kez (1913 ve 1914'te) yayınlanan dergi, seksen sekiz sayı çıkardı (1911'de on iki, 1912'de on dört, 1913 ve 1914'te yirmi dört, 1915'te on dört). Mali sorunlar ve siyasi baskı nedeniyle yayın durduruldu.
Dergi, 1929 yılına kadar Kazak dilinin resmi yazısı olan Kazak Arap alfabesiyle basıldı. Dil, o dönemde Orta Asya ve İdil entelektüelleri arasında kullanılan edebi dilin özelliklerini, daha tipik Kazak unsurlarıyla harmanlamaktaydı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Ek okuma
[değiştir | kaynağı değiştir]- A. Bennigsen, Ch. Lemercier-Quelquejay. La presse et le mouvement national chez les Musulmans de Russie avant 1920. Paris: Mouton. 1964, pp. ??-?? et passim.
- Y. Субханбердина, С. Дәуiтов (Құраст.), Р. Н. Нұрғалиев (Бас ред.). Айқап. Алматы: Қазақ энциклопедиясы. 1995. 368 бет.
- Г. К. Валеев. Национальная пресса на Южном Урале. Вестник Челябинского государственного университета. Серия 11 (Журналистика). N° 1(2). 2005. C. 47–60.
- S. Sabol Ai Qap. most probably from the Encyclopedia of Modern Asia