Gasosaurus
| Gasosaurus | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bulunan fosil buluntularına göre (beyaz ile gösterilmiş) oluşturulmuş rekonstrüksiyon | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||
| †Gasosaurus constructus Dong & Tang, 1985 | |||||||||||||||
Gasosaurus (Basitleştirilmiş Çince: 气龙; Geleneksel Çince: 氣龍),[1] Jura döneminin ortasında yaklaşık 171.6 ila 161.2 milyon yıl önce yaşamış bir tetanuran teropod cinsidir. "Gasosaurus" adı, İngilizce "benzin" ve Yunanca "sauros' ("kertenkele") kelimelerinden türetilmiştir. Şu anda cinse atanmış sadece bir tür tanınmaktadır, G. buildus; bu özel ad Çin'in Siçuan Eyaletindeki Dashanpu fosil ocağını (şimdi Aşağı Shaximiao Oluşumu olarak adlandırılmaktadır) bulan benzin şirketini onurlandırmaktadır.
Keşif ve adlandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk ve bugüne kadar sadece kafatası sonrası (kafatası eksik) fosiller, dinozorun alışılmadık adını açıklayan bir gaz tesisinin inşası sırasında 1985'te ele geçirildi. Yanal olarak sıkıştırılmış dişler, 4 servikal, 7 dorsal, 5 sakral ve 7 kaudal omur, her ikisi de humerus ve sol ilium, sol iskium, sol pubis, sol femur, sol tibia, sol fibula ve yüksek oranda aşınmış ve yeniden yapılandırılmış pelvis ile arka bacak materyalinden oluşur.[2] Fosiller, paleontologlar Dong Zhiming ve Tang Zilu tarafından Gasosaurus tip türü olarak tanımlandı.
Açıklama
[değiştir | kaynağı değiştir]
Gasosaurus, güçlü bacakları ancak kısa kolları olan etçil bir theropoddur. 3.5 ila 4 metre (11 ila 13 ft) uzunluğunda ve yaklaşık 150 kilogram (330 lb) ağırlığındaydı. Bununla birlikte, bazı tahminler ağırlığını 400 kg'a kadar çıkarmaktadır.[3]
Holotip iskeletinin (IVPP V7264) birçok potansiyel olarak bilgilendirici özelliğinin, yayınlanan açıklamalara ve resimlere dayanarak değerlendirilmesi zordur. Takson, iskiyal saptan önemli ölçüde daha büyük olan iliumun bir kasık sapının varlığına dayanan bir tetanuranı temsil eder. Alçıların incelenmesi, küçük trokanterin femur başı seviyesinin üzerine çıkmadığını ve bunun yerine, femur başının proksimal kısmının kırıldığını ve küçük trokanterin, coelurosaurian olmayan tetanuranlarda olduğu gibi başın yaklaşık olarak orta seviyesine ulaştığını ortaya koymaktadır.[4]
Ayrıca, yeni başlayan zayıf ventral omurgaya sahip bir amfiplatyan servikal merkez, amfiplatyan merkezli dorsaller, düşük nöral kemerler ve plaka benzeri nöral dikenler, uçlarda genişlemiş kütleleri olmayan dorsal nöral dikenler, beş sakral merkez ve kemerler sıkıca kaynaşmışken nöral dikenler, kaynaşmamış bir humerus forameninin varlığı, daha az gelişmiş bir anterior çıkıntıya sahip alt ilium ve pubis ve iskiumun distal uçları genişlemiş ancak ayak benzeri çıkıntılardan yoksun olması ile tanınır.[2]
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk tanımlandığında, bir megalosauroid olduğu düşünülüyordu,[5] Holtz (2000), kendisinin bazal bir coelurosaurian olduğunu buldu,[6] ancak daha sonra Holtz vd. (2004), tanımlanmamış örneklerden elde edilen verilere dayanarak, bunun bir bazal carnosaur (muhtemelen bir metriacanthosaurid) olduğunu öne sürdü.[7] Aslında şimdiye kadar bilinen en bazal coelurosaurian olabilir veya iki grubun ortak atasına yakın olabilir; her durumda, kesin olarak tetanuran theropodlarından birini temsil eder. Bazı paleontologlar, Gasosaurus ve Kaijiangosaurus'un aynı tür olabileceğini öne sürdüler.
Bilinen Gasosaurus fosillerinin parçalı doğası nedeniyle, Tetanurae içinde belirsiz bir konuma sahiptir ve muhtemelen Coelurosauria'nın dışındadır. Holotipin sınıflandırmasını değiştirebilecek ayrıntılı bir incelemesi devam etmektedir.[4]
Paleoekoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Gasosarus, yaklaşık 164 milyon yıl önce Jura ortalarında (Batoniyen ve/veya Kalloviyen evreleri) yaşadı.[8] Aşağı Shaximiao Formasyonu'ndan bulunan diğer iki dinozor olan Chuandongocoelurus ve Kaijiangosaurus gibi diğer orta menzilli theropodlarla birlikte yaşadı. Bu üç takson, orta ila büyük gövdeli theropodlara aittir ve ilişkili prostkraniyal iskeletlerden bilinmektedir. Çin, dünyanın her yerinden tüm vücut boyutlarındaki Orta Jura theropodlarının en yüksek taksi çeşitliliğine sahiptir. Çin'den gelen çoğu Orta Jura theropodları, dünyadaki Orta Jura theropodlarının çoğunluğu gibi orta boy'dur.[9]
Bu benzer dinozorlar, türetilmiş tetanuran sinapomorfları ve tetanuran olmayanlarla paylaşılan ilkel özelliklerin ilgi çekici bir kombinasyonunu gösterir; bu, Tetanurae içinde bazal bir pozisyon işgal ettiklerini düşündürür. Çin Jura taksonlarının anatomisini anlamak, ilkel tetanuran anatomisinin daha fazla detayını ortaya çıkarabilir ve bu başarılı theropod soyunun erken evriminin çözülmesine yardımcı olabilir. Çin Orta Jura theropod kaydının gelecekteki keşfi, daha türetilmiş theropodlar arasında daha büyük vücut boyutlarının kökeni ve Orta Jura paleobiyocoğrafyası olan Tetanurae'nin çeşitlenmesine yeni bakış açıları getirebilir.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Dinosaurclass.Com". web.archive.org. 7 Şubat 2005. 7 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021.
- ^ a b G. (2005). "Jurassic Dinosaur Faunas in Zigong". 彭光照 叶 勇 高玉辉 舒纯康 江 山 著.
- ^ "Gasosaurus Paleoserver Entry". Dinobase. University of Bristol-Department of Geology. 30 Nisan 2001. 7 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2017.
- ^ a b Carrano (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211-300. doi:10.1080/14772019.2011.630927.
- ^ Dong and Tang, 1985. A new Mid-Jurassic theropod (Gasosaurus constructus gen et sp. nov.) from Dashanpu, Zigong, Sichuan Province, China. Vertebrata PalAsiatica. 23(1), 77-82.
- ^ Holtz, 2000. A new phylogeny of the carnivorous dinosaurs. Gaia. 15, 5-61.
- ^ Holtz TR Jr, Molnar RE, Currie PJ. 2004. Basal Tetanurae. In: Weishampel DB, Dodson P, Osmólska H, eds. The dinosauria, 2nd edn. Berkeley, CA: University of California Press, 71–110.
- ^ Prehistoric Life. Edinburgh, Scotland: Dorling Kindersley. 2012. s. 260. ISBN 978-0-7566-9910-9.
- ^ a b Brusatte (2010). "The evolution of large-bodied theropod dinosaurs during the Mesozoic in Asia". Journal of Iberian Geology. 36 (2): 275-296. doi:10.5209/rev_jige.2010.v36.n2.12.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikitür'de Gasosaurus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Wikimedia Commons'ta Gasosaurus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur