Hakkâri
| Hakkâri | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
 Hakkâri'nin Hakkâri ilindeki konumu | |
| Ülke | Türkiye |
| Bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İl | Hakkâri |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Ali Çelik (Kayyım) |
| Rakım | 1.720 m |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 30000 |
| Alan kodu | 438 |
| Plaka kodu | 30 |
Resmî site Hakkâri Belediyesi | |
Hakkâri (Kürtçe: Colemêrg), Hakkâri ilinin merkezi olan şehirdir. Türkiye'nin en güneydoğusundadır.
Hakkâri Merkez, 1 belde, 36 köy, 22 mahalle; bu yerleşim birimlerinde de şehir merkezlerinde 59.465, kırsal kesimde 19.051, toplam 78.516 nüfus bulunmaktadır. Yörenin %87,6'sı dağlık, %10,3'ü platoluk, %2,1'i ovalıktır. Hakkâri'nin deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık 1.720 metredir.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Hakkâri konumu ve coğrafi yapısı itibarıyla pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. İslamiyet öncesi, Med, Pers, Selevkos, Karduya, Roma ve Sasani hakimiyetini görmüştür. 641 yılında ise İslam orduları tarafından fethedilmiştir.8 yüzyıldan itibaren bölgeyi Abbasilere bağlı yerel Kürt beyleri yönetmiştir. 10. yüzyıldan itibaren ise bölge, Mervaniler'in eline geçmiştir. 1095-1127 yılları arasında Selçuklular Hakkâri'yi işgal etmiş, 1133 yılında ise Hakkâri Emirliği kurulmuştur.[2] 15. yüzyılın sonlarına doğru Akkoyunlular'ın desteğiyle diğer Kürt beyleri Donboli ve Mahmudi beyleri Hakkâri'yi işgal etmiştir. Daha sonra Safevi işgali yaşanmış, ancak 1514'te Çaldıran Savaşı sonrası Hakkâri beyleri kontrolü tekrar ele geçirmiştir. 1548 ve 1847 yıllarında ise Hakkâri Emirliği Osmanlı'ya tabi olmuştur.[3] 1847'da Nurullah Bey ve diğer Kürt beylerinin Osmanlı tarafından yenilgiye uğratılması sonrasında ise bölge Osmanlı kontrolüne geçmiştir.[4]
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Hakkâri'de karasal iklim görülür. Yazlar kurak ve sıcak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer. Kış döneminde ortalama sıcaklık −5 °C, yaz döneminde ise 25 °C'dir. Kaydedilen en düşük sıcaklık −22.7 °C, kaydedilen en yüksek sıcaklık 37 °C'dir.
Yerel yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]![[icon]](/wiki/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
18 Ekim 2019 tarihinde Hakkari Belediye Başkanı Cihan Karaman "terör örgütü üyeliği" ve "terör örgütü propagandası yapmak" suçlarından tutuklandı. Karaman'ın yerine Hakkari Valisi İdris Akbıyık kayyım olarak atandı.[5]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| Hakâri merkez ilçesi | |||
| 1927[6] | 7.273 | 801 | 6.472 |
| Hakâri ilçesi (Van) | |||
| 1935[7] | 9.615 | 1.562 | 8.053 |
| Hakkâri merkez ilçesi | |||
| 1940[8] | 11.019 | 1.821 | 9.198 |
| 1945[9] | 11.952 | 2.145 | 9.807 |
| 1950[10] | 14.467 | 2.756 | 11.711 |
| 1955[11][a] | 11.849 | 3.162 | 8.687 |
| 1960[12] | 15.248 | 3.982 | 11.266 |
| 1965[13] | 19.424 | 6.129 | 13.295 |
| 1970[14] | 25.724 | 9.640 | 16.084 |
| 1975[15] | 30.620 | 11.735 | 18.885 |
| 1980[16] | 38.534 | 18.009 | 20.525 |
| 1985[17] | 43.888 | 20.754 | 23.134 |
| 1990[18] | 52.906 | 30.407 | 22.499 |
| 2000[19] | 77.532 | 58.145 | 19.387 |
| 2007[20] | 77.926 | 57.954 | 19.972 |
| 2008[21] | 83.423 | 60.891 | 22.532 |
| 2009[22] | 86.631 | 64.283 | 22.348 |
| 2010[23] | 79.576 | 57.844 | 21.732 |
| 2011[24] | 82.423 | 60.946 | 21.477 |
| 2012[25] | 81.549 | 58.584 | 22.965 |
| 2013[26] | 80.497 | 57.939 | 22.558 |
| 2014[27] | 79.335 | 57.585 | 21.750 |
| 2015[28] | 79.562 | 57.961 | 21.601 |
| 2016[28] | 76.933 | 56.917 | 20.016 |
| 2017[28] | 76.984 | 56.800 | 20.184 |
| 2018[28] | 81.424 | 61.549 | 19.875 |
| 2019[28] | 78.672 | 59.756 | 18.916 |
| 2020[28] | 78.516 | 59.465 | 19.051 |
Belediye başkanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| № | Belediye Başkanı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Parti | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Reşit Keskin | 26 Mayıs 1946 | 13 Kasım 1955 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 2 | Mustafa Cümbüş | 13 Kasım 1955 | 27 Mayıs 1960 | Demokrat Parti | |
| 3 | Mehmet Sait Atay | 17 Kasım 1963 | 2 Haziran 1968 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 2 Haziran 1968 | 9 Aralık 1973 | Güven Partisi | |||
| 9 Aralık 1973 | 11 Aralık 1977 | Adalet Partisi | |||
| 4 | Abdurrahman Keskin | 11 Aralık 1977 | 12 Eylül 1980 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 5 | Şükrü Çallı | 25 Mart 1984 | 27 Mart 1994 | Anavatan Partisi | |
| (4) | Abdurrahman Keskin | 27 Mart 1994 | 18 Nisan 1999 | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | |
| 6 | Hüseyin Ümit | 18 Nisan 1999 | 28 Mart 2004 | Halkın Demokrasi Partisi | |
| 7 | Metin Tekçe | 28 Mart 2004 | 29 Mart 2009 | Sosyaldemokrat Halk Partisi | |
| 8 | Fadıl Bedirhanoğlu | 29 Mart 2009 | 30 Mart 2014 | Demokratik Toplum Partisi | |
| 9 | Dilek Hatipoğlu | 30 Mart 2014 | 11 Temmuz 2014 | Barış ve Demokrasi Partisi | |
| 11 Temmuz 2014 | 24 Kasım 2016 | Demokratik Bölgeler Partisi | |||
| 10 | Cüneyt Epcim | 24 Kasım 2016 | 15 Nisan 2019 | Kayyım | |
| 11 | Cihan Karaman | 15 Nisan 2019 | 17 Ekim 2019 | Halkların Demokratik Partisi | |
| 12 | İdris Akbıyık | 18 Ekim 2019 | 10 Ağustos 2023 | Kayyım | |
| 13 | Ali Çelik | 10 Ağustos 2023 | 3 Nisan 2024 | ||
| 14 | Mehmet Sıddık Akış | 3 Nisan 2024 | 3 Haziran 2024 | Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi | |
| (13) | Ali Çelik | 3 Haziran 2024 | Görevde | Kayyım | |
Kardeş şehirler
[değiştir | kaynağı değiştir]Hakkâri'nin 10 kardeş şehri vardır;[kaynak belirtilmeli]
Mostar, Bosna-Hersek- Banja Luka, Bosna-Hersek
Dubrovnik, Hırvatistan
Kraslava, Letonya
Oyam, Uganda
Boden, İsveç
Sidney, Avustralya
Lublin, Polonya
Edde, Lübnan
Lubumbashi, Kongo DC
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "il hakkında". hakkari.tarimorman.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-11-14.
- ^ Kaplan, Yaşar (2015). History of Hakkari/Hakkâri Tarihi. Van: Hakkâri Valiliği, Hakkâri İl Yıllığı 2015, Vameda Ofset Matbaacılık. ss. 24-25. 1 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2024.
- ^ Kaplan, Yaşar (2013). Tarihte Hakkâri, Şemdinan, Bahdinan ve Nehri. Uluslararası Seyyid Taha-i Hakkâri Sempozyumu Bildirileri, 24-26 Mayıs 2013. s. 6. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2024.
- ^ Tan, Hasan (2017). T.C. Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Hakkâri Beyleri’nin Tarihi (PDF). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi. s. 11. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2024.
- ^ "Hakkari, Yüksekova ve Nusaybin belediyelerine kayyum atandı". BBC News Türkçe. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2022.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Merkez Nüfusu - Hakkari". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Hakkari Merkez Nüfusu". nufusune.com.
