Crossroads Harekâtı
Crossroads Harekâtı (İngilizce: Operation Crossroads, anlam: "Kavşak Harekâtı"), ABD'nin Temmuz 1946'da Marshall Adaları'nda bulunan Bikini Mercanadası'nda gerçekleştirdiği nükleer denemeler. Denemelerde 23 kilotonluk[1] plütonyum atom bombası kullanıldı.
1 Temmuz 1946'da "Able" hedefin 520 feet (158 m) yukarısında, 25 Temmuz 1946'da "Baker" 90 feet (27 m) altında (denizaltı) patlatıldı ve "Charlie" denemesi ise iptal edildi.
"Able" ve "Baker" Trinity, Hiroşima ve Nagasaki'den sonra dördüncü ve beşinci nükleer patlaması oldu.
Hazırlık
[değiştir | kaynağı değiştir]
Denemeler için Joint Task Force One (JTF-1) kuruldu. 7 Mart 1946'da Bikini Mercanadasında ikamet eden 167 yerli Ralik Adalarında bulunan Rongerik Mercanadası'na göç ettirildi.
90'dan fazla gemiden oluşan bir filo Bikini Mercanadasında hedef olarak toplandı. Hedef kümenin merkezinde, askerî doktorinin izin verdiği rakamının üç beş kat daha fazla olan bir mil kare (7.7 km²) başına 20 gemiler yerleştirildi. Bunun amacı, gerçekçi bir demirlemeyi teksir etmek değildi, mümkün oldukça çok sayıda farklı mesafelerdeki hasarlarını ölçmekti.
Hedef olan filo dört eski ABD zırhlısı, iki uçak gemisi, iki kruvazörü, on bir muhribi, sekiz denizaltı, çok sayıda yardımcı ve amfibi gemileri ve teslim olan Almanya ve Japonya'nın üç gemilerinden ibaretti.
Denemelerde canlı hayvan da kullanıldılar.[2] Bunun için ABD destek gemisi USS Burleson (APA-67) 200 domuz, 60 kobay, 204 keçi, 5.000 sıçan, 200 fare getirdi ve Ulusal Kanser Enstitüsü'nün genetik etkilerini incelemek için böcekleri içeren tahıl da getirildi.
150'den fazla gemiden oluşan destek filosu, 42.000 erkek (bunlardan 37.000 kişi Deniz Kuvvetleri personeli) ve 37 kadın (hemşire)'den oluşan JTF-1 tarafından yatakhane ve laboratuvar olarak kullanıldı.[3] Elemanlar Bikini Mercanadasının doğusunda en az 18.5 kilometrelik mesafede beklediler.
Able denemesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Able denemesinde kullanılan plütonyum çekirdeği Los Alamos'ta iki kez kritiklik kazası yaşandı; 1945'te Ermeni asıllı Amerikalı fizikçi Harry K. Daghlian, Jr. ve 1946'da Yahudi asıllı Kanadalı fizikçi Louis Slotin'nin ölümüne sebep olduğu için "Demon core" lakabıyla anıldı.[4]
B-29 Superfortress Dave's Dream (eski 509. Harekât Grubu'nda Big Stink) 520 feet (158 m)'te patlatıldı. Asli hedefi olan (haritada 32 nolu olarak gösterilen gemi) USS Nevada'dan batıya 630 metre, kuzeye 122 metre kaydı.
Able hedef dizisi
[değiştir | kaynağı değiştir]
| # | Ad | Tip | Mesafe |
|---|---|---|---|
| 5 | Gilliam | ABD nakliye gemisi | 50 |
| 9 | Sakawa | Japon hafif kruvazörü | 420 |
| 4 | Carlisle | ABD nakliye gemisi | 430 |
| 1 | Anderson | ABD muhribi | 600 |
| 6 | Lamson | ABD muhribi | 760 |
| # | Ad | Tip | Mesafe |
|---|---|---|---|
| 40 | Skate | ABD denizaltısı | 400 |
| 12 | YO-160 | ABD Akaryakıt gemisi | 520 |
| 28 | Independence | ABD hafif uçakgemisi | 560 |
| 22 | Crittenden | ABD nakliye gemisi | 595 |
| 32 | Nevada | ABD zırhlısı | 615 |
| 3 | Arkansas | ABD zırhlısı | 620 |
| 35 | Pensacola | ABD uçakgemisi | 710 |
| 11 | ARDC-13 | ABD yüzen iskelesi | 825 |
| 23 | Dawson | ABD nakliye gemisi | 855 |
| 38 | Salt Lake City | ABD ağır kruvazörü | 895 |
| 27 | Hughes | ABD muhribi | 920 |
| 37 | Rhind | ABD muhribi | 1,012 |
| 49 | LST-52 | LST | 1,530 |
| 10 | Saratoga | ABD uçakgemisi | 2,265 |
Baker denemesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Baker, 25 Temmuz 1946'da ABD Çıkarma gemisi LSM-60'ye asılarak filonun 90 feet (27 m) altında (denizaltı) patlatıldı. Sekiz gemi battı ve batmamış gemiler de Able'e nazaran daha büyük hasar gördüler. Su ve mercandan kaynaklanan nükleer atık'tan dolayı elemanlar birkaç hafta gemilere binemediler.
Baker hedef gemiler dizisi
[değiştir | kaynağı değiştir]
| # | Ad | Tip | Mesafe |
|---|---|---|---|
| 50 | LSM-60 | ABD çıkarma gemisi | 0 |
| 3 | Arkansas | ABD zırhlısı | 170 |
| 8 | Pilotfish | ABD denizaltısı | 363 |
| 10 | Saratoga | ABD uçakgemisi | 450 |
| 12 | YO-160 | Akaryakıt gemisi | 520 |
| 7 | Nagato | Japon zırhlısı | 770 |
| 41 | Skipjack | ABD denizaltısı | 800 |
| 2 | Apogon | ABD denizaltısı | 850 |
| 11 | ARDC-13 | ABD yüzen iskelesi | 1,150 |
| 36 | Prinz Eugen | Alman ağır kruvazörü | 1,800 |
Not
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Daly, Thomas M., CAPT USN "Crossroads at Bikini" United States Naval Institute Proceedings July 1986 pp.64-73.
- ^ "Operation Crossroads: Fact Sheet 24 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Department of the Navy -- Naval Historical Center. 2002-08-11.
- ^ W. A. Shurcliff, historian, U.S. Joint Task Force One (JTF-1), Bombs at Bikini: The official Report of Operation Crossroads, New York, Wm. H. Wise Co., 1947, p 33.
- ^ "Operation Crossroads: Fact Sheet" (PDF). 26 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Eylül 2009.
- ^ a b Data in the table and the map come from Delgado, Archeology of the Atomic Bomb. The Able map is on p 16, the Baker map on p 17, and ship damage and distances on pp 86-136. The full text of this reference is posted on the Internet (see external links below).
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- A series of watercolour paintings2 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., made by U.S. Military combat artists, as a report of the tests.
- US Navy and Nuclear Weapons Testing17 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Manhattan Project – Operation Crossroads (DOE History)
- Links to a clip from a film from the U.S. Department of Energy about the Able shot.
- Links to a clip from a film from the U.S. Department of Energy about the Baker shot.
