Aynakgiller
| Aynakgiller | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Kutsal aynak (Threskiornis aethiopicus) | |||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||
| |||||||||||
| Alt familyalar | |||||||||||
Aynakgiller (Threskiornithidae), Pelecaniformes takımına ait, karada ve sulak alanlarda yaşayan kuşları kapsayan bir familya.[1] Familya içinde 36 tür sınıflandırılmaktadır.Bunlardan Threskiornis solitarius türünün soyu tükenmiştir. Geleneksel olarak iki altfamilya olarak sınıflandırılır: Aynaklardan oluşan Threskiornithinae ve kaşıkçılardan oluşan Plataleinae. Ancak yakın dönemde yapılan genetik araştırmalar bu geleneksel sınıflandırmanın düzeltilmesi gerektiğini ve kaşıkçıların Eski Dünya aynakları ile sınıflandırılması gerektiğini ve Yeni Dünya aynaklarının ise daha erken zamanda ortak atadan ayrıldığını göstermektedir.
Taksonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Threskiornithidae familyası daha önceleri Plataleidae olarak tanınmaktaydı. Kaşıkçıların ve aynakların daha önceleri uzun bacaklı su kuşlarının oluşturduğu Ciconiiformes takımıyla yakın akraba olduğu düşünlmekteydi. Yakın zamanda yapılmış bir çalışma bu familyanın Pelecaniformes takımının bir üyesi olduğunu ortaya çıkarmıştır.[2] Bu bulguların ışığı altında "International Ornithological Congress" (IOC) Threskiornithidae ve kardeş grup Ardeidae familyalarını Ciconiiformes takımı yerine Pelecaniformes takımı altında sınıflandırmaya tabi tutmuştur.[3]
Kaşıkçılar le kutsal aynak ve kızıl aynak üzerinde yapılan mitokondriyal DNA çalışmaları kaşıkçıların Threskiornis cinsi ile bir klâd oluşturduğunu ve Nipponia nippon türü ile Eudocimus cinsinin ise ortak atadan daha önce ayrılmış gruplar olduğu ve uzak akrabalar sayılabileceğini göstermiştir. Bu çalışma dolayısıyla geleneksel aynaklar ve kaşıkçılar altfamilyaları ayrımının geçerliliğini sorgulamaktadır.[4]
Fiziksel özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu familyadaki kuşların uzun ve genil kanatları vardır. Kanatlardaki birincil tüyler 11 ve ikincil tüyler yaklaşık 20 kadardır. Uçuşları güçlüdür ve büyük boyları ve ağırlıklarına rağmen çok iyi süzülerek uçarlar. Gövdeleri, bacakları ve özellikle boyunları uzundur. Gagaları da uzundur ve aynaklarda gagaların uçları kıvrılırken kaşıkçılarda gagalar düz ve yassıdır. Büyük kuşlardır ancak bulundukları takım içindeki diğer kuşlarla kıyaslandığında orta boyutludurlar. Familya içinde en küçük tür 45 cm. boyu ve 450 kg. ağırlığı ile Bostrychia bocagei ve en büyük tür de 100 cm. boyu ve 4,2 kg. ağırlığı ile Pseudibis gigantea türüdür.
Dağılımı ve ekoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünyanın her yerine dağılmışlardır ve genellikle durgun ya da az akıntılı tatlısu ya da acı su havzalarında bulunurlar. Aynaklar çöplükler gibi su havzası dışındaki bölgelerde de yaşar.
Güney Amerika'da bulunan Llanos bölgesi içinde yer alan yedi farklı aynak türü ile dikkat çekicidir.[5]
Tüm aynaklar ve kaşıkçılar gündüzleri faaliyet gösteren kuşlardır. Gündüzleri aynaklar gagalarını yumuşak toprak ya da çamura sokarak, kaşıkçılar da sığ sularda gagalarını sağdan sola sallayarak çok çeşitli omurgasızları ve küçük omurgalıları avlayarak beslenirler. Geceleri suya yakın ağaçlara tüneyerek geçirirler. Genellikle belirli bir düzen hâlinde uçan, birlikte beslenen ve tüneyen oldukça sosyal kuşlardır.
Aynaklar genellikle koloni hâlinde yuva yaparken kaşıkçılar daha küçük gruplar hâlinde ya da tek başlarına yuva yaparlar. Yuvalar genellikle suya yakın ağaçlarda bazen de bataklıklarda ya da suda bulunan küçük adacıklardadır. Genellikle dişi kuş, erkek kuşun getirdiği sazlar ve çalılarla büyük bir yuva yapar. Dişiler genellikle iki ila beş arasında yumurta yumurtlar ama yumurtalar aynı anda yumurtlanmaz. Ebeveynlerin ikisi de nöbetleşe kuluçkaya yatar ve yavruları yarı sindirilmiş besinleri kusarak birlikte beslerler. Yumurtadan çıkan yavrular iki ila üç haftalık iken artık düzenli bakım gerektirmezler ve yuvadan ayrılabilirler ancak ebeveynler tarafından beslenmek için tekrar yuvaya dönerler.
Tür
[değiştir | kaynağı değiştir]-_juvenile_asking_for_food_from_adult_W_IMG_3343.jpg)
- Alt familya: Threskiornithinae
- Cins Threskiornis
- Kutsal aynak (Threskiornis aethiopicus)
- Threskiornis bernieri
- Threskiornis solitarius (nesli tükenmiş)
- Threskiornis melanocephalus
- Threskiornis moluccus
- Threskiornis spinicollis
- Cins Pseudibis
- Cins Geronticus
- Kelaynak (Geronticus eremita)
- Güney Afrika kelaynağı (Geronticus calvus)
- Cins Nipponia
- Tepeli aynak (Nipponia nippon)
- Cins Bostrychia
- Bostrychia olivacea
- Bostrychia bocagei
- Benek gerdanlı aynak (Bostrychia rara)
- Hadada aynağı (Bostrychia hagedash)
- Bostrychia carunculata
- Cins Theristicus
- Cins Cercibis
- Cins Mesembrinibis
- Cins Phimosus
- Genus Eudocimus
- Ak aynak (Eudocimus albus)
- Kızıl aynak (Eudocimus ruber)
- Cins Plegadis
- Bayağı aynak (Plegadis falcinellus)
- Ak başlı aynak (Plegadis chihi)
- Plegadis ridgwayi
- Cins Lophotibis
- Cins Threskiornis
- Alt familya: Plataleinae
- Cins Platalea
- Bayağı kaşıkçı (Platalea leucorodia)
- Platalea minor
- Platalea alba
- Platalea regia
- Platalea flavipes
- Pembe kaşıkçı (Platalea ajaja)
- Cins Platalea
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Mindat.org". mindat.org. 20 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.
- ^ Hackett, Shannon J. (Haziran 2008). "A Phylogenomic Study of Birds Reveals Their Evolutionary History". Science. 320 (5884). ss. 1763-1768. doi:10.1126/science.1157704. PMID 18583609. 5 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Temmuz 2014.
- ^ "Gill, F. & D. Donsker (Eds). 2010. IOC World Bird Names (version 2.4). Available at http://www.worldbirdnames.org/ 4 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Chesser, R.Terry; Yeung, Carol K.L.; Yao, Cheng-Te; Tians, Xiu-Hua; Li Shou-Hsien (2010). "Molecular phylogeny of the spoonbills (Aves: Threskiornithidae) based on mitochondrial DNA". Zootaxa, 2603. ss. 53-60. ISSN 1175-5326.
- ^ Frederick, Peter C.; Bildstein, Keith L. "Foraging Ecology of Seven Species of Neotropical Ibises (Threskiornithidae) during the Dry Season in the Llanos of Venezuela". The Wilson Bulletin. 104 (1). ss. 1-21.
