Fatiha Aitova
Fatiha Abdulvalievna Aitova | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1866 Kazan, SSCB |
| Ölüm | 1942 |
| Milliyet | Tatar |
| Meslek | Eğitmen, sporcu |
Fatiha Abdulvalievna Aitova (Tatarca; Fatiha Gabdelvuli kızı Aitova (Yausheva); 1866 - 1942) Tatar eğitimci ve Kazan'daki ilk kadın gymnasium'unun kurucusudur.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Fatiha Aitova, Troitsk şehrinde tüccar Abdulvali Yaushev'in kızı olarak doğdu. Yaushev ailesi Müslüman hareketinin aktif katılımcıları ve sponsorları arasında yer alıyordu. Cedidlcilik akımını ve yeni yöntem okulların açılmasını destekliyorlardı.
1887'de Fatiha, zengin Kazan Aitov ailesinden girişimci ve tanınan bir isim olan Süleyman Aitov ile evlendi.[1]
1897'de Aitova, masrafları kendisi karşılayarak Kazan'da fakir ailelerin kızları için bir ilkokul açtı. Okul Sukonnaya Sloboda'da yer alıyordu.[2] Başlangıçta okulda iğne işi, nakış ve örgü öğretmeyi amaçladı. 1899'da Aitova, eğitim kurumunu genişletti ve öğretim dört sınıfta yapılmaya başlandı. Okulun eğitim programı arasına yemek pişirme dersleri de eklendi. Ancak okulun ömrü üç yıl sürdü.
1906'da babası Abdulvali Yaushev'in ölümünden sonra büyük bir miras sahibi oldu. Bu paranın önemli bir bölümünü 27 Ağustos 1909'da açılışı yapılan yeni bir kadın okulunun oluşturulmasına yatırdı.[3] İlk yıl 85 kişi okula kaydoldu. Daha sonra kız öğrenci sayısı arttı ve Kazan dışından da kız öğrenciler okula girmeye başladı. 1911'de okulda 120 kadar kız öğrenci okudu. 1913-14'te okulun 220 öğrencisi ve beş sınıfı vardı.
1916'da birkaç başarısız girişimin ardından Fatih Aitova sonunda okulu özel bir gymnasium (okul)'a dönüştürme izni aldı. Öncesinde o ve kocası, Avusturya-Macaristan (Prag, Viyana) ve Almanya'da (Berlin) okullarında çalışma deneyimini incelemek üzere üç yıl boyunca Avrupa'yı dolaştılar.[2] İlk yıl gymnasium'a 230 kız öğrenci kabul edildi. Yoksul ailelerden ve ziyaretçilerden gelen çocuklar için bir pansiyon açıldı. Aitova'nın okulunda genel doktrin Rus dili, genel ve yerel tarih, genel coğrafya, matematik, cebir, fizik, doğa bilimleri, anatomi, fizyoloji, hijyen, pedagoji, Rusça ve Tatar hat sanatı, çizim ve el sanatları üzerineydi.[3] Gymnasiumdaki dersler yabancı dillerde yapıldı. Arapça, Almanca, İngilizce, Fransızca ve Farsça dilleri öğretildi.
24 Nisan 1917'de Fatiha Aitova, Kazan'da düzenlenen ilk Tüm Rusya Müslüman Kadınlar Kongresi'ne katıldı[4]
Ekim Devrimi'nden sonra, okul ve Fatiha Aitova'nın mülklerinin tamamı Sovyet hükûmeti tarafından kamulaştırıldı. Gymnasium Tatar ortaokuluna dönüştürüldü.[3]
İç Savaş sırasında Aitova Omsk'a sürgün edildi, ardından Bakü'de yaşadı.[4] Tatar ÖSSC liderliğinin önerisine rağmen kendisine emekli maaşı bağlanmadı.[2]
Fatiha Aitova, hayatının son yıllarını Moskova'da oğlunun ailesinin yanında geçirdi. Üç çocuğu da Sovyet rejimi tarafından baskı altına alındı.[2]
Fatiha Aitova, 1942'de Kazan'da öldü ve Novo-Tatar yerleşiminin yakınındaki mezarlığa gömüldü.
Fatiha Aitova okulunun ünlü mezunları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sara Garifovna Sadıkova - besteci, oyuncu, şarkıcı.[2]
- Maryam Mannanovna Rakhmankulova - opera şarkıcısı, besteci.
Anısına
[değiştir | kaynağı değiştir]Kazan'ın Moskova bölgesinde bulunan 12 numaralı Gymnasium adını taşımaktadır.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Известные \ казанцы \ общественные деятели \ Фатиха АИТОВА 29 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Лента Казани
- ^ a b c d e "ИТОВА Фатиха Абдулвалиевна (1866-1942)". 22 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.
- ^ a b c "В 12-й женской". 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.
- ^ a b "Татарские просветительницы. Часть II". 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.
- ^ "Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение «Гимназия № 12 с татарским языком обучения имени Ф. Г. Аитовой» Московского района г. Казани". 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.