Demir dikeni
Demir dikeni (Latince: calcitrapa[1]), özellikle tahkimatlarda korumayı artırmaya yarayan anti personel silahı ve engelidir. İki veya daha çok çivi veya metalde malzemenin bir dört yüzlü oluşturacak şekilde birleştirilmesinden meydana gelir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Kelimenin aslı Latince calcitrapa kelimesinden gelir. Yine Latince tribulus kelimesi de üzerine yalınayak basıldığında yaralanmaya yol açan yabani kimyongiller veya denizkestanesini tanımlar.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Demir dikenlerin en erken olarak MÖ 331 yılındaki Gaugamela Savaşı'nda kullanıldığı tarihçi Quintus Curtius tarafından yazılır. Roma İmparatorluğu zamanında demir dikenine murex ferreus[2] denilmiştir. Partlar tarafından Romalılara karşı Carrhae Muharebesinde başarıyla kullanılmıştır.[3]
Japonlar tarafından kullanılan demir dikenine makibişi denilir. Samuray tahkimatlarını korumak için geliştirilmiştir. Feodal Japonya'da yaygınlıkla kullanılan sandaletleri kolaylıkla delebilecek şekilde tasarlanmıştır.
Demir dikeni II. Dünya Savaşı sırasında ve günümüzde özel harekât birliklerince sıkça kullanılmaktadır.
Kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Demir dikeni hayvan, savaş fili, insan ve develerin ilerleyişini yavaşlatıp durdurabilir. Modern çağlarda lastik tekerlekli taşıtlara karşı da kullanılabilmektedir. Günümüzde özellikle toplumsal olaylarda, gösterilerde bulundurulması ve kullanılması yasaklanmıştır.[4]
Türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Demir dikeni benzeri bir mantığa sahip olan punji kazığı da yere dik olarak yerleştirilmiş ucu sivriltilmiş kazıklardan oluşur. Bu tür tahkimat üzerine basma şeklinde değil, kazıklarla dolu bir çukura düşme veya bubi tuzağı sonucu çarpma şeklinde çalışır.
II. Dünya Savaşı sırasında devasa demir dikenleri anti-tank engelleri olarak kullanılmıştır. Benzer şekilli ejderha dişi de bu amaçla kullanılmıştır. Bu tür tahkimat özellikle Normandiya Çıkartması sırasında yoğunlukla kullanılmıştır.
Arma olarak kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Demir dikeni simgesi arma biliminde sık kullanılır. Çok sayıda soylu aile ve askerî birliğin de simgesidir.[5]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Lüksemburg'daki Boulaide eyalet armasında demir dikeni simgesi -
17. yüzyıl Rus demir dikenleri -
Vietnam Savaşında kullaılan bir demir dikeni -
Japonya'da kullanılan makibişi -
Normandiya Çıkartması sırasında kullanılan demir dikeni benzeri tahkimat -
Demir dikeni felsefesiyle betondan dökülen sivil tahkimat limanlarda dalgakıran vazifesi görür, Tallinn Limanı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ayak tuzağı olarak çevrilebilir
- ^ Sivri uçlu demir anlamındadır
- ^ Tarihçi Vegetius'a göre Romalıların savaş arabalarına karşı ilk başlarda başarısız olan Partlar, atlardan herhangi birisinin devre dışı bırakılmasıyla bu silahın atıl duruma düştüğünü keşfedip, atların önüne demir dikenleri atmaya başlamıştır.
- ^ ABD Illinois eyaletindeki ilgili kanun metni 2 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 18 Nisan 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ ABD III. Kolordusunun simgesidir 9 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 18 Nisan 2013 tarihinde erişilmiştir
