Burgess Şeyli
Burgess Şeyl Oluşumu (İngilizce: Burgess Shale), Britanya Kolumbiyası, Kanada Rocky Dağları'nda bulunan, dünyanın en ünlü fosil alanlarından biri[1] ve türünün en iyi örneğidir.[2] Bu fosil alanı, fosillerin özellikle yumuşak parçalarının olağanüstü derecede korunmuş olması ile ünlüdür. 505 milyon yıl[3] öncesi Orta Kambriyen devrine ait olan ve eski yumuşak parça izleri içeren eski fosil yataklarından biri olup bu fosiller, tüm fosil kayıtlarının en zenginlerindendir.[4]
Bu fosillerin bulunduğu alan, Kanada'da Britanya Kolumbiyası'ndaki Burgess Dağı bölgesi olup burada bulunan kaya birimleri siyah şeyl içerir ve Yoho Millî Parkı, Field kasabası yakınlarında birçok bölgelerde ortaya çıkarlar.
Günümüzden 505 milyon yıl önce yaşanmış, Kambriyen Patlaması olarak da bilinen biyoçeşitlilik artışının en önemli fosil örneklerini içeren Burgess Şeyl'in önemi tren yolu yapımı sırasında ilk defa 1800'lerin sonunda ortaya çıkarılan fosil örneklerle keşfedilmiştir.[5] Bulunan fosiller, bugün soyu tükenmiş olan trilobitlere ait olup Smitsonian Enstitüsü'nün o dönemki sekreteri Charles D. Walcott tarafından 1909 yılında keşfetmiştir. 1910 ve 1924 yılları arasında bölgeden 65 binden fazla yumuşak vücutlu canlılara ait fosil örnekleri toplanmış ve soyu tükenen bu fosil canlılardan bazıları günümüzdeki okyanus canlılarına hiç mi hiç benzememektedirler. Karalarda henüz yaşamın olmadığı, dolayısıyla kara bitkileri ve hayvanlarının henüz evrimleşmediği bir dönemde yaşayan bu canlıların, ılık ve sığ bir denizde, geniş bir karbonat resifinin yakınlarında yaşamış oldukları düşünülmektedir.[5]
Ünlü paleontolog Stephen Jay Gould, Burgess Şeyli'nde görülen Kambriyen Patlama ile canlıların çeşitliliğinin hızlı artışını kesintili denge kuramı ile açıklamıştır.[6] Burgess Şeyli, fosil örneklerin okyanuslarda yaşamın olduğu bir dönemden kaldıkları, canlıların iç organlarına kadar muazzam bir şekilde korunmuş oldukları ve evrimin doğasını anlamamızda önemli ipuçlarını ortaya çıkardıkları için paleontologlar ve evrim bilimciler açısından önem taşır.[5]
Bugün Yoho Ulusal Parkı içinde yer alan bu bölge UNESCO'nun Dünya Kültürel Mirası listesinde bulunmaktadır. Bu alandaki fosillerin tümüne Burgess Şeyli (killi bir tür taş) denilmektedir.
Bulunan bazı cinsler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gabbott, Sarah E. (2001). "Exceptional Preservation". Encyclopedia of Life Sciences. doi:10.1038/npg.els.0001622.
- ^ Gabbott, Sarah E. (2001). "Exceptional Preservation". Encyclopedia of Life Sciences. DOI:10.1038/460952a
- ^ timeline2 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Butterfield, N.J. (2006). "Hooking some stem-group" worms": fossil lophotrochozoans in the Burgess Shale". Bioessays. 28 (12). ss. 1161-6. doi:10.1002/bies.20507. PMID 17120226.
- ^ a b c Burgess Şeyli (Burgess Shale) ve Kambriyen dönemi fosilleri 20 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Evrensel, Haber: Günseli Bayram, 22.08.2009
- ^ Gould, S. J. (1991). "The disparity of the Burgess Shale arthropod fauna and the limits of cladistic analysis" 7 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Paleobiology 17 (October): 411-423.
