Bişkek Protokolü
 | Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın.
|
Bişkek Protokolü, 5 Mayıs 1994'te Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Azerbaycan, Ermenistan, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ve Rusya yetkilileri arasında imzalanan ateşkes anlaşmasıdır.[1] Hâlâ yürürlükte olan protokol, Karabağ Savaşı'nı sona erdirmiş ve sorunu askıya almıştır. O zamandan beri bu protokolün tek önemli ihlali 2008 Mardakert Çarpışması olmuştur.
Azerbaycan'ın kış taarruzu
[değiştir | kaynağı değiştir]Aralık 1993'te Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri Karabağ'ın bütün cephelerinde sürpriz baskın düzenleyerek kış taarruzu başlatmıştır. Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, insan dalgası hücum taktiğiyle ilk aşamada cephenin kuzeyi ve güneyindeki Ermeni mevkilerini ezerek Füzuli rayonuna bağlı, İran sınırında bulunan Horadiz'i geri alarak Cebrayıl rayonu sınırlarına kadar gelmiştir. Fakat iki aylık kış taarruzu başarısız olmuş ve taarruz sırasında Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, 5.000[2] - 8.000[3] askeri kaybetmiştir. Bu askerî başarısızlığının ardından Haydar Aliyev diplomatik kanalları kullanarak kendi seçmenlerin kabul edebilecek barış koşullarını aramaya başlamıştır.[3]
4 - 5 Mayıs'ta Bağımsız Devletler Topluluğu Parlamentolararası Meclisi ve Rusya Federal Meclisi ve Dışişleri Bakanlığı'nın inisiyatifleri ve Kırgızistan Cumhuriyeti Konseyi'nin evsahipliğiyle müzakele düzenlenmiştir.
Görüşmeye katılanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Conciliation Resources'in gayrıresmî tercümesine göre görüşmeye katılanlar:
- Azerbaycan Cumhuriyeti Konsey Başkanı Afiyeddin Celilov
- Ermenistan Cumhuriyeti Konsey Başkanı Babken Ararkçyan
- Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Konsey Başkanı Karen Baburyan
- Rusya Federasyonu Federal Konsey Başkanı Vladimir Şumeyko
- Kırgızistan Cumhuriyeti Konsey Başkanı Medetkan Şerimkulov
- Rusya Federasyonu Devlet Başkanı'nın tam yetkili temsilcisi Vladimir Kazimirov
- Parlamentolararası Meclisi Başkanı Mikhail Krotov
Moskova görüşmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]16 Mayıs 1994'te Moskova'da Azerbaycan Cumhuriyeti[4] ve Ermenistan Cumhuriyeti'nin savunma bakanları[5] ile Dağlık Karabağ Savunma Ordusu başkumandanı[6] ateşkes anlaşmasını imzalamışlardır.[7][8]
Azerbaycan'da hükûmet karşıtı grupları Dağlık Karabağ Cumhuriyeti temsilcisinin imzasının bulunduğu belgeye imza atan hükûmeti eleştirmişlerdir.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Armenia, Azerbaijan, and Georia Country Studies, Area Handbook Series, Federal Reserch Division Library of Congress, 1994, ISBN 0-8444-0848-4, p. xxxiii.
- ^ Michael P. Croissant, The Armenia-Azerbaijan Conflict: Causes and Implications, Praeger, London, 1998, ISBN 0-275-96241-5.
- ^ a b Armenia, Azerbaijan, and Georia Country Studies, Area Handbook Series, Federal Reserch Division Library of Congress, 1994, ISBN 0-8444-0848-4, p. xxxix.
- ^ Dönemin Azerbaycan Cumhuriyeti Savunma Bakanı Məmmədrəfi Məmmədov idi.
- ^ Dönemin Ermenistan Savunma Bakanı Serj Sarkisyan idi.
- ^ Dönemin Dağlık Karabağ Savunma Ordusu başkumandanı Samvel Babayan idi.
- ^ Bell, Christine Bell, Peace Agreements and Human Rights, Oxford: Oxford University Press, Oxford, 2005, ISBN 0-19-927096-1, p. 326.
- ^ Bishkek Protocol on Nagorno-Karabakh (Senate - May 17, 1994)[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Armenia, Azerbaijan, and Georia Country Studies, Area Handbook Series, Federal Reserch Division Library of Congress, 1994, ISBN 0-8444-0848-4, p. xli.
