Erdoğmuş, Oltu
| Erdoğmuş | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Erdoğmuş Erdoğmuş'un Erzurum'daki konumu | |
Koordinatlar: 40°32′57″N 41°51′16″E / 40.5492°K 41.8544°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Oltu |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus | 36 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25400 |
Erdoğmuş, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Erdoğmuş'un eski adı Pertasori'dir. Pertasori (ფერთასორი), Gürcü dilinde renkler anlamındaki "perta" (ფერთა) ile Gürcü coğrafyasında rastlanan ve Ermenicede dere anlamındaki "dzor" (ձոր) kelimesinden değişime uğramış olan "sori" (სორი) kelimelerinden oluşur.[5][6][7] Bu yer adı Gürcüceden Türkçeye "Pertasor" şeklinde girmiştir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile Çıldır Eyaleti cebe defterinde (1694-1732) Pertasor (پرتاصور) olarak geçer.[8][9] Pertasor daha sonra Pestasor'a (پستاصور) dönüşmüştür.[10]
Pertasori köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Pertasori Oltu livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Ancak bu defterde Pertasor ve Pertasor-i Ulya ile Pertasor-i Süfla adları altında üç köy kaydedilmiştir. Pertasor'da 87'si Hristiyan ve 3'ü Müslüman olmak üzere 90 hane, diğer iki köyde ise sadece 6 Müslüman hane yaşıyordu.[11]
Pertasori köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde aynı idari konuma sahipti. Hicri 1106 (1694/1695) yılında Süleyman, Hicri 1107 (1695/1696) yılında Mehmed adında birine timar olarak tahsis edilmişti ve geliri 3.000 akçeden oluşuyordu. Bu gelir Hicri 1126 (1714/1715) yılında 2.000 akçeye gerilemişti.[12]
Pertasori köyü, 1835 nüfus defterine göre Çıldır Eyaleti içinde, Oltu sancağına bağlıydı. "Pestasor" adıyla kaydedilmiş olan köydeki 5 hanede 14 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 28 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[10] Eski nüfus tespitleriyle kıysalandığında Pertasori köyünün nüfusunun iyice azaldığı görülmektedir.
Pertasori köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Bestehor" şeklinde kaydedilmiştir. Bu tarihte köy Erzurum vilayetinin Oltu kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[13] 1940 gelen nüfus sayımında "Pestosor" şeklinde yazılmış olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 101 kişiden oluşuyordu.[14] Pertasori veya Pestasor Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Erdoğmuş şeklinde değiştirilmiştir.[15] 1965 nüfus sayımına göre Erdoğmuş köyünde 107 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde sadece 2 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Oltu Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[17]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 108 km, Oltu ilçe merkezine 12 km uzaklıktadır.[18] Mahalle, Oltu'nun batısında olup, D.062 numaralı Erzurum-Ardahan (Tortum-Oltu) devlet yoluna, 3,1 km'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[19]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 36[2] |
| 2021 | 45[2] |
| 2020 | 49[2] |
| 2019 | 54[2] |
| 2018 | 45[2] |
| 2017 | 45[2] |
| 2016 | 47[2] |
| 2015 | 52[2] |
| 2014 | 45[2] |
| 2013 | 42[2] |
| 2012 | 41[3] |
| 2011 | 37[3] |
| 2010 | 36[3] |
| 2009 | 36[3] |
| 2008 | 41[3] |
| 2007 | 40[3] |
| 2000 | 55[3] |
| 1990 | 50[20] |
| 1985 | 75[21] |
| 1965 | 107[22] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Oltu Erdoğmuş Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 7 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Erdogmus, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ "ფერი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 16 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ ""სორი" - Kartlis Tshovreba Yer Adları Sözlüğü". 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2022.
- ^ "Leon Melikset-Beg, yayıma hazırlayan: Merab Robakidze, "სომხურ–ქართული ლექსიკონი" (Ermenice-Gürcüce Sözlük), Tiflis, 1996". 23 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. Cilt (1958), s. 599". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2024.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 326". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2024.
- ^ a b Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 80. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 76. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 1, 4, 357". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2024.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 224.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 247" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 740". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 259" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Ekim 2023.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Erdoğmuş Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ "Google Maps detay". Google Maps. 4 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.