Kamu hukuku
(Kamu Hukuku sayfasından yönlendirildi)
Kamu hukuku veya amme hukuku, devlet ve vatandaşlar veya devletin kendi kurumları arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk alanıdır. Özel hukuktan ayrılması sırf teorik bir ayrım değil, başvurulacak mahkemenin belirlenmesi açısından da önemlidir. Kamu hukukunun konusu olan devlet ve yurttaş arasındaki hukuksal uyuşmazlıklar, özel hukuk uyuşmazlıklarında yetkili sulh ve asliye mahkemelerinde değil, idare mahkemelerinde çözülür. Ceza hukuku da, ceza verme yetkisi sadece devlete ait olduğundan kamu hukuku alanına girer.
Hukuki bir çatışmanın özel mi, kamusal mı olduğunun belirlenmesi için çeşitli teoriler geliştirilmiştir:
- Çıkar teorisine göre, hukuki bir uyuşmazlık kamunun çıkarlarını ilgilendiriyorsa kamu hukukuna aittir.
- Üstünlük teorisine göre, hukuksal bir çatışma, biri diğerinden sahip olduğu devlet erki nedeniyle daha üstte bulunan iki hukuki nesne arasında ise kamu hukukuna dahildir. Devletin taraf olması gereklidir ama yeterli değildir. Devletin aynı zamanda zorlayıcılığını ve baskınlığını kullanması gerekir. Örneğin: İstimlak (zorla satın alma). Borçlar Hukuku Özel hukuka girer çünkü kimse borç ilişkisi kurmaya zorlanamaz, İcra-İflas Hukuku ise Kamu hukukunun kapsamındadır, çünkü bireyler borçlarını ödemeye zorlanabilir. Devlet üstünlüğünü kullanmıyorsa taraf olsa bile Özel Hukuk vardır. Örneğin, nikâh memuru tarafları zorlamaz. (Medeni Aile Hukuku, özel hukuk kapsamındadır.)
- Özel hukuk teorisine göre ise, hukuki uyuşmazlığın konusu olan kanunlar, tüm yurttaşlara değil, sadece devlet erkine sahip olan bir hukuki nesneye hak ve ödevler yüklüyorsa uyuşmazlık kamu hukukuna girer.
Kamu hukukunun kapsamı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Anayasa hukuku
- İdare hukuku
- Ceza hukuku
- Vergi hukuku
- Mali hukuk
- Yargılama hukuku
- İcra-iflas hukuku
- Devletler genel hukuku
Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Karşılaştırması
[değiştir | kaynağı değiştir]| Kamu | Özel | Açıklama | |
| 1 | Kamu Yararı: Tüm toplum yararlanır. Örneğin parklar | Bireysel Fayda: Sadece taraflar fayda görür. | Menfaat Teorisi |
| 2 | Eşitsiz İlişki: Yönetici – Yönetilen farkı | Eşitler arası İlişki: Taraflar birbirine eşit bireylerdir | Taraf Teorisi |
| 3 | Resen: Kendiliğinden harekete geçme | Tercihen: İsteğe bağlı olarak harekete geçme | Uygulama Teorisi |
| 4 | İrade Gücü: Bu gücü yalnızca devlet kullanır. | İrade Serbestisi: Tarafların iradeleri özgürdür. | İrade Teorisi |
| 5 | Emredicilik: Çoğu zaman Emir ve Yasaklar kullanılır. | İzin Vericilik: Çoğu zaman İzinler bu kapsamdadır. [İzin: İstersen yap] | Mahiyet Teorisi |
