Azmettirme

Azmettirme, suç işleme düşüncesi olmayan bir kişiyi doğrudan ve kasıtlı olarak suç işlemeye teşvik etme, yönlendirme veya ikna etme eylemidir. Suçun işlenmesinin asıl sebebi azmettiren kişinin, suçu işleyen kişi üzerindeki karar verdirici etkisidir.

Bazı hukuk sistemlerinde azmettirenin ceza hukuku bağlamında sorumluluğunun söz konusu olabilmesi için azmettirilen kişinin suçu icra etmeye başlaması gerekir. Azmettirme ile suça teşvik edilen kişi doğrudan fail olurken, çoğu hukuk sisteminde azmettiren kişi de faille aynı hukuki sorumluluğu taşır. Azmettirme, maddi veya manevi teşvikle gerçekleşebilir; yani para teklif etmek, tehdit etmek, telkinde bulunmak gibi yöntemlerle işlenebilir.

Azmettirmenin hukuki bağlamda varsayılabilmesinin şartı, failin bir başka kişi tarafından suçu işlemeye ikna edilmiş olmasıdır. Fail öncesinde suçu işlemeye kendisi kesin olarak karar vermiş veya planlamışsa, ardından bir başkası tarafından suça manevi olarak teşvik edilmişse bu durumda doğrudan azmettirme değil, yardım etme ve akim kalmış azmettirme mevcut olacaktır.

Hukuk sistemlerinde azmettirme

Farklı hukuk sistemlerinde azmettirme kavramı, genellikle bir kişiyi suç işlemeye teşvik eden veya bu yönde karar almasını sağlayan kişiyi cezalandıran bir hüküm olarak düzenlenmektedir. Ancak, azmettirme fiilinin cezalandırılması için aranan koşullar ve cezai sorumluluğun derecesi hukuk sistemlerine göre farklılık göstermektedir.

Türk hukuku

Türk Ceza Kanunu'nun 38. maddesine göre, bir başkasını suç işlemeye azmettiren kişi, işlenen suçun cezası ile cezalandırılır. Türk hukukunda azmettirme, bağımsız bir iştirak şekli olarak kabul edilmekte ve azmettiren, işlenen suçtan asli fail gibi sorumlu tutulmaktadır.

Alman hukuku

Alman Ceza Kanunu'nda (Strafgesetzbuch - StGB), azmettirme "anstiftung" olarak adlandırılmaktadır. Bir kişinin kasten ve hukuka aykırı bir fiili işlemesine neden olan kişi, azmettiren olarak kabul edilir ve faille aynı cezaya çarptırılır. Alman hukukunda, azmettirilen kişinin suçu işlemeye karar vermesi yeterlidir, suçun icra hareketlerine başlanması şartı aranmamaktadır.

Anglo-Sakson hukuku

Anglo-Sakson hukuk sisteminde azmettirme genellikle "solicitation" veya "procuring" terimleriyle ifade edilir. Bu sistemde, bir kişiyi suç işlemeye teşvik etmek veya kışkırtmak azmettirme olarak değerlendirilir. Özellikle Amerikan hukukunda, "solicitation" suçu, bir kişinin belirli bir suçu işlemesini teşvik etmek fiilini kapsar ve suça teşebbüs aşamasında dahi cezalandırılabilir.

İsviçre hukuku

İsviçre Ceza Kanunu'nda azmettirme, bağımsız bir suç olarak düzenlenmiştir. Bir kişiyi suç işlemeye teşvik eden veya bu yönde karar almasını sağlayan kişi, azmettiren olarak kabul edilir ve suçu işleyen faille aynı şekilde cezalandırılır. İsviçre hukukunda da azmettirme fiilinin cezalandırılması için, Alman hukukunda olduğu gibi, azmettirilen kişinin suçu işlemeye karar vermesi yeterlidir.

İtalyan hukuku

İtalyan Ceza Kanunu'nda azmettirme, suç ortaklığı kapsamında ele alınmaktadır. Bir kişiyi suç işlemeye teşvik eden veya bu yönde karar almasını sağlayan kişi, suç ortağı olarak kabul edilir ve suçu işleyen faille birlikte cezalandırılır.