Glagol alfabesi
Glagol alfabesi (Slavca: ⰃⰎⰀⰃⰑⰎⰉⰜⰀ - glagolitsa), bilinen en eski Slav dili olan Kilise Slavcası için kullanılmış olan alfabedir. Artık kullanılmayan bu alfabe sadece Yunan Ortodoks kiliselerinde Slav destekçilerinin, yani Rusların, Bulgarların, Sırpların ayin düzeni kitaplarında yer alır.
Bu yazının biri yuvarlak diğeri de köşeli karaktere sahip yazı tarzı vardır. Chodzko (grammiare paléoslave) tarafından birincisi Bulgarca ikincisi de İlirce olarak adlandırılmıştır. Göstergelerin rakam olarak kullanıldığı iki nokta arasına alınarak belirtilir. Genel noktalama işaretleri geçerlidir. Glagolitik Alfabe, Kiril Alfabesi'nden önce kullanılan Slav alfabesidir. 9. yüzyıla kadar bu alfabe kullanılıyordu. Bu alfabeyi Aziz Kiril Selanik'te, Yunan alfabesi etkisinde kalarak geliştirdi. Glagol alfabesinden türeyen Kiril alfabesinin harf isimlendirmeleri aynıydı. Sonra türetilen bu alfabe Selanik ve çevresine yayıldı, ayin kitaplarında yer aldı, Hırvatistan'a kadar Balkanlarda Slavların yaşadığı çoğu yerde kullanıldı. Dubrovnik ve çevresinde kalıntılarını bulmak mümkündür. Rahipler ve papazlar yüzyıllarca dini kitaplarında bu alfabeyi kullandılar. 19. yüzyılda ise alfabe dini kitaplarda kullanılmamasıyla bir daha hiç kullanılmadı.
Glagol alfabesinin adı Eski Slavcada glagolati kelimesinden gelir. “Glagolati” Eski Slavcada “konuşmak” anlamına gelir.
Karakterler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Harf | Kiril | Ses | EKS adı | KS adı | Anlam | Köken | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ⰰ | 
|
А | /ɑ/ | Azъ | Az | I | Fenike alfabesi Alef veya haç/çapraz işareti[1] |
| Ⰱ | 
|
Б | /b/ | Buky | Buky | kâğıtlar | Bilinmiyor[1] |
| Ⰲ | 
|
В | /ʋ/ | Vědě | Vedi | bilmek | Muhtemel Latince V[1] |
| Ⰳ | 
|
Г | /ɡ/ | Glagoli | Glagoli | yapmak/konuşmak | Muhtemel kürsiv Grekçe gamma γ[1] |
| Ⰴ | 
|
Д | /d/ | Dobro | Dobro | nezaket/iyi | Grekçe delta Δ[1] |
| Ⰵ | 
|
Є, Е, Э | /ɛ/ | Estъ, jestъ, yestъ | Jest | (-dır) | Muhtemel Samaritan he ࠄ veya Grekçe sampi ϡ[1] |
| Ⰶ | 
|
Ж | /ʒ/ | Živěte | Zhivete | yaşam/yaşamak | Bilinmiyor,[1] Muhtemel Koptik janja ϫ[kaynak belirtilmeli] veya Balık burcu 
|
| Ⰷ | 
|
Ѕ | /dz/ | Dzělo | Dzelo | çok | Bilinmiyor[1] |
| Ⰸ | 
|
З | /z/ | Zemlja | Zemlja | Dünya/zemin/toprak | Muhtemel Grekçe theta θ varyantı[1] |
| Ⰹ, Ⰺ |  , 
|
И, Й | /i, j/ | Iže | Izhe | olan/(prefiks) | Muhtemel Grekçe dieresis ϊ ile iota[1] |
| Ⰻ | 
|
І, Ї | /i, j/ | I | I | ve | Bilinmiyor,[1] Hristiyan simgeler |
| Ⰼ | 
|
Ћ, Ђ | /dʑ/ | Djervь, ǵervь | ağaç/ahşap | Bilinmiyor[1] | |
| Ⰽ | 
|
К | /k/ | Kako | Kako | nasıl/gibi | İbranice qoph ק[1] |
| Ⰾ | 
|
Л | /l, ʎ/ | Ljudie | Ljudi | insanlar | Muhtemel Grekçe lambda λ[1] |
| Ⰿ | 
|
М | /m/ | Myslite | Mislete | fikir/düşünmek | Grekçe mu μ[1] |
| Ⱀ | 
|
Н | /n, ɲ/ | Našь | Nash | bizim | Bilinmiyor[1] |
| Ⱁ | 
|
О | /ɔ/ | Onъ | On | o (eril) | Bilinmiyor[1] |
| Ⱂ | 
|
П | /p/ | Pokoi | Pokoj | dinginlik/barış | Muhtemel erken Grekçe pi Π varyantı[1] |
| Ⱃ | 
|
Р | /r/ | Rьci, rьtsi | Rtsi | Konuş!/Söyle! | Muhtemel Grekçe rho ρ[1] |
| Ⱄ | 
|
С | /s/ | Slovo | Slovo | söz/konuşma | Bilinmiyor,[1] Christian symbols circle and triangle |
| Ⱅ | 
|
Т | /t/ | Tvrьdo | Tverdo | katı/sert/kesin | Büyük ihtimalle Grekçe tau τ ızgarası[1] |
| Ⱆ | 
|
У | /u/ | Ukъ | Uk | bilgili/aydınlanmış | onъ ve izhitsa ligatürü[1] |
| Ⱇ | 
|
Ф | /f/ | Frьtъ | Fert | Grekçe phi φ varyantı[1] | |
| Ⱈ | 
|
Х | /x/ | Xěrъ, Khěrъ | Kher | Bilinmiyor, Glagoli ve Latince h ile denk[1] | |
| Ⱉ | 
|
Ѡ | /ɔ/ | Otъ | Oht, Omega | onъ ligatürü ve onun tersi[1] | |
| Ⱋ | 
|
Щ | /tʲ, ʃt/ | Šta/Šča | Shta/Shcha | tvrьdo üstünde sha ligatürü[1] | |
| Ⱌ | 
|
Ц | /ts/ | Ci, tsi | Tsi | İbranice tsade ץ son formu[1] | |
| Ⱍ | 
|
Ч | /tʃ/ | Črьvъ | Cherv | solucan | Bilinmiyor, shta ile denk[1] perhaps non-final form of İbranice tsade צ |
| Ⱎ | 
|
Ш | /ʃ/ | Ša | Sha | İbranice shin ש[1] | |
| Ⱏ | 
|
Ъ | /ɯ/ | Erъ, jerъ, yerъ | Yer | Muhtemel onъ modifikasyonu[1] | |
| ⰟⰉ | 
|
Ы | /ɨ/ | Ery, jery, yery | Yery | Ligatür | |
| Ⱐ | 
|
Ь | /ə/ | Erь, jerь, yerь | Yerj | Muhtemel onъ modifikasyonu [1] | |
| Ⱑ | 
|
Ѣ | /æ, jɑ/ | Jatь, Yatь | Yat | Muhtemel epigrafik Grekçe alpha Α[1] | |
| Ⱖ | 
|
Ё | [*/jo/ | Bilinmiyor:[1] Hipotetik jonsь | |||
| Ⱓ | 
|
Ю | /ju/ | Ju, yu | Yu | Bilinmiyor[1] | |
| Ⱔ | 
|
Ѧ, Я | /ɛ̃/ | [Ensь] | Ya, Small yus | Grekçe epsilon ε, ayrıca nazalliği işaretlemekte kullanılmış[1] | |
| Ⱗ | 
|
Ѩ | /jɛ̃/ | [Jensь, Yensь] | [Small iotated yus] | Nazallik için jestъ ve ensь ligatürü[1] | |
| Ⱘ | 
|
Ѫ | /ɔ̃/ | [Onsь] | [Big yus] | Nazallik için onъ and ensь ligatürü [1] | |
| Ⱙ | 
|
Ѭ | /jɔ̃/ | [Jonsь, Yonsь] | [Big iotated yus] | Bilinmeyen harf ligatürü ve nazal ensь [1] | |
| Ⱚ | 
|
Ѳ | /θ/ | [Thita] | Fita | Grekçe theta θ[1] | |
| Ⱛ | 
|
Ѵ | /ʏ, i/ | Ižica, Izhitsa | Izhitsa | Bilinmiyor[1] | |
Resimler
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Glagol alfabesinin Bulgar harfleriyle karşılıkları -
Glagol alfabesi -
Glagol alfabesiyle yazılmış Slavonya'da bulunan bir metin
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Konuyla ilgili yayınlarlar
