Gen polimorfizmi
Bir gen, popülasyon içinde o genin lokusunda birden fazla alel bulunuyorsa polimorfik olarak adlandırılır.[1] Belirli bir lokusta birden fazla alel olmasının yanı sıra bunların polimorfik sayılabilmesi için her bir alelin popülasyon içerisinde görülme sıklığının en az %1 olması gerekir.[2]
Gen polimorfizmi genomun herhangi bir bölgesinde görülebilir. Bunların çoğu etkisizdir yani bir genin işlevini veya ifadesini değiştirmez.[3] Kimileri ise etkindir, örneğin köpeklerin E lokusunda beş farklı alelden (E, Em, Eg, Eh ve e)[4] herhangi birine rastlanabilir ve bu alellerin çeşitli kombinasyonları kürk rengi ve desenlerini etkiler.[5]
Bir genin polimorfik varyantı, genin anormal bir şekilde ifade edilmesine veya proteinin anormal formunun üretilmesine yol açabilir; bu anormallik hastalıklara sebep olabilir veya hastalıklarla ilişkilendirilebilir. Örneğin, CYP4A11 enzimi kodlayan genin polimorfik bir varyantında, genin 8590. nükleotid pozisyonunda sitozin yerine timidin bulunur ve bu, CYP4A11 proteininde 434. aminoasit pozisyonunda fenilalanin yerine serin ikamesine neden olur.[6] Bu varyant protein, araşidonik asidin kan basıncını düzenleyen bir eikozanoid olan 20-hidroksieikosatetraenoik aside metabolize edilmesi sırasında enzim aktivitesini azaltmıştır. Bir çalışma, bu varyantı CYP4A11 genlerinin birinde veya her ikisinde taşıyan bireylerde hipertansiyon, iskemik inme ve koroner arter hastalığı insidansında artış olduğunu göstermiştir.[6]
Majör histokompatibilite kompleksini (MHK) kodlayan genler bilinen en polimorfik genlerdir. MHK molekülleri bağışıklık sisteminde rol alır ve T hücreleri ile etkileşim halindedir. İnsan MHK I. ve II. sınıf. genlerinin 32.000'den fazla farklı aleli bulunmaktadır ve yalnızca HLA-B ile HLA-DRB1 lokuslarında yaklaşık 200 varyant olduğu tahmin edilmektedir.[7]
Bazı polimorfizmler sabitleyici seçilimle korunabilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Genetic polymorphism - Biology-Online Dictionary | Biology-Online Dictionary". September 2020. 25 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ "Genetic Testing Report-Glossary". National Human Genome Research Institute (NHGRI) (İngilizce). 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2017.
- ^ Chanock, Stephen (22 Mayıs 2017). "Technologic Issues in GWAS and Follow-up Studies" (PDF). Genome.gov. 22 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2017.
- ^ "Dog Coat Colour Genetics". 1 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ "E-Locus (Recessive Yellow, Melanistic Mask Allele)". www.animalgenetics.us. 30 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2017.
- ^ a b Wu CC, Gupta T, Garcia V, Ding Y, Schwartzman ML (2014). "20-HETE and blood pressure regulation: clinical implications". Cardiology in Review. 22 (1): 1-12. doi:10.1097/CRD.0b013e3182961659. PMC 4292790
. PMID 23584425.
- ^ Bodmer, J. G.; Marsh, S. G. E.; Albert, E. D.; Bodmer, W. F.; Bontrop, R. E.; Dupont, B.; Erlich, H. A.; Hansen, J. A.; Mach, B. (1 Nisan 1999). "Nomenclature for factors of the HLA system, 1998". European Journal of Immunogenetics (İngilizce). 26 (2–3): 81-116. doi:10.1046/j.1365-2370.1999.00159.x. ISSN 1365-2370. PMID 10331156.
