Toros Dağları
| Tauros | |
 Demirkazık | |
 | |
| En yüksek noktası | |
|---|---|
| Yükseklik | 3.767 m (12.359 ft) |
| Listelenme | Ultra zirve |
| Koordinatlar | 36°59′47″K 33°00′07″D / 36.99639°K 33.00194°D |
| Sıradağ | Alp Himalaya kıvrım Kuşağı |
| Jeoloji | |
| Kayaç yaşı | Tersiyer |
| Dağ türü | Kıvrım Dağları, Sıradağlar |
| Tırmanma | |
| İlk tırmanan | 1750 |
  Türkiye' deki konumu | |
Toros Dağları ya da kısaca Toroslar, Türkiye'nin Akdeniz kıyılarına paralel olarak, Teke Yarımadası'ndan Suriye'ye, hatta iç kesimlere de uzayarak Irak sınırına varan, içinde birçok sıradağı da barındıran bir dağ zinciridir. Bu zincirin en yüksek noktası 3.767 metrelik Kızılkaya zirvesidir.
Oluşumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Toroslar Kuzey Anadolu Dağları gibi III. jeolojik zamanda Alpin Orojenezi ile oluşmuştur. II. jeolojik zaman boyunca Tetis Okyanusu'nun tabanında bulunan arazi tortul maddelerle dolmuştur. Tetis Okyanusu'nun tabanı karadan dış kuvvetlerin (akarsu, rüzgâr, buzul, dalga ve deniz akıntıları) taşıdığı malzeme birikmeye başlamıştır. Deniz tabanında biriken taşınmış malzeme üstten gelen basınçla tortul taşlara dönüşmüştür. Afrika Levhası ve Arap Levhasının kuzeye doğru hareketi bu alana basınç uygulamıştır. Yan basınca uğrayan tabakalar sert ise kırılır (kırık dağları oluşur, Horst-Graben), daha yumuşak ise kıvrılır. Yumuşak olan bu Tortul tabakaların kıvrılarak yükselmesiyle alanda Alpin kuşağın bir parçası olan Toros Dağları oluşmuştur. Kıta hareketleri ile kuzeye hareket eden Afrika ve Arap levhaları Tetis Okyanusu’nun tabanının yok olarak Toros Dağlarının oluşumuna sebep olmuştur. Arap levhası daha hızlı hareket ettiğinden Güneydoğu Toroslar daha dış bükey hale gelmiştir.[1]
Toros Dağlarının Bölümleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Toroslar üç kısımda incelenir. Bölümleri ve zincirdeki sıradağlar batıdan doğuya şöyledir;
- Batı Toroslar
- Orta Toroslar
- Güneydoğu Toroslar
Batı Toroslar
[değiştir | kaynağı değiştir]Batı Toroslar veya Antalya Toros Dağları, Teke Yarımadası'ndan başlayarak Antalya Körfezi'nin çevresinde bir yay çizer. Doğuda Taşeli Platosu ve Göksu Nehri ile Orta Toroslardan ayrılmaktadır.
-
Ön sırada Yanartaş dağları ile arka sırada Bey Dağları -
Termessos antik kenti Batı Toroslarda, dağlık bir alana kurulmuştur. -
Antalya'dan gün batımı ve batıdaki dağlar -
Alanya ve çevresindeki dağlar
Orta Toroslar, kabaca Mersin-Antalya sınırından başlayarak kuzeydoğu yönünde Binboğa Dağlarına kadar devam eder.
Orta Toroslar
[değiştir | kaynağı değiştir]-
-
-
Gülek Boğazı, Mersin ili -
Varda Köprüsü, Adana ili
Güneydoğu Toroslar
[değiştir | kaynağı değiştir]Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin ve Kuzey Mezopotamya'nın coğrafi olarak kuzey sınırını oluşturur. Dicle Nehri kaynağını bu kısımdan alır.
Güneydoğu Toroslar'ın batı sınırı, Ceyhan Nehri vadisinden, Ahır Dağı ve Engizek Dağı ile başlar.[2] Bey Dağları, Hazarbaba Dağı, Maden Dağı, Mastar Dağı, Akdağ, Akçakara dağları, Muşgüneyi Dağları, İhtiyarşahap Dağları ile Hakkâri yöresine ulaşır.
Hakkâri civarında Türkiye'nin yüksek dağları bulunur. Şırnak-Şemdinli arasında 3000–4000 m yüksekliklere ulaşan, geçit vermez sarp ve keskin zirveli dağlar bulunur: Karadağ, Sat Dağı, Buzul (Cilo) Dağları, Karadağ (Hakkâri kuzeyinde), Sümbül Dağı, Samur Dağı, Altın Dağı, Serdolusu Dağı, Tanintanin Dağları. Bu dağlar birbirine paralel dizilmiştir.[3]
Toros Dağları Polyeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Toroslar üzerindeki polyelerin çoğunluğu Orta ve Batı Toroslar üzerinde, Isparta Açısı üzerinde bulunur. Bu alanda belirlenen 175 polyenin %90'ı 447 ile 1865 m yükseltileri arasındadır. %65'inin büyüklüğü 10 km²'yi geçmez.[4]
Polyelerden en batıda Muğla Polyesi, en doğuda Uzuntekne Polyesi (Van) bulunur. Bazı polyeler Holosen'deki deniz yükselmesi ile koy halini almıştır. Yükseklikleri 40 m (Muğla Pollyesi)ile 2260 m (Höyükalanı Polyesi) arasında değişir. Dünyada çoğu polyenin alanı 10 km²'den düşüktür. Toros polyelerinin alanı, Arı polyesi 0,5 km² ile Kestel Polyesi 521 km² arasında değişir, ortalama alan 26,2 km²'dir. 100 km²'den büyük 14 polye bulunur. 115 polyenin alanı 10 km²'den küçüktür. Flüvyal (akarsu) süreçlerine bağlı oluşan polyeler dairesellik oranı yüksek, tektonik etkiler ile oluşan polyelerde uzama oranı yüksektir.[4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ DERİNER, Nazlı ve ark. (2012). "Alpin Orojenezi". Tektonik Jeomorfoloji Nedir?. nevoku.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2015.
- ^ YİĞİT, Doç. Dr. Ali (2002). "GÜNEYDOĞU TOROSLAR'IN YÖRESEL ETÜDÜ" (PDF). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 3 Şubat 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2017.
- ^ Reşat İzbırak, 1996, Türkiye I-II, MEB Yayınları, Öğretmen Kitapları Dizisi: 196, Cilt I, İstanbul, sf. 39.
- ^ a b ŞİMŞEK, Mesut; ÖZTÜRK, Muhammed Zeynel; DOĞAN, Uğur; UTLU, Mustafa. "Toros Polyelerinin Morfometrik Özellikleri". COĞRAFYA DERGİSİ. 29 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2021.
| Dağlar | |
|---|---|
| Sıradağlar | |
