Hangıl

*Songangasa*, Jeong Cheol tarafından 1768 yılında basılan bir şiir derlemesi.

Hangıl, Kore alfabesidir. Hangıl, Korecede "h-a-n-g-ı-l" [한글] harflerine tekabül eden Kore harfleriyle yazılır. 1443 yılında Çosôn Hanedanlığı'ndan (*) Kral Sejong tarafından oluşturulmuştur.^[1]

Koreliler, 15. yüzyıla kadar Çin yazı sistemini kullanıyorlardı fakat bu sistemin öğrenilmesi zor olduğundan insanların okuyup yazamamasından dolayı Sejong bilim insanlarından yeni bir alfabe yapmalarını istemiş, bu yolla bilimin daha hızlı ilerlemesini ve halkının sosyalleşip çağdaşlaşmasını hedeflemiştir.^[2] 1444 yılında tamamlanan alfabe, "Hunmin Côngım" (훈민정음; halka doğruları öğreten ses.) adlı eserle halka tanıtılmıştır. Hangıl'la yazılan ilk eser budur.^[3]

Kore alfabesi temelde 14 ünsüz, 10 ünlüden oluşur. Ayrıca 11 tane yarı ünlü (diftong) harf bulunur. 5 tane de çift ünsüz bulunur ama bunlar alfabede yer almaz. Hangıl'ın ilham kaynağı üç temel noktadır. Birincisi insanı temsil eden dikey çizgiler "ㅣ", ikincisi dünyayı temsil eden yatay çizgiler "ㅡ", üçüncüsü ise cenneti temsil eden yuvarlak çizgiler, noktalardır "ㅇ", ayrıca Hangıl diğer Moğol, Phags Pa (Phags-pa script [En]) ve Çin yazı sistemlerinden faydalanılarak oluşturulmuştur.^[4]

Yazışma çizelgesi

Sesli Harfler

10 temel ünlü (Holsori/Moım, 홀소리/모음, 母音)

Hangıl/Korece	Harf	Korece harflerin adı	IPA uyarlama	Örnek
ㅏ	A a	A (아)	/a/ veya /ɑ/	아!
ㅑ	Ya ya	Ya (야)	/ja/ veya /jɑ/	아!, 아야!
ㅓ	ɔ ɔ	Ô (어)	/ʌ/ veya /ɘ/ veya /ɔ/	어, 아어 (雅語)
ㅕ	Yɔ yɔ	Yô (여)	/jʌ/ veya /jɘ/ veya /jɔ/	여아 (女兒), 여야 (與野)
ㅗ	O o	O (오)	/o/
ㅛ	Yo yo	Yo (요)	/jo/
ㅜ	U u	U (우)	/u/, /y/	아우, 여우, 우어, 우우
ㅠ	Yu yu	Yu (유)	/ju/, /jy/	우유 (牛乳)
ㅡ	I ı	I (으)	/ɯ/
ㅣ	İ i	İ (이)	/i/	아이, 어이, 오이

11 yarı ünlü (Gyɔpholsori 겹홀소리)

Hangıl/Korece	Harf	Korece harflerin adı	IPA uyarlama
ㅐ	E e veya Ae ae	E veya Ae(애)	/e/
ㅒ	Ye Ye veya Yae yae	Ye veya Yae(얘)	/ye/
ㅔ	E e	E (에)	/e/
ㅖ	Ye ye	Ye (예)	/je/
ㅘ	Va Va veya Oa oa	Va veya Oa (와)	/va/
ㅙ	Ve ve veya Oae oae	Wä veya Oae (왜)	/wɛ/
ㅚ	Ö ö veya Oe oe	Ö veya Oe(외)	/ø/
ㅝ	Wɔ wɔ	Wɔ (워)	/wʌ/ veya /wɔ/
ㅞ	Ve ve	Ue (웨)	/we/
ㅟ	Vi vi	Üe (위)	/ɥi/
ㅢ	Ii ıi	Ii (의)	/ɰi/

Aşağıdaki İyıng (veya İyıñ) burun ünlüleri (İyıng innın batçim sori, 이응 있는 받침 소리)

Hangıl/Korece	Harf	IPA uyarlama
앙	Aıñ aıñ	/ɛ̃/ veya /œ̃/
양	Yaıñ yaıñ	/jɛ̃/ veya /jœ̃/
엉	Añ añ	/ɑ̃/
영	Yañ yañ	/jɑ̃/
옹	Oñ oñ	/ɔ̃/
용	Yoñ yoñ	/jɔ̃/
웅	Uñ uñ	/uŋ/ veya /yŋ/
융	Yuñ yuñ	/juŋ/ veya /jyŋ/
응	Iñ ıñ	/ɰ̃/
잉	İñ iñ	/iŋ/

Yarı ünlülere aşağıdaki İyıng (veya İyıñ) (Gyɔpholsori innın İyıñ batçim, 겹홀소리 있는 이응받침) eklenmiş hâli

Hangıl/Korece	Harf	IPA uyarlama
앵	Äñ äñ veya Aeñ aeñ	/ɛŋ/
얭	Yäñ yäñ veya Yaeñ yaeñ	/jɛŋ/
엥	Eñ eñ	/eŋ/
옝	Yeñ yeñ	/jeŋ/
왕	Waıñ waıñ veya Oaıñ oaıñ	/wɛ̃/
왱	Wäñ wäñ veya Oaeñ oaeñ	/wɛŋ/
욍	Öñ öñ veya Oeñ oeñ	/øŋ/
웡	Wɔñ wɔñ	/wʌŋ/ veya /wɔŋ/
웽	Weñ weñ	/weŋ/
윙	Wiñ wiñ	/ɥiŋ/
읭	İiñ ıiñ	/ɰi/

Sessiz harfler

14 temel ünsüz (Dasori/Caım, 닿소리/자음, 子音)

Hangıl/Korece	Harf	Güney, [sonra Kuzey] Korece harflerin adı	IPA uyarlama [Kuzey Korece]	Örnek
ㄱ	G g	Giyɔk (기역), [veya Giyık (기윽)]	/ɡ/	가다, 거기, 고기
ㄴ	N n	Niyın (니은)	/n/	누구, 누나
ㄷ	D d	Digıt (디귿), [veya Diyıt (디읃)]	/d/	다그다, 다니다,
ㄹ	R/L r/l	Riyıl (리을)	/r/ veya /l/
ㅁ	M m	Miyım (미음)	/m/
ㅂ	B b	Biyıp (비읍)	/b/
ㅅ	S s	Siyot (시옷), [veya Siyıt (시읏)]	/s/ veya /ʃ/
ㅇ	Ñ ñ	İyıñ (veya İyıng) (이응)	/ʔ/
ㅈ	C c [veya Dz dz]	Ciyıt (지읒)	/dʒ/ [veya /d͡z/]
ㅊ	Ç ç [veya Ts ts]	Çiyıt (치읓)	/tʃ/ [veya /t͡s/]
ㅋ	Kh kh	Khiyık (키읔)	/kʰ/
ㅌ	Th th	Thiyıt (티읕)	/tʰ/
ㅍ	Ph ph	Phiyıp (피읖)	/pʰ/
ㅎ	H h	Hiyıt (히읗)	/h/

5 çift ünsüz (겹닿소리)

Hangıl/Korece	Harf	Güney, [sonra Kuzey] Korece harflerin adı	IPA uyarlama	Örnek
ㄲ	K k	Sañ giyɔk (쌍기역), [veya Döngiyık (된기윽)]	/k/	까다, 끄다
ㄸ	T t	Sañ digıt (쌍디귿), [veya Döndiyıt (된디읃)]	/t/	뜨다, 따라서
ㅃ	P p	Sañ biyıp (쌍비읍), [veya Dönbiyıp (된비읍)]	/p/	뽀뽀, 삐삐
ㅆ	S s	Sañ siyot (쌍시옷), [veya Dönsiyıt (된시읏)]	/s/ veya /ʃ/	싸다, 쌔다, 쏘가리, 쑤다, 쓰다, 씨
ㅉ	Č č	Sañ Ciyıt (쌍지읒), [veya Dönciyıt (된지읒)]	/tɕ/ veya /ʈʂ/	짜다, 쩌쩌, 쪼다, 쭈그러지다, 찌개

Aşağıdaki ünsüzler (Batçim, 받침)

Hangıl/Korece	Harf	IPA uyarlama
ㄱ, ㄲ, ㅋ	K k	/k̚/
ㄴ	N n	/n/
ㄷ, ㅆ, ㅈ, ㅊ, ㅌ	T t	/t̚/
ㄹ	L l	/r/ veya /l/
ㅁ	M m	/m/
ㅂ, ㅍ	B b	/p̚/

Hangıl'ın yazımı

Kore alfabesi, diğer yazı sistemlerinden oldukça farklı olarak yan yana dizilen harflerden meydana gelmez. Daha önce Çin yazı sisteminin kullanılması, Hangıl'ı tasarlayan bilim insanlarını etki altında bırakmıştır. Bu doğrultuda her hece Çin karakterinde olduğu gibi bir kare şeklini oluşturacak şekilde oluşmuştur. Yan yana bitişen harfler yerine ikili, üçlü hatta dörtlü değişimler kullanarak heceler oluşturulmuştur.

Kaynakça

^ Translations, Joe Cock, Today. "A linguist explains why Korean is the best written language" [Bir Dilbilimci Korecenin Neden En İyi Yazı Dili Olduğunu Açıklıyor]. Business Insider (İngilizce). 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2023.
^ ""알고 싶은 한글"" ["Hangul Bilmek İstiyorum"]. 10 Mayıs 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "How was Hangul invented?" [Hangul Dili Nasıl Ortaya Çıktı?]. The Economist. ISSN 0013-0613. 28 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2023.
^ Pae, Hye K. (1 Ocak 2011). "Is Korean a syllabic alphabet or an alphabetic syllabary". Writing Systems Research. 3 (2): 103-115. doi:10.1093/wsr/wsr002. ISSN 1758-6801.

Dış bağlantılar

Hangıl ve okunuşları17 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Translations, Joe Cock, Today. "A linguist explains why Korean is the best written language" [Bir Dilbilimci Korecenin Neden En İyi Yazı Dili Olduğunu Açıklıyor]. Business Insider (İngilizce). 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2023.

[2] ""알고 싶은 한글"" ["Hangul Bilmek İstiyorum"]. 10 Mayıs 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[3] "How was Hangul invented?" [Hangul Dili Nasıl Ortaya Çıktı?]. The Economist. ISSN 0013-0613. 28 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2023.

[4] Pae, Hye K. (1 Ocak 2011). "Is Korean a syllabic alphabet or an alphabetic syllabary". Writing Systems Research. 3 (2): 103-115. doi:10.1093/wsr/wsr002. ISSN 1758-6801.

[1]

[2]

[3]

[4]