Derviş Paşa (kimyager)
Kimyacı Derviş Paşa veya Mehmed Emin Derviş Paşa (d. 1817, Eyüpsultan,[1] İstanbul – ö. 1879, İstanbul), Macar asıllı Osmanlı maden mühendisi, müsteşar, vali, bilim insanı, diplomat, devlet adamı, akademisyen, yazar.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Doktor Müderris İsmail Derviş Bey'in babası ve yazar Suat Derviş’in dedesidir. Macar asıllıdır.[2] 12 yaşında iken yeni açılan Mühendishaneye girmiş ve oradan Subay olarak çıkınca Avrupa’ya gönderilmiştir. Birkaç yıl Londra’da, üç sene de Paris’te bulunmuştur. Paris'te Maden Mektebi’ne devam etmiş ve dönüşte Keban ve Ergani madenleri Başmühendisi, sonra Harbiye’de fizik ve kimya hocası ve Harbiye Müdürü olmuştur. 1847’de Ferik rütbesi ile Meclis-i Vâlâ Azası olarak İran hududu için gönderilen heyetle dört sene bulunmuştur. 1861’de Sankt-Peterburg Elçisi, bir yıl sonra Maarif Meclisi Reisi, daha sonra Müsteşarı, 1867’de Askerî Mektepler Nazırı, Şûrâ-yı Devlet azası, Halep Vilayeti, Ankara Vilayeti Valisi olmuştur. Bu yıllarda Paris’te toplanan Askerî Kongrede devlet tarafından murahhas olarak görevlendirilmiş, Rusya harbinden sonra Besarabya hududunun tayinine memur edilmiştir. Abdülaziz zamanında Müşir olmuştur. Dârülfünûn adıyla açılan ilk üniversitede fizik dersleri vermiştir. “Usul-ü Hikmet-i Tabiye” ve “Kimya” adlı iki eseri ile fizik âletlerinin tarifini muhtevi bir risalesi ve daha başka risaleleri vardır.[3] Osmanlı-İran sınır anlaşmazlığının giderilmesi için 1847'de Erzurum'da toplanan uluslararası bir komisyonda; Osmanlı Devleti'ni temsil eden heyete başkanlık etmiştir.[3][4] Bu heyetin reisi iken Müzekkere ismi ile yazdığı siyasî içerikte bir eseri de basılmıştır.[3]
Aldığı görevler
[değiştir | kaynağı değiştir]Aldığı çeşitli idari görevler aşağıda sıralanmıştır:[5]
- Eylül 1859-Eylül 1861: Sankt-Peterburg elçisi
- Ocak-Mayıs 1872: Maârif nazırı
- Eylül 1873-Nisan 1874: Ankara Vilayeti valisi
- Mart 1877: Meclis-i Âyan azası
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Kimyager Derviş Paşa". Eyüpsultan Belediyesi. 17 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ Dölen, Emre. "Dervi̇ş Paşa (Ki̇myager) (1817-1879)". Türk Maarif Ansiklopedisi. İstanbul.
- ^ a b c İbrahim Alaettin Gövsa / Türk Meşhurları (1946)
- ^ "Seyahatnamei Hudud". kitapyurdu.com. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2023.
- ^ Kuneralp, Sinan (2003). Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), Prosopoprafik Rehber (2 bas.). İstanbul: İsis. s. 93. 13 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
 Osmanlı İmparatorluğu Sankt-Peterburg Büyükelçileri  | |
|---|---|
|
- Osmanlı İmparatorluğu Sankt-Peterburg Büyükelçileri
- Maârif-i Umûmiye nâzırları
- Harp Akademileri komutanları
- Osmanlı Halep valileri
- Osmanlı Ankara valileri
- 1817 doğumlular
- 1879'da ölenler
- Osmanlı Macarları
- 19. yüzyılda Osmanlılar
- Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye üyeleri
- Şûrâ-yı Devlet üyeleri
- II. Abdülhamid tarafından seçilen Meclis-i Âyan üyeleri
- Osmanlı paşaları