Apollon

Apollon
Apollon Belvedere, yaklaşık MS 120–140
Müziğin ve Sanatın Tanrısı, Tıbbın ve Hastalıkların Tanrısı, Işığın Tanrısı, Dürüstlüğün Tanrısı, Kehanetin Tanrısı
Özellikleri
Alanı	Müzik ve diğer sanat dalları, hekimlik ve kehanet
Mekânı	Olimpos
Semboller	Yay-ok, lir, karga, defne
Görünüşü	Ok-yay veya lir ile betimlenen genç erkek
Kişisel bilgileri
Ebeveynler	Zeus ve Leto
Kardeşler	Artemis
Çocuklar	Asklepios, Aristaios, Linos, Mopsos

Apollon (Yunanca: Απόλλων, Latince: Apollo), mitolojide müziğin, sanatların, Güneş'in, ateşin ve şiirin tanrısı, kehanet yapan, bilici tanrıdır. Aynı zamanda kâhinlik yeteneğini diğer insanlara da transfer edebilir. Biseksüel yönüyle ağır basan Apollon'un mitolojideki eşi Kassandra olup Zeus ve Leto'nun oğlu, Artemis'in ikiz kardeşidir. Sarışın ve çok yakışıklıdır. Orijini Yunan olan Apollon, Roma mitolojisine Apollo ismiyle geçmiştir. Mitolojideki en önemli tanrılardan biri olan Apollon, Anadolu kökenlidir.

Mitolojide kişiliği

Hermes'in tanrısal gücüyle ikiye ayırdığı inek bağırsağını, kaplumbağa kabuğuna bağlama olan altın bir lir çalan Apollon müzler korosunun başıdır. Gümüş yayıyla oku en uzağa o atabilir ve okların tanrısıdır. Tıbbı insanlara o öğretmiştir, yine hekimliğin tanrısıdır. Asla yalan söylemez; ışığın ve gerçeğin tanrısıdır. Kutsal ağacı defne, hayvanları yunus, atmaca, kuğu ve kargadır. Lakapları okçu, "Likyalı" ve Latincede yırtıcı kuşlara ilişkin olarak kullanılan, "yırtıcı" anlamına gelen "Vulturus"dur.

Yunan kültüründe yeri

Olymposluları altın liriyle eğlendiren, çok uzaklara ok atabilen, hastaları iyileştiren, iyileştirme sanatını hastalara ilk öğreten gümüş yayın efendisi okçu Tanrı olarak Yunan şiirlerine geçmiştir. Aynı güneş ışınları gibi Apollon'un okları da hem hasta edici hem de iyileştiricidir. Her ne kadar ışıkla özdeşleşmiş ise de, ilk ortaya çıktığında Apollon, güneş tanrısı değildir. Asıl Yunan güneş tanrısı Helios'dur. Apollon ve Artemis'in, güneş-ay ile özdeşleşmesi daha sonradan gerçekleşmiş, özellikle Romalılar döneminde bu anlayış kuvvetlenmiştir.

İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde yer alan Kitara çalan Apollon heykeli M.S. 2. yy, Milet

Orfe öğretisinde sezgi, ilham ve vicdanın sembolü olan Apollon'dan Yunan mitolojisinde kökeni Luvi dilinde ışık anlamına gelen, kurt anlamındaki “lyk” (Latincede lux biçimine dönüşmüştür) sözcüğünden türeyen "Lykya"'lı olarak söz edilir. Likyalı sıfatının Apollon adının aslı olduğu, bir iddiaya göre, Etrüsk dilinde bir ilahı belirtmek üzere kullanılan Aplu, Apulu ya da Aplum adıdır.

Mitolojik Apollon kronolojisi

Yunan mitolojisinde Apollon'un yaptığı sayısız işlerden bazıları şunlardır:

• Kutsal ağacının defne olması ile ilgili iki rivayet vardır. Bir nehir perisinin kızı olan Daphne adlı nympheye hayrandır. Fakat Daphne, bakire kalmaya yemin etmiştir. Peşine düşen Apollon'dan kaçabilmek için Artemis'ten kendisini saklamasını ister ve orada bir defne ağacına dönüştürülür. Onunla dalga geçtiği için Eros, iki tane ok hazırlar birinci oku altınla kaplamıştır ve atılan kişiyi sonsuz aşık edecek ikinci ok ise aşktan uzaklaştıran bir oktur. Altın kaplı ok Apollon'a diğer ok ise Daphne'ye gelmiştir. Apollon'dan kaçan Daphne yakalanacağını anlayınca babası Peneus'tan yardım ister ve babası da onu Defne ağacına dönüştürür bunun üzerine Apollon onu unutmayacağı üzerine yemin eder.
• Apollon, adını Pythia adlı kâhinelere verecek olan Python ejderini bir mağarada ya da yer altı yarığında öldürür ve öldürdüğü yerde Trakyalı Orfe Delf inisiyasyonunu başlatır.
• Zagreus’un kemiklerini Apollon Delf’e gömer: Zeus’un buyruğu üzerine Musaların (müzler) yardımıyla Zagreus’un parçalarını bir araya getirir. Dünya’nın merkezi yakınına gömer.
• Hera'nın oyunuyla Hera, Athena, Poseidon ile birlikte Zeus'u tuzağa hapseder. Ancak Briareus'un yardımıyla tuzaktan kurtulan Zeus; Apollon'u Poseidon ile birlikte sürgüne yollar ve Truva kralı Laomedon tarafından surlarını örmeye cezalandırır. Surlar örülürken kendisi lirini çalarak kralın sürülerine göz kulak olur. İş bittiğine Laomedon belirlenen ücretini vermeyince ceza olarak şehre hastalık yayar.
• Hermes’e sihirli bir altın asa verir. Hermes ateş çıkartabildiği bu asa sayesinde habercilerin efendisi olur.
• Üç uçlu yabayla yaptığı bir hareketle yunusu göğe bir takımyıldız olarak yerleştirir.
• Liri küçük bir çocuk olan Orpheus'a verir.
• Kız kardeşi Artemis'in Orion ile beraber olmasını engeller.
• Karısı Koronis'in sadakatsizliğini cezalandırmak için kız kardeşi Artemis'i yollar. Oğlu Asklepius'u da yetiştirmesi için at adam Kheiron'a verir.
• Artemis ile birlikte Niobe'yi kibri yüzünden cezalandırmıştır.
• Flüt çalmaktaki becerisini kendisiyle kıyaslanan Marsias'ı yarışın sonunda bir ağaca bağlayarak diri diri derisini yüzer ve oyunu Marsias'tan yana kullanan Midas'ın kulaklarını da eşek kulaklarına çevirir.
• Nietzsche ''Tragedyanin Doğuşu'' kitabında Apollon, düzeni ve disiplini, aklı ve mantığı temsil eder.

Modern edebiyatta Apollon

• Percy Jackson ve Olimposlular kitabında tasvir edildiği üzere genç, yakışıklı, kendini beğenmiş ve şakacıdır.
• Percy Jackson ve Olimposlular'ın devamı niteliğinde sayılabilecek olan Apollon'un görevleri adlı kitapta 1. kişi ağızından Apollon'un insana dönüşmesi ve insana dönüştüğü formundayken yaşadığı olaylar anlatılır.
• William Golding'in "Çatal Dil" adlı kitabında da yer alır.

Resimler

• 
  Apollon Tapınağı, Didim
• 
  Liriyle Apollon
• 
  Apollon ve Müzler
• 
  Baf kentinde bulunan bir mozaikte elinde liri ile Apollon

Ayrıca bakınız

• Apollon ve Dafni
• Anadolu'daki Apollon Kehanet Merkezleri

Dış bağlantılar

*Gerçeğe Sanatla Ulaşabilir miyiz?: Apollon*