Manastır, Kuzey Makedonya

Manastır
Manastır
Şehir
	Manastır; Битола
	; Bayrak ; Arma
	Manastır Manastır’ın Kuzey Makedonya'daki konumu
Ülke	Kuzey Makedonya
Bölge	Pelagonya
Belediye	Manastır
İdare
• Belediye Başkanı	Toni Konjanovski
Yüzölçümü
• Kent	422,39 km² (163,08 mil²)
Rakım	576 m
Nüfus (2002)
• Kent	95.385
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Alan kodu	(+389) 047
Plaka kodu	BT
	Resmî site; Manastır Belediyesi

Manastır (Makedonca: Битола Bitola, Arnavutça: Manastiri), Kuzey Makedonya’nın güneybatısında yer alan şehir, ülkenin ikinci büyük şehridir.^[2]

Şehir adı

Manastır adının Grekçe Monastíri (Μοναστήρι) adından geliştiği düşünülmektedir. Şehrin Türkçe ve Arnavutça adları, bu şekilden gelişmiştir. Şehrin Makedonca adı ise, Osmanlı devrinden sonra kullanıma giren Bitola’dır. Söz konusu Bitola adının Eski Kilise Slavcasındaki Obitel “manastır veya konut" sözünün zamanla canlılığını yitirip /o/ sesini kaybetmesiyle ortaya çıktığı belirtilmektedir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Coğrafya

Manastır şehri, Kuzey Makedonya'nın güneybatısında, Pelagonya vadisinin güneyinde, Yunanistan sınırının 14 km kuzeyindedir.

Şehir, Adriyatik Denizi ile Ege Denizi arasında kavşak noktasındadır. Ayrıca, Balkanlar ile Orta Avrupa arasındaki geçiş güzergâhı üzerindedir.

Dragor Nehri şehrin içinden akar.

Manastır deniz seviyesinden 615 metre yükseklikte ve Baba Dağı'nın eteğindedir.

Muhteşem Baba Dağı (Makedonca: Pelister dağı) (2,601 m), en nadide çam türleri olan Makedon çamı veya pinus peuce olarak bilinen enfes flora ve faunaya sahip milli bir parktır. Burası aynı zamanda tanınmış bir kayak merkezidir.

1.798 km² (694 sq mi)'lık bir alanı kapsayan ve 122,173 (1991) kişilik nüfusu ile Manastır önemli bir sanayi, tarım, ticaret, eğitim ve kültür merkezidir. Adriyatik Denizi'ni Ege Denizi ile güneye ve Orta Avrupa'ya bağlayan önemli bir kavşağı temsil eder.

İklim

Manastır'da yıllık ortalama sıcaklık 11,1 °C'dir. Bu ortalama 1975 yılında 10,1 °C, 1952 yılında da 13,1 °C olarak tespit edilmiştir. En soğuk ay ocaktır. Ocak ayında ortalama sıcaklık 0,6 °C'dir. Şehirdeki en düşük sıcaklık -30,4 °C olarak tespit edilmiştir. En sıcak ay temmuzdur. Temmuz ayında ortalama sıcaklık 22,2 °С'dir.

Günümüzde Manastır

Manastır, bugün güneybatı Makedonya'nın ekonomi ve sanayi merkezidir. Ülkedeki büyük şirketlerin azımsanmayacak bir kısmı buradadır. Pelagonya tarım bölgesi, Makedonya'daki büyük gıda üretim bölgesidir.

REK şirketinin üç termoelektrik santralı, ülke elektrik üretiminin %80'e yakın bir kısmını üretmektedir. Manastır ayrıca tekstil ve gıda sanayisi açısından da büyük bir kapasiteye sahiptir.

Manastır, bütün bu özelliklerinin yanında, 12 ülkenin elçiliklerinin bulunduğu bir şehirdir.^{[kaynak belirtilmeli]} Elçilik bulunduran ülkeler şunlardır:

Ekonomi

Manastır, önemli bir endüstri, tarım, ticaret, eğitim ve kültür merkezidir. Makedonya'nın ikinci üniversitesi buradadır.

Medya

Şehirde üç televizyon istasyonu yer alır: TERA, Orbis ve Medi. Bunun yanında, Radio Bitola (devlet) ve Radio 105 (özel), Aktuel Bombarder (özel), Radio Delfin (özel) olmak üzere dört radyo istasyonu ve haftalık yayınlanan Bitolski Vesnik adlı gazete de vardır.

Tarih

Şehrin ilk yerleşimi, Ege denizini Adriyatik'e bağlayan eski Roma yolu üzerinde bulunan ve MÖ 6. yüzyılda Makedonya Kralı II. Filip tarafından inşa edilen Heraklea kentine dayanır. MÖ 148'de Roma istilasına uğradı ve bir Roma kolonisi oldu. 476'da Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesinden sonra Doğu Roma himayesine girdi. 6. yüzyılın sonlarında ve 7. yüzyılın başlarında pek çok kilise ve manastırın inşasının ardından dinî bir merkez hâline geldi. 976-1014 yılları arasında Bulgarlar tarafından işgal edildi ancak 1014'te Çar Samuil'in ölümünden sonra yeniden Doğu Roma hâkimiyetine girdi.^[3]

1382 yılında I. Murat döneminde Kara Timurtaş Paşa tarafından Osmanlı Devleti topraklarına katıldı ve Manastır adıyla anılmaya başlandı. Efsaneye göre Osmanlılar şehre girdikleri sırada 72 tane kilise bulunmaktaydı ve bu kiliselere nazaran buraya Manastır denilmişti.^[4] Anadolu'dan ve özellikle Toroslar'dan getirilen Türkmen aşiretleriyle iskân edildi. Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde de belirtildiğine göre 16. yüzyılda o dönemde şehir, 3.000 hane, 20 mahalle, 900 dükkân, 70 mescit ve camiden oluşan, Rumeli vilayetinin ileri gelen şehirlerinden biri idi. Manastır, 530 yıl Osmanlı idaresinde kaldı. Balkan Savaşları başladığında 14-18 Kasım 1912'de Sırp işgaline uğradı ve böylece Osmanlı idaresinden çıktı. Osmanlı idaresinin son döneminde İttihat ve Terakki'nin en önemli muhalif merkezlerinden biri oldu. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, buradaki Manastır Askerî İdadisinde öğrenim gördü. Balkan sinemasının ilk kameramanları Manaki Kardeşler'in yaşadığı Manastır'da Osmanlı dönemini gösteren, çok sayıda fotoğraf ile Sultan V. Mehmet Reşat'ın Manastır ziyaretini gösteren sinema filmi mevcuttur.

Manastır, I. Dünya Savaşı'nın ardından kurulan Krallık Yugoslavyası'na ilhak edildi ve Sırplar tarafından merkezi Üsküp olan Vardar eyaletine katıldı. İki dünya savaşı arasında Müslümanlar Makedonya ve Manastır'dan zorla sürüldü; büyük bir kısmı Türkiye'ye göç etti. Şehir, II. Dünya Savaşı'ndan sonra yeni kurulan komünist Yugoslavya'yı oluşturan altı cumhuriyetten biri olan Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti sınırları içinde kaldı.^[3]

Demografik yapı

2002 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre şehrin toplam nüfusu 95.385'tir. Bu rakamın etnik dağılımı şu şekildedir:^[1]

Makedon - 84.616 (%88,7)
Arnavut - 4.164 (%4,3)
Çingene - 2.613 (%2,7)
Türk - 1.610 (%1,7)
Ulah - 1.270 (%1,3)
Sırp - 541 (%0,6)
Boşnak - 21 (%0,02)
diğer - 550 (%0,68)

Kırkkardaş tarafından Manastır panoraması

Kardeş şehirler

Galeri

Wikimedia Commons'ta Manastır, Kuzey Makedonya ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Yeni Cami
Şehir çarşısı
Rusya ve Avusturya elçiliklerinin bulunduğu bina: Magnolia
17. yüzyılda yapılan Manastır Saat Kulesi
Manastır Saat Kulesi'nin üstüne dikilen haç
Altından Dragor Nehri'nin aktığı yaya ve araç trafiğine açık köprü
Yayalar için köprü
Manastır'ın eski arması
Sultan Mehmet Reşad'ın Manastır tren istasyonunda karşılanması
Rumen lisesi
Sv. Bogoroditsa Okulu. (1898- 1912)
Yahudi havrası. (İki dünya savaşı arasında)
Manastır Askerî İdadisi

Kaynakça

^ ^a ^b 2002 nüfus sayımı sonuçları 22 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Makedonya Cumhuriyeti Devlet İstatistik Enstitüsü (Makedonca) (İngilizce)
^ makedonya (23 Aralık 2024). "Manastır (Bitola)". Makedonya - Makedonya Gezi Rehberi | Makedonya.com.tr. 25 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2025.
^ ^a ^b Prifti, Kristaq. "Manastır" (PDF). www.islamansiklopedisi.info. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 27, Yıl 2003. 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.
^ Civelek, Gökhan. "17. Yüzyıl Ortalarında Elit Bir Kadın Terekesi: Aişe Hatun". dergipark.gov.tr/. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 54, Haziran 2015. 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.
^ "Sister cities of Pushkin". 14 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2011.

Dış bağlantılar

Turizm Enformasyon Merkezi11 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[Sayim-1] 2002 nüfus sayımı sonuçları 22 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Makedonya Cumhuriyeti Devlet İstatistik Enstitüsü (Makedonca) (İngilizce)

[2] ya (23 Aralık 2024). "Manastır (Bitola)". Makedonya - Makedonya Gezi Rehberi | Makedonya.com.tr. 25 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2025.

[tdvia-3] Prifti, Kristaq. "Manastır" (PDF). www.islamansiklopedisi.info. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 27, Yıl 2003. 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.

[gokhan-4] Civelek, Gökhan. "17. Yüzyıl Ortalarında Elit Bir Kadın Terekesi: Aişe Hatun". dergipark.gov.tr/. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 54, Haziran 2015. 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.

[5] "Sister cities of Pushkin". 14 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]