Subatuk, Oltu
| Subatuk | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Subatuk Subatuk'ın Erzurum'daki konumu | |
Koordinatlar: 40°34′N 41°56′E / 40.57°K 41.93°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Oltu |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 1580 m |
| Nüfus | 66 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25400 |
Subatuk, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Subatuk mahallesinin eski adı Cucurus veya Cucurinisi'dir. 1574 tarihli Osmanlı mufassal defterinde "Cucurinis" ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Cucuris (جوجوريس) olarak geçer.[5][6] Rus idaresi ise 1886 tarihli nüfus sayımında köyü Cucurus (Джуджурусъ) adıyla kaydetmiştir.[7]
Cucuris köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi, 1549 tarihli Gürcistan seferinin ardından Gürcülerden ele geçirmiştir.[8]
Cucuris köyü, 1574 tarihli Osmanlı mufassal defterinde "Cucurinis" olarak geçer. Bu sırada bu yerleşim yeri Oltu livasının Güney nahiyesine baplıydı ve nüfusu 37 Hristiyan haneden oluşuyordu. 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre ise, köy Çıldır Eyaleti'nin Oltu sancağına bağlıydı. Askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 35 hanede 116 Müslüman erkek, 12 hanede de 39 Hristiyan (Ermeni) erkek yaşıyordu. Köyün toplam nüfusunu ise, erkek sayısının yaklaşık iki katı olduğu söylenebilir.[9]
Cucuris köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Osmanlı Devleti tarafından savaş tazminatının bir parçası olarak Rusya'ya bırakıldı. 1886 tarihli nüfus sayımında Oltu sancağının Oltu kazasına (uçastok) Avdost nahiyesinin 13 köyünden biriydi. Nüfusu, 133'ü erkek ve 142'si kadın olmak üzere, 37 hanede yaşayan 275 kişiden oluşuyordu. Bu nüfus içinde 270 kişi Ermeni, 5 kişi de Türk olarak kaydedilmiştir.[10] Köyün nüfusu 1896 yılında 360, 1906 yılında 443 kişiye ulaşmıştır.[11] Bu artış, Osmanlı sınırları içindeki Erzurum bölgesinden Rus idaresi altındaki köylere Ermeni göçüyle ilişkili olabilir. 20. yüzyılın başlarında bölgeyi gezen Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili, Oltu Çayı'nın bir kolu olan Cucurus Deresi kıyısında kurulu olan köyün Ermeni yerleşim yeri olduğunu yazmış ve köydeki yarı yıkık kilise hakkında bilgi vermiştir.[12]
Cucuris köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Cucuris" (جوجوريس) adıyla Erzurum vilayetinin Oltu kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[13] 940 genel nüfus sayımında "Cücürüs" biçiminde yazılmış olan köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 272 kişiden oluşuyordu.[14] Cucurisi veya Cücürüs Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında Subatuk olarak değiştirilmiştir.[15] 1965 yılında Subatuk köyünde 328 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 89 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Oltu Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[17]
Cucurus köyünde, yapım tarihleri bilinmeyen iki kilisenin varlığı bilinmektedir. Bu kiliselerin ikisi de tek nefli köy kilisesidir. Geç tarihte inşa edilmiş olan kilise, bugün de büyük ölçüde ayaktadır. Günümüze sadece yıkıntıları kalmış olan diğer kilise ise, köyün güneybatısında, kayalık bir yamaçta yer alır. Ekvtime Takaişvili’nin verdiği bilgiye göre, köyün Ermeni yerleşmesi haline geldiği 20. yüzyılın başlarında da bu kilise yıkık durumdaydı. Bu durum, bu yıkık kilisenin Ermenilerden önce köyde yaşayan başka Hristiyan topluluğun kilisesi olabileceğini akla getirmektedir. 1907 yılında bu kiliseyi görmüş olan Takaişvili’nin verdiği bilgiye göre, irice bir yapı olan kilise basit taşlardan inşa edilmişti. O tarihte sadece apsisin tonozu duruyordu ve geri kalan kısmı yıkılmıştı. Kilisenin dört duvarı da sağlamdı. Bu duvarların kuzeyine bitişik küçük şapel ise tamamen yıkılmıştı. Güney tarafındaki duvara bitişik ikinci bir şapel daha vardı ve bu küçük yapı ayakta duruyordu. Bu küçük şapelin batı tarafında bir kapısı ve apsiste bir penceresi vardı. Kilisenin ise doğu ve batı tarafında birer penceresi bulunuyordu. Kilisenin sunağında küçük bir köşe mevcuttu. Kilisenin etrafındaki büyük mezarlıkta, eyerli at, koyun ve başka hayvan heykelleri olan mezar taşları dikkat çekiyordu.[12][18]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 112 km, Oltu ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.[19] Mahalle, Oltu'nun kuzeybatısında olup, D.062 numaralı Erzurum-Ardahan (Tortum-Oltu) devlet yoluna,4,7 km'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[20]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 66[2] |
| 2021 | 68[2] |
| 2020 | 68[2] |
| 2019 | 45[2] |
| 2018 | 41[2] |
| 2017 | 47[2] |
| 2016 | 57[2] |
| 2015 | 52[2] |
| 2014 | 58[2] |
| 2013 | 61[2] |
| 2012 | 67[3] |
| 2011 | 69[3] |
| 2010 | 68[3] |
| 2009 | 66[3] |
| 2008 | 71[3] |
| 2007 | 79[3] |
| 2000 | 102[3] |
| 1990 | 193[21] |
| 1985 | 214[22] |
| 1965 | 328[16] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Oltu Subatuk Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Subatuk, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 76 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 224.
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893; "Kars oblastı": 663
- ^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 67. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 76, :82, 106 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893; "Kars oblastı": 663
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 119, ISBN 9786052100271.
- ^ a b Ekvtime Takaişvili, არქეოლოგიური ექსპედიცია კოლა-ოთისში და ჩანგლში 1907 წელს (1907 Yılı Kola-Oltisi ve Çangli’de Arkeolojik Araştırmalar Gezisi), 1938, Paris, s. 78.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 224.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1940). "1940 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). tuik.gov.tr. 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2022.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 631". 24 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2024.
- ^ a b Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1965). "1965 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). tuik.gov.tr. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "TÜİK1965" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 125-126, ISBN 978-9941-478-17-8.
- ^ "Subatuk Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ "Google Maps detay". Google Maps. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.