II. Gotarzes
| II. Gotarzes Partça: 𐭂𐭅𐭕𐭓𐭆 | |
|---|---|
| Kralların kralı | |
 Bir tetradrahminin ön yüzünde II. Gotarzes'in portresi, 49 yılı basımı | |
| Part Kralı | |
| Hüküm süresi | 40 - 51 |
| Önce gelen | I. Vardanes |
| Sonra gelen | II. Vonones |
| Ölüm | 51 |
| Hanedan | Arşak Hanedanı |
| Babası | Gev (biyolojik) II. Erdevân (evlatlık) |
| Dini | Zerdüştçülük |
II. Gotarzes (Partça: 𐭂𐭅𐭕𐭓𐭆 Gōtarz), 40'tan 51'e kadar Part İmparatorluğu'nun kralıdır. II. Erdevân'ın evlatlık oğludur. 40 yılında babası ölünce tahta kardeşi I. Vardanes geçecekti. Ancak taht II. Gotarzes tarafından ele geçirilmiştir. II. Gotarzes sonunda Partların çoğunun kontrolünü ele geçirmeyi başarmış ve Vardanes'i Baktriya'ya kaçmaya zorlamıştır. Vardanes'in y. 46 ölümüyle, II. Gotarzes Part İmparatorluğunu yönetmiştir. II. Gotarzes'in yerine amcası II. Vonones geçmiştir.
Kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]II. Gotarzes'in Part Kralı olmadan önceki yaşamının erken dönemleri hakkında çok az şey biliniyor. II. Gotarzes, II. Erdevân'ın oğlu olmasına rağmen biyolojik oğlu mu yoksa evlatlık mı olduğu bilinmiyor. Josephus, II. Gotarzes'i I. Vologases'in kardeşi olarak adlandırır.[1] Tacitus ise II. Gotarzes'i II. Erdevân'ın oğlu olarak açıkça tanımlamaz. Ancak kendisinden, kardeşi Erdevân ve ailesinin öldürülmesinden sorumlu olan Partlı bir gaspçı olarak söz eder.[2]
Onun geçmişi hakkında Roma kaynakları belirsizdir; ancak hayatta kalan diğer kanıtlar II. Gotarzes'in kökenleri hakkında çok daha fazlasını ortaya koyuyor. Rawlinson tarafından İran Kürdistanı'ndaki bir ana yol üzerinde Serpol Zehab'ta keşfedilen bir kaya kabartması üzerindeki yazıt , onu Gev'in oğlu Gotarzes olarak tanıtıyor.[3] Bu yazıttan II. Gotarzes'in, bölgede satraplık yapan Gev adında Hyrkanialı bir soylunun oğlu olduğu tahmin edilmektedir. Daha sonra babasının Erdevân'a olan borcundan dolayı sürgünü sırasında II. Erdevân tarafından evlat edinildi.[3] II. Gotarzes daha sonra tahta geçtiğinde, kendisinden II. Erdevân'ın oğlu olarak bahsetti ve bu efsaneyi taşıyan bir paranın da kanıtladığı gibi kralların kralı Arsakes, Artabanos'un oğlu Gotarzes olarak anılır.
Krallık
[değiştir | kaynağı değiştir]
y. 40, hüküm süren Part kralı II. Erdevân (h. 12-40) krallığını oğlu I. Vardanes'e emanet ederek öldü.[4] Ancak taht II. Erdevân'ın evlatlık oğlu II. Gotarzes tarafından ele geçirildi.[4][5] Gotarzes kısa bir süre sonra kardeşlerinden biri olan Erdevân'ı karısı ve çocuğuyla birlikte idam ettirdi.[4] Kısa bir süre sonra bu idama karşı bir kargaşa çıktı ve iki günde 375 mil yol kat ettikten sonra Gotarzes'i gafil avlayıp mağlup eden Vardanes'e bir itiraz gönderildi.[4][6] Vardanes, komşu Part eyaletlerinin valileri tarafından alkışlandı ve hızla Part diyarının çoğunun kontrolünü ele geçirdi.[4][6] 35 yılından bu yana isyan halinde olan Mezopotamya kenti Seleukia, kısa sürede şehri kuşatan Vardanes'i kabul etmedi.[4][7] Ancak Seleukia'nın uzun süren kuşatması, Gotarzes'in çatışmada üstünlük sağlamasıyla sonuçlandı ve ona yeni bir kuvvet oluşturma ve Orta Asya'daki Baktriya'ya kaçan Vardanes'i geri püskürtme olanağı verdi.[4][8]
Aynı zamanda Ermenistan, Vardanes'in kardeşi Arşak kralı Orodes'in Roma imparatoru Claudius (h. 41-54), onun yerine Pharnavazid prensi Mithridates'i atadı.[9] Eşzamanlı olarak, Vardanes ve Gotarzes savaşta çatışmadan hemen önce, Gotarzes'in önde gelen bir grup tarafından kendilerine karşı bir komplo planlandığını Vardanes'e bildirmesinin ardından bir anlaşmaya vardılar. Anlaşma, Gotarzes Hyrkania'ya çekilirken Vardanes'in tacını elinde tutması yönündeydi.[9]
Son zamanlardaki diğer zaferlerinden cesaret alan Vardanes, Ermenistan'ı istila etmeye ve yeniden ele geçirmeye hazırlandı, ancak Suriye'nin Romalı valisi Gaius Vibius Marsus'un savaş tehditleri ve anlaşmayı fesheden Gotarzes ile yeniden yaşanan çatışma nedeniyle sonuçta planlarından vazgeçti.[8] Vardanes, Medya -Hyrcania sınırında bulunan Erindes nehrinde Gotarzes'i yendi. Daha sonra geri kalan Part eyaletlerini fethetmeye devam ederek Aria'ya kadar ulaştı.[9] y. 46 statülerinin tehlikeye girebileceğinden korkan Part soylularından oluşan bir grubun kışkırtmasıyla avlanırken suikasta kurban gitti.[8][10]
Kısa bir süre sonra II. Gotarzes öldü (Tacitus'a göre bir hastalıktan öldü, ancak Josephus onun öldürüldüğünü belirtmişti). Son parası 51 Haziran tarihlidir. II. Gotarzes'in yerine kısa süreliğine amcası II. Vonones ve daha sonra da amcasının oğlu I. Vologases geçti.
Kurguda
[değiştir | kaynağı değiştir]
II. Gotarzes, Robert Graves'in Ben, Claudius romanında olumsuz bir şekilde tasvir edilmiştir. Gotarzes zalim bir tiran olarak sunulmuştur. Claudius'un Gortazes'e yönelttiği en ağır hakaret, Gortazes'in Caligula tarafından idolleştirilmesi ve çılgın Roma İmparatoru'nun yakın danışmanı olmasıdır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Josephus, Antiquities of the Jews, 20.3.4
- ^ Tacitus, Annals, 6, 8-9
- ^ a b c Verstandig, History of the Parthian Empire (-250 – 227), p.p.251-252
- ^ a b c d e f g Bivar 1983, s. 75.
- ^ Olbrycht 2016, s. 32.
- ^ a b Tacitus, 11.8 3 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Lukonin 1983, s. 720.
- ^ a b c Dąbrowa 2017, s. 178.
- ^ a b c Bivar 1983, s. 76.
- ^ Gregoratti 2017, s. 131.
- ^ Vanden Berghe, Louis. Relief Sculptures de Iran Ancien. s. 45.
- ^ Deuren, Greet van (2017). Iran (Felemenkçe). Gottmer Uitgevers Groep b.v. ISBN 9789025763961.
- Genel
Antik çalışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Modern çalışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bivar, A.D.H. (1983). "The Political History of Iran Under the Arsacids". Yarshater, Ehsan (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 21-99. ISBN 0-521-20092-X.
- Bivar, A.D.H. (2007), "Gondophares and the Indo-Parthians", Curtis, Vesta Sarkhosh and Sarah Stewart (Ed.), The Age of the Parthians: The Ideas of Iran, 2, London & New York: I.B. Tauris & Co Ltd., in association with the London Middle East Institute at SOAS and the British Museum, ss. 26-36, ISBN 978-1-84511-406-0
- Dąbrowa, Edward (2012). "The Arsacid Empire". Daryaee, Touraj (Ed.). The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford University Press. ss. 1-432. ISBN 978-0-19-987575-7. 1 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2019.
- Dąbrowa, Edward (2017). "Tacitus on the Parthians"
. Electrum. ss. 171-189. - Gregoratti, Leonardo (2017). "The Arsacid Empire". Daryaee, Touraj (Ed.). King of the Seven Climes: A History of the Ancient Iranian World (3000 BCE - 651 CE). UCI Jordan Center for Persian Studies. ss. 1-236. ISBN 9780692864401.
- Lukonin, V.G. (1983). "Political, Social and Administrative Institutions: Taxes and Trade". Yarshater, Ehsan (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 681-746. ISBN 0-521-24693-8.
- Marcato, Enrico (2018). Personal Names in the Aramaic Inscriptions of Hatra. Digital Publishing. ISBN 9788869692314.
- Olbrycht, Marek Jan (2016). "Dynastic Connections in the Arsacid Empire and the Origins of the House of Sāsān". Curtis, Vesta Sarkhosh; Pendleton, Elizabeth J.; Alram, Michael; Daryaee, Touraj (Ed.). The Parthian and Early Sasanian Empires: Adaptation and Expansion. Oxbow Books. ISBN 9781785702082.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Olbrycht, Marek Jan (2012). "The Political-Military Strategy of Artabanos/Ardawān II in AD 34–371". Anabasis. Studia Classica et Orientalia. ss. 215-237.
- Olbrycht, Marek Jan (2014). "The Genealogy of Artabanos II (AD 8/9–39/40), King of Parthia". Miscellanea Anthropologica et Sociologica. ss. 92-97. doi:10.5604/20842937.1134333.
- Olbrycht, Marek Jan (2015). "Arsacid Iran and the nomads of Central Asia – Ways of cultural transfer". Bonn Contributions to Asian Archaeology. ss. 333-390.
