Eleştirel psikoloji

Psikoloji
dizisinin bir parçası

Anahatlar Tarihçe Dallar Alt dallar
Temel bilimler Anormal Bilişsel/Bilişselcilik Davranış psikoloji nörobilim Deneysel Farklılıklar Gelişim Evrimsel Kantitatif Karşılaştırmalı Kişilik Büyük Beş Kültürel Kültürlerarası Matematiksel Nöropsikoloji Pozitif Sosyal
Uygulamalı psikoloji Adalet Adli Askerî Çevresel Danışmanlık Din Eğitim Eleştirel Endüstri ve örgüt Ergonomi Hümanist İş ve çalışma Klinik Müzik Okul Politik Sağlık Spor Tıbbi Toplum Trafik Tüketici Uygulamalı davranış analizi
Kavramlar Davranış Uygulamalı davranış analizi Davranış genetiği Davranışsal nörobilim Bilişsellik Bilinç Tüketici davranışı Duygu Ergonomi Zekâ Zihin Din psikolojisi Psikometri
Listeler Disiplinler Örgütler Psikologlar Psikoterapistler Araştırma yöntemleri Kuramlar Zaman çizelgesi Dizin
g t d

Eleştirel psikoloji büyük ölçüde eleştirel teoriye dayanan bir psikolojiye bakış açısıdır. Eleştirel psikoloji, hakim olan psikoloji anlayışına karşıdır ve psikolojik anlayışları daha ilerici bir şekilde onaylar, sosyal değişime genellikle toplumsal psikopatolojinin önlenmesi veya tedavi edilmesi olarak bakar.

Eleştirel psikoloji terimi, ana akım psikoloji disiplininin çalışmalarına yönelik, bir dizi felsefi bilimsel ve politik karşı çıkışı ifade eder. Eleştirel psikologlar genellikle ana akım psikolojiyi, bir anlamda kabullenilmiş pratikleri üreten ve toplumdaki baskın iktidar yapılarıyla uyumlu fikirleri yayan politik bir girişim olarak tanımlarlar.^[1]

Eleştirel psikolojinin geleneksel psikolojiye karşı ana eleştirilerinden biri de geleneksel psikolojinin kişileri veya grupları etkileyen sosyal sınıflar ve gruplar arasındaki güç dengesini düşünme konusunda yetersiz olması da ya kasıtlı olarak görmezden gelmesidir. Bu şekilde olmasının sebebi, geleneksel psikolojinin insanı bireysel olarak değerlendirme eğiliminden dolayıdır.

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eleştirel psikoloji hareketinin kökleri Batı Alman öğrenci hareketindedir. Psikolojinin niyetinin manipüle etmek olduğunu ve geleneksel psikolojinin çarpıtılmış bir soyutluğa sahip olduğunu düşünüyorlardı. Öğretim üyelerinin katı ve geleneksel tavrı öğrencilerin toplum eleştirisini bilim eleştirisi olarak formüle etmelerine imkân tanıdı.

Uzantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Birçok eleştirel uyguluma gibi, eleştirel psikoloji de Marksist ve feminist hareketlerin eleştirel tutumunu almıştır. Eleştirel psikoloji anlayışı bazen radikal psikoloji veya özgürleşim psikolojisi olarak adlandırıldı.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Dennis Fox (25 Aralık 2012), Meydan Gazetesi (söyleşi) 28 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış Bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de eleştirel psikoloji
Almanya'da eleştirel psikoloji (Almanca) 27 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dennis Fox tarafından yazılmış makaleler (İngilizce) 13 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Pozitif psikoloji

g t d Psikoloji
Genel	Tarih Felsefe Psikolog
Psikoloji temel bilimi	Anormal Duygusal sinirbilim Duygusal bilim Davranışsal genetik Davranışsal nörobilim Davranışçılık Bilişsel/Bilişselcilik Bilişsel sinirbilim Sosyal Karşılaştırmalı Kültürler arası Kültürel Gelişimsel Farklı Ekolojik Evrimsel Deneysel Gestalt Zekâ Matematiksel Ahlaki Nöropsikoloji Algı Kişilik Pozitif Psikodilbilim Psikofizyoloji Niceliksel Sosyal Teorik
Uygulamalı psikoloji	Anomalistik Uygulamalı davranış analizi Değerlendirme Klinik Koçluk Topluluk Tüketici Danışmanlık Kritik Eğitim İnsan faktörleri ve ergonomi Feminist Adli Sağlık Endüstriyel ve organizasyonel Hukuk Medya Tıbbi Askeri Müzik İş sağlığı Pastoral Politika Psikometri Psikoterapi Din Okul Spor ve egzersiz İntiharoloji Sistemler Trafik
Yöntemler	Hayvan deneyleri Arşiv araştırması Davranış epigenetiği Vaka Analizi İçerik analizi Deneyler İnsan deneyleri Röportajlar Nörogörüntüleme Gözlem Psikofizik Nitel araştırma Niceliksel araştırma Kendini rapor eden envanter İstatistiksel anket
Psikologlar	Wilhelm Wundt (1832–1920) William James (1842–1910) Ivan Pavlov (1849–1936) Sigmund Freud (1856–1939) Edward Thorndike (1874–1949) Carl Jung (1875–1961) John B. Watson (1878–1958) Clark L. Hull (1884–1952) Kurt Lewin (1890–1947) Jean Piaget (1896–1980) Gordon Allport (1897–1967) J. P. Guilford (1897–1987) Carl Rogers (1902–1987) Erik Erikson (1902–1994) B. F. Skinner (1904–1990) Donald O. Hebb (1904–1985) Ernest Hilgard (1904–2001) Harry Harlow (1905–1981) Raymond Cattell (1905–1998) Abraham Maslow (1908–1970) Neal E. Miller (1909–2002) Jerome Bruner (1915–2016) Donald T. Campbell (1916–1996) Hans Eysenck (1916–1997) Herbert A. Simon (1916–2001) David McClelland (1917–1998) Leon Festinger (1919–1989) George A. Miller (1920–2012) Richard Lazarus (1922–2002) Stanley Schachter (1922–1997) Robert Zajonc (1923–2008) Albert Bandura (1925–2021) Roger Brown (1925–1997) Endel Tulving (1927–2023) Lawrence Kohlberg (1927–1987) Noam Chomsky (b. 1928) Ulric Neisser (1928–2012) Jerome Kagan (1929–2021) Walter Mischel (1930–2018) Elliot Aronson (b. 1932) Daniel Kahneman (b. 1934) Paul Ekman (b. 1934) Michael Posner (b. 1936) Amos Tversky (1937–1996) Bruce McEwen (1938–2020) Larry Squire (b. 1941) Richard E. Nisbett (b. 1941) Martin Seligman (b. 1942) Ed Diener (1946–2021) Shelley E. Taylor (b. 1946) John Anderson (b. 1947) Ronald C. Kessler (b. 1947) Joseph E. LeDoux (b. 1949) Richard Davidson (b. 1951) Susan Fiske (b. 1952) Roy Baumeister (b. 1953)
Listeler	Danışma konuları Disiplinler Kuruluşlar Anahat Psikologlar Psikoterapiler Araştırma yöntemleri Düşünce okulları Zaman Çizelgesi Konular