Govşut Han

Govşut Han veya Kovşut Han (Türkmence: Gowşut Han) Türkmen'lerin önemli Hanlarından biridir. Türkmen Hanlığı'nın Kurucusu'dur.

Türkçe: Govşut Han - Kovşut Han Türkmence: Gowşut Han
Han ül-Türkmenî Çağının İlerisin'deki Başbuğ
Hüküm süresi	1857 - 1878
Doğum	1823 Beşkale Ahal
Ölüm	1878 Merv
Eş(ler)i	Bilinmiyor
Çocuk(lar)ı	Baba Han Nobat Han Bayram Ali Han Hücrep Han Halli Han Sarı Han Düzüv Hatun
Babası	Övezdurdu Batır
Annesi	Bilinmiyor
Dini	Sünnî İslâm
Meslek	Han

Köken

Teke Türkmenleri'nin Toktamyş bölümünün, Beg uruğunun Gökçe tiresine mensupdur.

İsmi

Govşut ismi, günümüzde Türkmenistan'da hayli yaygındır. Buna karşın XIX. Yüzyıl Türkmenler'ine dair kaynaklara yansıyan kişi adlarında bu isme nadiren tesadüf edilir. Bu isim Türkmenler arasında yaygın olan "Kafşut-Kafşıt" ismiyle ilişkili olmalıdır. Divanu Lügati't-Türk'te Kafşut bir Erkek adı ve "İki hükümdarın Ülke güvenliği için tokalaşıp barışması" anlamlarıyla açıklanmıştır.

Merv'in Ele Geçirilmesi

Ahal'dan Merv yakınlarına göç eden Kabille'nin lideri olan Govşut, Merv'e saldırarak şehri ele geçirdi, buranın eski sakini olan Sarık Türkmenler'ini buradan sürdü ve şehri Teke Türkmenler'iyle doldurdu, Yurtlarından kovulan Sarıklar, Kaçarlara bunu şikayet ettiler.

Govşut'un Devlet Kurma Politikası

Merv'i yurt edinen Tekeler, burada Tarımcılık, Hayvancılık ve Avcılık gibi işlerine devam ettiler aynı zaman'da ticaret ile uğraşıyordular, Govşut, Han seçildiğinde ilk olarak Türkmenleri birleştirmesi ve Oldukça agresif politika sergileyerek neredeyse tüm komşularıyla düşmancıl ilişkiler kurması, onun bağımsız ve agresif hareket etmesi, adeta yeni bir devlet'in habercisiydi.

Govşut'un İcraatleri

Govşut, oldukça zeki bir liderdi, Merv'i ele geçirdikten sonra, Düzenli ve Güçlü bir Ordu kurdu, şehirlere Câmiler ve Medreseler inşa ettirdi, 1858 ile 1860 yılları arasında Mugrab'ın Vahaya girdiği bölgeye yakın Benti bölgesinde Govşutbend ya da Bent-i Govşut olarak bilinen barajı kurdurmuştu. Bu baraj vasıtasıyla Mugrab Nehri vahaya dağıtılıyor ve büyük bir Teke nüfusuna Tarımla geçimini sağlama imkânı veriyordu. Nihayet Tekelerin Vaha'yı ele geçirmelerinden 17 yıl sonra, 1874 yılında Naiper'in yazdığı rapora göre, Govşut Han Liderliğinde Merv Tekelerinin nispeten müreffeh bir toplum oluşturduklarının izleri vardır. Rapora göre Tekeler Merv'de tüketebildiklerinden fazla buğday üretiyorlardı. Burada sürüleri, atları ve çadırlarıyla, iç çatışmalardan ve suçtan uzak bir hayatları vardı.

Hükümdarlık Dönemi

Govşut, 1823 Yılında doğdu, babası Övezdurdu Batır'dı 1857 Yılında Merv ve Çevresinin Han'ı ilan edilen Govşut, Han olduğundan itibaren yoğun zorkluklar yaşadı, Han olmadan önce Serahs Muharebesi'nde komutanlık yapan ve muharebenin kazanılmasında büyük rolü olan Govşut, Türkmenler'in yoğun ilgi ve saygısını kazandı, Han olduğunda kimsenin beklemeyeceği düzeyde hamleler yaptı, Özbekler üzerine sefere çıkarak onları kendine bağladı.

İran ile Mücadelesi

1848 yılında, Govşut, Kaçarlar'a isyan eden Horasan hakimi Salar'a destek için, Oraz Han ile Meşhed'i kuşattı ve şehri ele geçirdi, bundan sonrasında Salar ile araları bozuldu, Meşhed'i Salar'a verdi ve Salar'dan desteğini çekti. 1850 yılında İran ordusunun Serahs'ı kuşatmalarına rağmen kale'yi alamamaları ve sonrasında geri çekilmeleri, hemen sonrasında Kaçar komutanı Sultan Murad'ın 2 Bin kişilik Türkmen atlılarının saldırıları sebebiyle geri çekilmesin'den sonra 1852 yılında Türkmenlerin Türbet-i Cam bölgesini yağmalası Türkmen-İran ilişkilerini düşmanlık ile şekillendirdi. Govşut Han, İran saldırılarını engelleyip Merv Muharebesi'nde onları mağlup etti, Merv Muharebesi öncesinde 1859 Yılında İran'ın Orta Asya'ya yönelik saldırıları sürüyordu, Ahal Türkmenler'inin Hanı Nurberdi Han, Garrıgala Muharebesi'nde İran ordularını ağır yenilgiye uğratmıştı. Kaçar devletini mağlup ederek seferlerine devam eden Govşut, Nurberdi ile ortak hareket ederek İran'a akınlar düzenledi, İran şahı Nasıreddin Şah özür dilemek zorunda kalıp anlaşmaya yanaştı.

Orta Asya'daki Mücadelesi

Govşut, İran'ı yendikten sonra yönünü Harezm'e çevirdi, Harezm'e saldırıp Yağmaladı ve işgal etti, kendisine baş kaldıran Hive Hanlığını yeniden kendine tâbi hale getirip Atının yönünü Mangışlak'a çevirdi, yaklaşık 20,000 civarı bir orduyla Mangışlağı işgal etti, hemen sonrasında Buhara Hanlığı ile diplomatik dostluk ve ittifak kurdu, yaklaşan Rus tehlikesini fark eden Govşut, buna ciddi önlemler almaya çalıştı, Ruslar üzerine sefere çıkan Govşut, Ruslar'ıda mağlup ederek, ülkesinin sınırlarını önemli ölçü'de büyüttü. 1878 yılında vefât etti.

1874 Yılında Türkmen Hanlığı